علائم و علل بروز متاپلازی روده

متاپلازی روده چیست ؟

متاپلازی روده ای در افرادی که برگشت اسیده معده یا بیماری ریفلاکس معده به مری دارند، بیشتر شایع است. بعضی از پزشکان فکر می‌کنند که باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری موجب تغییر در سیستم گوارشی می‌شود.

عکس العمل بین باکتری و بخشی از برخی از غذاها در سیستم گوارشی ممکن است مواد شیمیایی خاصی را ایجاد کند که موجب تغییر سلولها می‌شود. عوامل خطر در متاپلازی روده ای علاوه بر هلیکوباکتر پیلوری، مصرف بالای نمک، سیگار کشیدن، مصرف الکل و ریفلاکس مزمن صفراوی است.

متاپلازی گوارشی از لحاط آسیب شناسی در دو نوع کامل و ناقص رده بندی می‌شود. بیماران با متاپلازی ناقص باید با آندوسکوپی تشخیص داده شوند تا میزان متاپلازی مشخص شود و دیسپلازی یا آدرنوکارسینوما (عامل سرطان گوارشی) رد شود.

اعتقاد بر این است که سرطان معده از پیشرفت چند مرحله‌ای از التهاب معده مزمن، آتروفی معده، متاپلازی روده‌ای، دیسپلازی و در نهایت سرطان ناشی می‌شود. این سلسله تغییرات در سرطان معده، غالبا ترتیب کورا نام دارد.

علائم متاپلازی روده ای

بعضی از افراد مشکلات ریفلاکس اسید دارند یا علائم مربوط به هلیکوباکتر پیلوری را نشان می‌دهند اما متلاپازی بصورت اولیه بدون علامت است.

این بدان معناست که هیچ علامت قابل مشاهده مربوط به این بیماری وجود ندارد. این وضعیت از طریق آندوسکوپی یا نمونه برداری مشخص می‌شود.

علل بروز متاپلازی روده

علت دقیق متاپلازی روده ای هنوز مشخص نیست برخی از متخصصان سلامت بر این باورند که عفونت هلیکوباکتر پیلوری موجب این وضعیت می‌شود اما مجموعه‌ای از عوامل خطر وجود دارند که می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند.

هلیکوباکتر پیلوری

ضایعات پیش سرطانی معده به میزان زیادی با عفونت هلیکوباکتر پیلوری ارتباط دارند. در حقیقت هلیکوباکتر پیلوری در سال ۱۹۹۴ به عنوان یک عامل سرطان زای درجه یک شناخته شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد که عفونت هلیکوباکتر پیلوری باعث افزایش ۲ تا ۳ برابری در میزان خطر سرطان معده می‌شود.

برآورد شده که تقریبا ۵۰% از موارد جهانی سرطان معده مربوط به التهاب ناشی از هلیکوباکتر پیلوری است. این باکتری به سلولهای پوششی معده حمل می‌کند و باعث تحریک پروتئین‌هایی می‌شود که موجب ایجاد سلولهای سرطان‌زا و در نهایت بروز سرطان می‌شوند.

سویه‌های هلیکوباکتر ترکیبی از برخی ژنها را حمل می‌کنند که با بیشترین میزان خطر متاپلازی روده ای مرتبط هستند.

عفونت هلیکوباکتر پیلوری با کم خونی ناشی از کمبود آهن نیز ارتباط دارد و شواهدی وجود دارد که شاخصهای کم خونی فقر آهن با افزایش خطر سرطان معده، رابطه دارند. التهاب مزمن ناشی از هلیکوباکتر پیلوری منجر به بی نظمی هپسیدین و بروز کم خونی فقر آهن می‌شود.

هلیکوباکتر پیلوری در بسیاری از افراد هیچ علامتی را ایجاد نمی‌کنداما برخی افراد دچار زخمهای گوارشی، ورم معده و سوزش سردل می‌شوند.

اختلالات روماتولوژی

اختلالات روماتیسمی خاصی با عامل خطر برای سرطان معده رابطه دارند. سندرم شوگرن یک موردی است که به دلیل اثر بر مخاط باعث افزایش خطر آتروفی معده و سرطان معده می‌شود

عوامل ژنتیکی

ژنها نیز معمولا مسئول متاپلازی روده ای هستند. افرادی که سابقه خانوادگی مشکلات معده یا حتی سرطان معده دارند به احتمال بیشتری دچار این بیماریها خواهند شد.

کشیدن سیگار

در سال ۲۰۰۴، بعد از بررسی گسترده شواهد، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که سیگار گشیدن نقش مهمی در بروز سرطان معده ایفا می‌کند. کشیدن سیگار به میزان ۲ برابر موجب خطر انتقال وضعیت متاپلازی روده ای به دیسپلازی یا وضعیت پیش سرطانی معده می‌شود.

کشیدن سیگار به مری صدمه می‌زند که می‌تواند خطر متاپلازی مری را که به عنوان دیسپلازی بارت مشهور است، افزایش دهد.

یک تحقیق در مجله گوارشی اتحادیه اروپا نشان داد که افراد مبتلا به ریفلاکس اسید معده که سیگار می‌کشیدند به میزان ۳ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری دچار مری بارت شدند. ترک سیگار ممکن است به میزان زیادی خطر بعضی از فرمهای متاپلازی یا سرطان را کاهش دهد.

ریفلاکس اسید صفرا

غلظت بالای اسیدهای صفرا که در رژیمهای با چربی بالا است یا ریفلاکس اسید اضافه صفرا به درون معده، موجب زخم مخاط معده و در نتیجه استعداد ابتلا به سرطان معده می‌شود.

اسیدهای صفرا به وسیله القا استرس اکسیداتیو و همچنین آپوپتوز (مرگ سلولی) به طور غیر مستقیم به DNA صدمه می‌زنند. هر دو مکانیسم موجب جهش شده که به مروز زمان منجر به جهشهای انتخابی و افزایش خطر سرطان معده می‌شود.

رژیم غذایی

موسسه جهانی تحقیقات سرطان بر اثر رژیم غذایی بر سرطان بررسی گسترده‌ای انجام داد. این سازمان نتیجه گرفت که سبزیها و میوه‌های تازه محافظت کننده هستند و برخلاف آن نمک زیاد و گوشتهای حیوانی دودی شده با درجه بالایی با سرطان معده مرتبط هستند.

مصرف زیاد نمک با بالا بردن خطر سرطان به علت افزایش خطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری ارتباط دارد چون سویه‌های هلیکوباکتر برای واکنش التهابی نیازمند محیطی با غلظتهای بالای نمک هستند.

گوشتهای پردازش شده فست فودی یا نمک سودی یا دودی ارتباط مثبتی با سرطان معده دارد. ترکیبات نیتروژنی موجود در افزودنی‌های گوشتهای فست فودی و پردازش شده موجب بروز مواد سرطانزای مربوط به سرطان معده می‌شوند.

یک عامل تغذیه‌ای که ممکن است شدت عفونت هلیکوباکتر را نشان دهد، فولیک اسید است بنابراین استفاده از مکمل فولیک اسید موجب کاهش خطر التهاب معده و دیسپلازی می‌شود.

سایر عواملی که موجب دیسپلازی روده ای می‌شوند به قرار زیر هستند:

• مصرف الکل
• قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
• عوامل محیطی
• کمبود ویتامین C در رژیم غذایی
• داشتن سابقه خانوادگی
• سن که با افزایش آن خطر سرطان معده هم بیشتر می شود

چندین عامل خطر در متاپلازی روده ای موثر هستند. ممکن است سلولهای پوششی معده بدون دلیلی شناخته شده، تغییر کرده و دچار متاپلازی شوند.