سياه زخم و نکات مهمي درباره ي آن

سياه زخم و نکات مهمي درباره ي آن

بيماري سياه زخم چيست؟

سياه زخم از جمله بیماری هایی می باشد که دیر خوب می شود.عامل آن باسيل بزرگ گرم مثبت با توانايي توليد اسپور ميباشد. که اسپور نسبت به شرايط سخت محيطي بسيار مقاوم بوده و مدت طولاني در هوا و بويژه خاک زنده ميماند. باسيل آنتراکس در حيوانات بيشتر ديده مي شود لذا افراديکه در تماس بيشتر با حيوانات و فرآورده هاي حيواني آلوده قرار دارند، بيشتر گرفتار ميشوند.

راههاي انتقال بيماري سياه زخم

تماس با اسپورهاي آلوده کننده ميکروب از طريق پوستي، مخاطي، تنفسي و يا سيستم گوارشي با انتقال از فرد به فرد بسيار نادر است.دوره نهفتگي بيماري حدود روز پس از تماس مي باشد. تعداد ???? تا ????? ميکروارگانيسم براي آلودگي از راه تنفسي لازم است.

علائم بيماري سياه زخم

در نوع پوستي اغلب به صورت تورم موضعي و يا زخم پوستي بدون درد، سياه رنگ، نکروز شونده با بجا ماندن اثر بعد از بهبودي يا eschar ميباشد.آنتراکس تنفسي ممکنست داراي علائمي شبيه آنفلوآنزا بوده و در موارد پيش رفته به صورت پنوموني هموراژيک تظاهر نمايد که ميتواند مرگ زا باشد.باکتري باسيلوس آنتراسيس عامل بيماري سياه زخم است. نامهاي ديگر اين بيماري در زبان انگليسي آنتراکس (Anthrax) و به فرانسوي شاربن است.نام آنتراکس از کلمه يوناني (anthrakis) به معني ذغال گرفته شده که بدليل زخم سياه رنگي هست که در اين بيماري بوجود مي‌ آيد. از بيماريهاي مشترک انسان و تعداد زيادي از حيوانات است که البته در حيوانات شايعتر و در انسان کمتر هست.

شکل و خصوصيات باکتري:

باکتري ميله‌اي شکل و غيرمتحرک و داراي کپسول بوده و هوازي ـ بي‌هوازي اختياري است از خصوصيات مهم اين جنس يعني باسيلوس‌ها و اين باکتري، توليد هاگ يا اسپور (Spore) است به همين دليل، مقاومت محيطي زيادي دارند و اکثرا در آب هوا و بخصوص خاک حضور دارند.

حساسيت:

در دام ها در شرايط طبيعي، تمام علفخواران نسبت به اين بيماري حساسيت زيادي دارند. نشخوارکنندگان بويژه گوسفند، گاو و بز بسيار حساس مي‌باشند و در صورت ابتلا بيماري بيشتر به شکل فوق حاد بوده و تلف مي‌شوند. حساسيت دام‌هاي تک‌سمي نيز زياد است اما از نظر حساسيت بعد از نشخوارکنندگان قرار دارند. گوشتخواران حساسيت کمي دارند و بطور استثناء ممکن است مبتلا شوند. پرندگان به اين بيماري مقاومت دارند به استثناي شترمرغ که حساس است. نژاد در حساسيت دام‌ها موثر است بطوريکه گوسفندان آفريقا نسبت به ساير نژادها مقاومت بيشتري به شاربن دارند همچنين حيوانات مسن بدليل ايمني اکتسابي و تدريجي بيش از حيوانات جوان مقاومت دارند.انسان به بيماري شاربن حساس بوده و با تماس با حيوانات مبتلا و يا فراورده‌هاي آلوده به اين بيماري مبتلا مي‌شود.

راه انتقال و انتشار باکتري و بيماري:

بيماري شاربن در انسان در نتيجه تماس مستقيم با حيوانات بيمار و يا فرآورده‌هاي حيوانات مثل پوست، مو و پشم ايجاد مي‌شود بنابراين دامپزشکان، دامداران، ميکروب شناسان، کشاورزان، چوپانان، کارگران کشتارگاه‌ها و کارگراني که در صنايع پوست و پشم کار مي‌کنند بيشتر در معرض ابتلاء به اين بيماري هستند. در حيوانات ميکروب شاربن بطور مستقيم از حيوان آلوده به حيوان سالم منتقل نمي‌شود بلکه ميکروب در بافت‌هاي حيوانات مبتلا وجود داشته و کمي قبل از مرگ از راه ترشحات مختلف به خارج دفع مي‌شود.

همچنين اگر لاشه حيوانات تلف شده کالبدگشايي شود و يا در دسترس پرندگان و يا حيوانات شکاري قرار گيرد، ممکن است بطور وسيع و خطرناکي ميکروب را در خاک پراکنده کند. بنابراين انتشار ميکروب در يک منطقه ممکن است بوسيله‌ي جريان آب، حشرات، سگ‌ها و ساير گوشتخواران، پرندگان وحشي و يا مدفوع دام‌هاي مبتلا تامين شود. ورود عفونت به يک منطقه غيرآلوده همواره بوسيله مواد آلوده حيواني مانند پودر استخوان، کود، پوست، روده، پشم و مواد کنسانتره و يا علوفه آلوده صورت مي‌گيرد.

ميکروب شاربن در انسان و حيوان ممکن است از راه خراش‌هاي پوستي، راه گوارشي و يا از طريق تنفس ايجاد آلودگي نمايد. گرچه در بيشتر مواقع طرز ايجاد آلودگي به درستي معلوم نيست اما غالبا تصور مي‌‌شود که دام‌ها در نتيجه خوردن غذاها و يا آب‌هاي آلوده مبتلا مي‌شوند و در انسان ميکروب بيشتر از راه خراش‌هاي پوستي وارد بدن مي‌شود ولي ندرتا ممکن است از راه مخاط دستگاه تنفس و يا گوارش افراد را مبتلا کند. بنابراين بسته به راه ورود ميکروب سه نوع شاربن ايجاد مي‌شود: شاربن پوستي، شاربن تنفسي و شاربن گوارشي.

بيماري‌زايي:

باسيلوس آنتراسيس از طريق توليد سم يا زهرابه به ميزبان حمله مي‌کند. بطور دقيقتر، بيماريزايي باسيلوس آنتراسيس به دو عامل مربوط است: کپسول و زهرابه. به اين ترتيب که کپسول، باکتري را در برابر بيگانه خوارها و فاگوسيت‌ها و ساير عوامل دفاع غيرآختصاصي بدن محافظت مي‌کند و زهرابه يا توکسين که از سه جزء مهم پروتئيني تشکيل شده است.

سياه‌زخم پوستي:

معمولا در مناطقي از پوست دست و بازو که بيشتر در معرض تماس با آلودگي هستند روي مي‌دهد (پوست صورت و گردن هم با شيوع کمتري گرفتار مي‌شوند).

علائم:

ضايعه معمولا با ايجاد جوش بي‌درد در محل ورود ميکروب آغاز مي‌شود که به سرعت گسترش مي‌يابد و به قرحه‌اي که اطراف آن را طاول‌هاي کوچک احاطه کرده‌اند منجر مي‌شود و به نکروز قرمز تيره و سياه رنگي تبديل مي‌شود (در مرکز زخم يک اثر و جاماندگي از زخم سياه رنگ بوجود مي‌آيد). اين ضايعه قطر 1 تا 3 سانتيمتري داشته و به آن پوسچول بدخيم (malignant pustule) مي‌گويند.در اثر زهرابه ميکروب خيز و ادم وسيع، بزرگ شدن عقده‌هاي لنفاوي (لنفادنوپاتي)، تب، بي‌حالي و نيز سر درد هم ممکن است ديده شود. بيماري در اکثر موارد خودبخود محدود شده و بهبودي حاصل مي‌‌شود ‌اما موارد درمان نشده مي‌تواند به باکتريمي Bacteremia يا وجود باکتري در گردش خون، مننژيت و مرگ منجر شود و اين تلفات در اينگونه افراد حدود 20% است. اين بيماري در مناطق استوايي شايع‌تر است.

سياه‌زخم تنفسي يا ريوي:

در انسان که بيماري پشم ريسان هم خوانده مي‌شود در اثر استنشاق اسپورها ايجاد مي‌گردد که در ابتدا آثاري شبيه به سرماخوردگي دارد ولي بزودي به بيماري شديد ريوي و پنوموني تهديد کننده تبديل مي‌شود. ميزان تلفات در اين شکل بيماري حتي افراديکه تحت درمان دقيق قرار مي‌گيرند زياد است چون زماني به بيماري مظنون مي‌شوند که جراحات قابل ترميم نيست.

علائم:

تب، سرفه‌ي خشک، احساس ناراحتي در پشت جناغ سينه و نهايتا تنگي نفس حاد، تعريق و سيانوز. پرده جنب ريه هم درگير مي‌شود و پس از آن تجمع مايع خوني در فضاي پلور ( فضاي بين دو پرده جنب) روي مي‌دهد. بيماري به سرعت پيشرفت مي کند و در عرض 24 تا 36 ساعت شوک، افت دماي بدن و مرگ رخ مي‌دهد.

گردآوری: مجله اینترنتی دلگرم