دلیل درد کف پا چیست و آیا قابل درمان است؟
هر آنچه باید در مورد درد کف پا و درمان آن بدانید
درد کف پا دردی شایع است که بسیاری از افراد را آزار داده و تاثیر منفی بر توانایی حرکتی آنها می گذارد. درد کف پا به علل مختلفی حتی ایستادن بیش از حد رخ می دهد و بیشتر اوقات با روش های خانگی قابل درمان است.
درد کف پا یکی از تجربه های تلخی است که اغلب افراد در طول زندگی یکبار تجربه کرده اند . دردی که در هنگام راه رفتن یا بیدار شدن از خواب به حدی آزاردهنده است که فرد تمایلی برای گذاشتن پا روی زمین ندارد.
درد کف پا می تواند به دلایل متعددی ایجاد شود و با توجه به علل درد کف پا درمان های متفاوتی مانند ماساژ کف پا برای بیماران مبتلا به درد کف پا در نظر گرفته می شود یکی از شایعترین محل درد کف پا پاشنه پا می باشد. درد پاشنه یکی از عارضه‌های شایع مچ پا است.
دلایل درد کف پا را بشناسید
درد کف پا به دلایل مختلف رخ می دهد
علائم درد کف پا
درد کف پا می‌تواند هریک از علائم زیر را شامل شود:
- یک تیر کشیدن مبهم و مداوم (اگر رباط کشیده شده باشد)
- تورم یا حساسیت به لمس در پا
- قرمزی و یا کبودی در صورت آسیب جدی‌تر
- احساس ناراحتی هنگام قرار دادن وزن بر روی پا
- درد شدید هنگام چرخش و یا دست‌کاری پا
- حساسیت به لمس در صورت فشار دادن پا
- داغ شدن و گز گز و مورمور پا
درد کف پا ممکن است با مورمور یا گزگز کردن باشد
علت های مختلف درد کف پا
فاسئیت پلانتار (التهاب فاشیای پلانتار یا کف‌پایی)
شایعترین علت درد کف پا التهاب رباط “پلانتار فاسیا” است. التهاب “پلانتار فاسیا” زمانی روی می‌دهد که بافت فیبری و پهن کف پا (رباطی که پاشنه پا را به انگشتان متصل می‌کند) ملتهب می‌شود. علائم التهاب پلانتار شامل درد صبحگاهی و درد هنگام پیاده‌روی‌های طولانی و یا ایستادن طولانی‌مدت می‌شود.
علت درد کف پا در صبح این است که در طول شب، هنگام خواب، پلانتار فاسیا منقبض و تنگ‌تر می‌شود. هنگام بیداری و پیاده‌روی در صبح، فاسیا هنوز هم تنگ و انعطاف‌ناپذیر است، بنابراین هنگام کشیده شدن، مستعد التهاب و درد می‌شود. هنگام راه رفتن و یا ایستادن طولانی‌مدت نیز، پلانتار فاسیا ملتهب و دردناک می‌شود. درمان التهاب پلانتار کمک گرفتن از تمرینات ساده کششی، داروهای ضدالتهابی و پوشیدن کفش می‌باشد.
شکستگی تنشی استخوان
استخوان‌های میانه کف پا (ازجمله استخوان‌های ناوسان (navicular)، تاسی (cubiod) و میخی (cuniform)) و استخوان متاتارس میتوانند در اثر فعالیت بیش از حد، آسیب ببینند. هنگامی‌که این اتفاق می‌افتد، ممکن است استخوان دچار یک شکستگی تنشی شود.
شکستگی تنشی استخوان در اثر یک ضربه مستقیم رخ نمی‌دهد، بلکه در اثر فعالیت‌های تکراری و بیش از حد رخ می‌دهد که درنهایت ممکن است باعث ایجاد شکاف‌های ریز در استخوان شود. شکستگی تنشی معمولاً باعث ایجاد درد می‌شود که با افزایش فعالیت، بدتر می‌شود. برخلاف درد التهاب پلانتار که می‌تواند در طی برخی از فعالیت‌ها تسکین یابد، درد همراه با یک شکستگی تنشی معمولاً با افزایش سطح فعالیت، بدتر می‌شود. ه
نگامی‌که یک شکستگی تنشی رخ می‌دهد استخوان نیاز به استراحت دارد. در برخی شرایط، استفاده از یک کفش مخصوص پیاده‌روی می‌تواند درد را تسکین دهد، ولی در برخی از موارد باید به‌طورکلی وزن وارده بر استخوان حذف گردد و فرد باید از یک عصا استفاده کند.
رگ به رگ شدن یا پیچ‌خوردگی رباط
در هر پا 26 استخوان وجود دارد، که همه آنها توسط یک شبکه‌ای پیچیده از رباط‌ها، به هم متصل شده‌اند. این رباط‌ها میتوانند در اثر چرخش ناگهانی پا و یا فرود نامناسب پا بر زمین هنگام راه روفتن و یا دویدن، آسیب ببینند. آسیب‌دیدگی لیگامنت‌ها معمولاً در اثر حرکت‌های غیرمعمول پا ایجاد می‌شوند و بلافاصله باعث درد می‌شوند.
تورم نیز ممکن است رخ دهد. اغلب رگ به رگ شدن رباط‌ها پس از استراحت بهبود می‌یابد. گاهی اوقات بی‌حرکت نگه‌داشتن مچ پا می‌تواند به درمان کمک کند. در برخی از موارد نادر، ممکن است برای درمان جراحی نیاز باشد. یکی از این آسیب‌دیدگی‌های رباطی، تحت عنوان ” آسیب لیسفرانک میانه پا” شناخته می‌شود.
التهاب تاندون‌ها
التهاب تاندون‌ها یا تاندونیت نیز می‌تواند موجب درد کف پا شود. آسیب‌دیدگی تاندون تیبیالیس خلفی و تاندون پرونئال اغلب باعث ایجاد درد کف پا می‌شود. این تاندون‌ها از قسمت بالای پا شروع شده، از پشت مچ پا عبور کرده و در آخر به زیر کف پا می‌رسند. هردوی این تاندون‌ها در کنترل حرکات پا و مچ مهم هستند.
سندرم تونل تارسال (TTS)
سندرم تونل تارسال، که تحت عنوان” نورالژی تیبیال خلفی” نیز شناخته می‌شود، یک بیماری دردناک است. در این بیماری عصب تیبیال تحت‌فشار قرار می‌گیرد. این عصب از طریق تونل تارسال از مچ پا عبور می‌کند. علت خاصی برای ایجاد سندرم تونل تارسال وجود ندارد، اما التهاب شناخته‌شده‌ترین علت TTS محسوب می‌گردد.
بدشکلی پا
برخی از ناهنجاری‌های موجود در پا، ازجمله پای چکشی یا پاچنبری، میتوانند موجب درد کف پا شوند. علاوه بر Hن، افرادی که قوس کف پایشان طبیعی نیست (کف پای صاف و یا انحنای بیش از حد کف پا) بیشتر مستعد درد کف پا هستند.
متاتارسالژیا (Metatarsalgia)
متاتارسالژیا اصطلاحی است که برای درد ناحیه جلوی پا به‌کاربرده می‌شود. در این بیماری اغلب درد به‌صورت سوزش خود را نشان می‌دهد که شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در این حالت درد هنگام راه رفتن بدتر می‌شود. این درد می‌تواند یک یا چند انگشت را در نزدیکی سینه پا درگیر نماید، گاهی اوقات نیز تمام پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هر عاملی که باعث وارد آمدن فشار و یا تنش اضافی بر سینه پا شود، می‌تواند منجر به متاتارسالژیا شود، به‌عنوان‌مثال، پوشیدن کفش تنگ برای مدت طولانی، ورزش‌های تماسی و یا اضافه‌وزن. افراد مسن‌تر بیشتر مستعد ابتلا به متاتارسالژیا هستند.
در اغلب موارد متاتارسالژیا را می‌توان با استفاده از درمان ” PRICE ” (حفاظت، استراحت، یخ، بانداژ و افزایش سطح عضو آسیب دیده)، مسکن، تغییر کفش و استفاده از کفی‌های جاذب شوک درمان نمود. در موارد نادر، برای ترمیم پای آسیب دیده ممکن است جراحی لازم باشد. برای اطلاعات بیشتر به مقاله متاتارسالژیا مراجعه نمایید.
آرتروز
در افراد مسن، تکرار درد و خشکی پا می‌تواند نشان دهد بدتر شدن ناگهانی شرایط آرتروز آنها باشد، که رایج‌ترین نوع آرتریت در انگلستان است. این وضعیت در درازمدت و ناشی از ساییدگی، تحلیل و تورم بافت داخل و اطراف مفاصل می‌باشد، ازجمله مفاصل پنجه و پاشنه پا. درمان این بیماری شامل مواردی همچون: پوشیدن کفش مناسب برای کاهش فشار وارده بر مفاصل، مسکن، داروهای ضد-التهابی، فیزیوتراپی و در برخی موارد جراحی می‌باشد.
به میزان کمتر، درد پا می‌تواند ناشی از آرتریت روماتوئید باشد. در بیماری مفاصل در اثر حمله سیستم ایمنی دچار التهاب و تورم می‌شوند. این بیماری تقریباً بر مفاصل دیگر نیز اثر می‌گذارد، بنابراین در این مورد درد پا تنها علامت نخواهد بود. درمان‌های پایه برای آرتریت روماتوئید عبارت‌اند از: دارو برای تسکین علائم و کاهش پیشرفت بیماری، فیزیوتراپی و گاهی اوقات عمل جراحی.
ورود اشیاء به داخل پا
گاهی اوقات درد پا می‌تواند در اثر ورود شیئی به داخل پا ایجاد شده باشد. بنابراین بهتر است بررسی نمایید که آیا با پای‌برهنه بر روی شیئی نوک‌تیز راه‌رفته‌اید و یا نه، همچنین کف پا را برای ارزیابی وجود زخم بررسی نمایید. اگر یک جسم کوچک، مانند تراشه یا خار، در پای شما فرورفته باشد، اشکالی ندارد که خودتان آن را برطرف نمایید.
دست‌های خود را بشویید و ناحیه موردنظر در پا را تمیز کنید، اگر کمک می‌کند می‌توانید از یک موچین استفاده نمایید. پس از حذف جسم خارجی درد شما بهبود خواهد یافت. اگر جسم خارجی به عمق پای شما نفوذ کرده است، سعی نکنید خودتان آن را حذف کنید، در اولین فرصت به پزشک مراجعه نمایید.
تغییرات ناگهانی وزن
تغییرات شدید در وزن که معمولاً در یک دوره کوتاه اتفاق می‌افتد، می‌تواند بر قوس پا فشار وارد کرده و موجب درد کف پا شود. به‌طور خاص، افرادی که چاق هستند، مبتلایان به دیابت نوع 2، و یا زنان باردار، در اثر فشار وارده بر قوس پا، بیشتر در معرض درد کف پا قرار می‌گیرند. زنان باردار میتوانند برای جلوگیری یا درمان درد کف پا اقداماتی همچون کشیدن عضلات ماهیچه ساق پا، انتخاب کفش مناسب و… انجام دهند.
کفش نامناسب
کفش نامناسب حمایت و پشتیبانی لازم را از پاها فراهم نمی‌کند و ممکن است موجب درد و التهاب در قوس پا شود. کف کفش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کفش‌هایی که از قوس پا حمایت نمی‌کنند و یا کف زیاد نرمی دارند، به‌احتمال‌زیاد مشکلات بیشتری برای افراد ایجاد می‌کنند.
کفش نامناسب یکی از شایع ترین علل در کف پا است
عوامل خطرزا در درد کف پا چیست؟
اگرچه مشکل پلنتار فاسیتیس ممکن است علت روشنی نداشته باشد، عوامل خطرزایی که می توانند خطر ابتلا به درد آن را افزایش دهند عبارتند از:
- افزایش سن
- درد کف پا بیشتر در سنین بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی شایع است .
- انجام بعضی از ورزش های خاص
- فعالیت هایی که فشار زیادی روی پاشنه ی پا و بافت متصل به آن ایجاد می کنند .
- مانند فعالیت های طولانی مدت، پریدن بالستیک، رقص باله و رقص هوازی – می تواند به پیشگیری اولیه از مشکل پلنتار فاسیتیس کمک کند .
- مکانیک و شرایط فیزیکی پا
- صافی کف پا، قوس زیاد کف پا یا حتی الگوی غیر طبیعی راه رفتن ممکن است بر نحوه ی توزیع وزن در هنگام ایستادن تاثیر بگذارد و بر روی کف پا فشار اضافی وارد کند .
- اضافه وزن و چاقی
افرادی که شغل هایشان آن ها را سر پا نگه می دارند مانند کارگران کارخانه، معلمان و کسانی که اکثر ساعات کاری خود را صرف راه رفتن یا ایستادن روی سطوح سخت می کنند، ممکن است به پلنتار فاسیتیس خود آسیب برسانند .
صافی کف پا یکی از دلایل درد کف پا است
تشخیص درد کف پا
به منظور تشخیص درد کف پا، پزشک سوابق و شرح حال شما را به طور کامل بررسی می‌کند و سؤالاتی در مورد علائم این عارضه از شما می‌پرسد. همچنین با معاینه کامل کف پا و قوزک، نشانه‌ها و علائم موجود در آن را بررسی می‌کند.
عکسبرداری اشعه ایکس. این آزمایش برای تهیه عکس‌هایی حاوی جزئیات مربوط به ساختارهای متراکم موجود در بدن از قبیل استخوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (MRI). این آزمایش برای تهیه تصاویری از بافت‌های نرم مانند تاندون‌ها و ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
سی تی اسکن. این اسکن‌ها حاوی جزئیات بیشتری در مقایسه با عکس‌های اشعه ایکس می‌باشد و تصاویری از مقطع عرضی کف پا و قوزک پا تولید می‌کند.
سونوگرافی. در آزمایش سونوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا و بازتاب آن توسط اندام‌های داخلی بدن برای تهیه تصاویری از استخوان‌ها و بافت‌های نرم، استفاده می‌شود.
درمان درد کف پا با روش های مختلف امکان پذیر است
تغییر شیوه زندگی و درمان خانگی درد کف پا
برای کاهش درد کف پا، این نکات مراقبت از خود را امتحان کنید:
حفظ وزن مناسب
در صورتی که اضافه وزن دارید یا چاق هستید، وزن خود را کاهش دهید تا فشار وارد بر روی پلانتار فاسیتیس شما کم شود .
کفش های مناسب را انتخاب کنید
کفش های پاشنه دار نپوشید. کفش هایی را بخرید که پاشنه های کوتاه یا متوسط دارند و قوس کف پا را به طور مناسبی حفظ می کنند و موجب جذب شوک می شوند .
کفش های ورزشی کهنه را نپوشید
فش های ورزشی قدیمی خود را قبل از اینکه دیگر نتوانند پای شما را بپوشانند، جایگزین کنید. اگر شما دونده هستید، بعد از حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ مایل استفاده از کفش، آن را کنار بگدارید و کفش های جدید بخرید .
نوع ورزش خود را تغییر دهید
به جای پیاده روی یا دویدن، ورزشی که فشار کمتری بر بدن وارد می کند را امتحان کنید، مانند شنا یا دوچرخه سواری .
از یخ برای درد کف پا استفاده کنید
یک بسته یخ که با پارچه ای پوشیده شده است را بعد از انجام فعالیت، ۳ یا چهار بار در روز به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه ی درد بگذارید یا ماساژ یخ را امتحان کنید .
یک فنجان کاغذی پر از آب را فریز کنید و آن را در حدود ۵ تا ۷ دقیقه روی محلی که احساس ناراحتی می کنید بغلتانید .ماساژ منظم یخ می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند .
قوس کف پایتان را کشش دهید
شما با انجام تمرینات ساده در خانه می توانید پلانتار فاسیتیس، تاندون آشیل و عضلات ساق پای خود را بکشید .
غلتاندن توپ راهی برای بهبود درد کف پا است
روش های درمان درد کف پا
درمان درد کف پا در موارد خفیف
درمان درد کف پا با کم کردن فشارهایی که بر پاها وارد می شود، کم کردن وزن،فعالیت نداشتن بر روی سطوح سخت، استفاده از کفی طبی مناسب، حرکات کششی غیر فعال،استفاده از گرما و سرما، مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی.
درمان درد کف پا در موارد درد با شدت متوسط
در این مواردی برای درمان درد کف پا فرد ممکن است به پزشک متخصص معرفی شده و علاوه بر درمان های گفته شده از فیزیوتراپی ، تزریق داروهای بی حس کننده و ضد التهابی ، آتل های شبانه از نوع سخت و همچنین آتل غیر ثابت برای راه رفتن استفاده کند.
درمان درد کف پا در موارد شدید
در مواردی که درمان های گفته شده برای درمان درد کف پا موثر نباشند با ارزیابی مجدد برای علل ایجاد درد کف پا ممکن است جراحی توصیه شود.
ورزش های مناسب برای درمان درد کف پا
رفع درد کف پا با ورزش کششی تاندون آشیل و فاشیای کف پا
اولین کاری که در شروع صبح برای رفع درد کف پا انجام می دهید می تواند این تمرین باشد.مانند شکل یک باند کششی و یا یک حوله را دور ناحیه برجسته کف پا که کمی از انگشتان پایین تر است قرار دهید.
زانو را صاف نگه دارید و پنجه با را به سمت صورت بکشید و به مدت 30 ثانیه در این حالت بمانید و این ورزش را برای هر کدام از پاها سه مرتبه انجام دهید.
رفع درد کف پا ورزش شنا روی دیوار برای کشش تاندون آشیل
تاندون آشیل یک بافت فیبری نرم است که از انتهای عضلات پشت ران و ساق شروع می شود و با استخوان پاشنه پا متصل می شود. به همین دلیل این ورزش را برای رفع درد کف پا اول با زانوی صاف و پس از ان با زانوی خمیده انجام دهید تا هر دو قسمت تاندون آشیل تحت کشش قرار بگیرند این ورزش را در طول روز دو مرتبه انجام دهید.
برای رفع درد کف پا در حالت اول مقابل دیوار بایستید و کف دست ها را مقابل شانه بر روی دیوار قرار دهید و پاهایتان را مانند شکل و یکی را در جلوی پای دیگر قرار دهید پای که جلوتر قرار گرفته است باید حدود 30 سانتی متر با دیوار فاصله داشته باشد.
زانوی جلو را مقداری خم کنید و زانوی عقب را مستقیم نگه دارید و با کف دست ها به دیوار تکیه کنید با احساس کشش در ساق پای عقبی داشته باشید چند ثانیه صبر کنید و بعد رها کنید این ورزش را بار مرتبه انجام دهید.
حالت دوم ورزش رفع درد کف پا نیز مانند ورزش قبلی است اما در این ورزش پای عقبی را جلوتر بیاورید تا زانوی عقب مقداری خم شود .این ورزش را ده بار انجام دهید.
رفع درد کف پا با کشش تاندون آشیل و فاشیای کف پا با پله
برای رفع درد کف پا در ابتدا برای حمایت کافی نرده پله را بگیرید. با پنجه پا بر روی پله اول ایستاده و پاها را کمی از هم باز نگه دارید مانند شکل به گونه ای بایستید که پاشنه ها بیرون قرار بگیرند .
زانوها را صاف نگه دارید و کمی پاشنه ها را پایین بیاورید با در ساق پا کشش حس کنید .در این حالت به مدت 10 تا 20 ثانیه قرار بگیرید و پس از آن پاشنه ها را بالا و به حالت اول در بیاورید.این ورزش را برای رفع درد کف پا در روز حداقل دو مرتبه و هر مرتبه 6 بار انجام دهید.
رفع درد کف پا با ورزش کشش فعال فاشیای کف پا
برای رفع درد کف پا بایستید و تکیه گاه مناسبی مانند پشت یک صندلی را با دست نگه دارید و یا اینکه بنشینید.در این ورزش شما می توانید قوس کف پایتان را بر روی یک شی غلتان مثل مانند وردنه ، بطری یا قوطی های نوشیدنی که مقاومت کافی داشته باشند، یا بر روی توپ تنیس قرار دهید. پا و مچ پا را در جهت های مختلف روی شئ غلتان حرکت دهید.
این ورزش را برای رفع درد کف پا چند دقیقه انجام دهید و هنگامی که احساس درد و ناراحتی در کف پا داشتید دیگر آن را انجام ندهید.این ورزش را برای رفع درد کف پا حداقل دو مرتبه در طول روز انجام دهید. در صورتی که حرکت را حرکت را روی جسم غلتان سرد، مانند قوطی نوشیدنی که در یخچال بوده انجام دهید، احساس ناراحتی کف پا کمتر می شود.
برای جلوگیری از درد کف پا از پاهای خودتان مراقبت کنید
توصیه هایی برای جلوگیری از درد کف پا
- به طور منظم کف پای خود را از نظر بریدگی، زخم و … بررسی کنید تا در صورت بروز مشکل به موقع متوجه شوید.
- کفش هایی راحت و به اندازه انتخاب کنید.
- ناخن های انگشتان پا را کوتاه کنید. ناخن های بلند به جوراب گیر می کنند و یا به علت تماس با نوک کفش، باعث ایجاد درد خواهند شد. البته بهتر است ناخن ها را از ته کوتاه نکنید.
- رعایت بهداشت پا، با شستن کف پا و بین انگشتان مانع به وجود آمدن هر نوع عفونت قارچی خواهد شد.
- جوراب بپوشید. در صورت استفاده از کفش های جلو بسته همیشه جوراب بپوشید تا نوک انگشتان به نوک کفش مالیده نشوند.
- هر چه قدر که می توانید کف پای خود را ماساژ و کش دهید. این امر مانع از ورم کف پا می شود.
- عصرها برای خرید کفش بروید. هنگام ظهر، کف پا به علت متورم شدن به بزرگ ترین اندازه خود می رسد.
- کفش پاشنه بلند نپوشید. پاشنه های بیشتر از 3 سانتیمتر برای سلامت پا مضرند. جابجایی وزن روی انگشتان پا به هنگام راه رفتن و یا ایستادن می تواند علاوه بر ایجاد درد فراوان، آسیب دائمی به همراه داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
صافی کف پا یا پس پلانوس را چگونه درمان کنیم؟
