درمان انحراف چشم (لوچی یا استرابیسم)
انحراف چشم مخفی و این درمان ها
هرگونه انحراف از هم‌راستایی صحیح چشمها را لوچی یا استرابیسم ( Strabismus) میگویند. انحراف چشم عبارت است از عدم هماهنگی حرکت عضلات چشم یا عدم توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث میشود چشمها در جهات متفاوتی قرار بگیرند. این بیماری یکی از مشکلات شایع چشم پزشکی است ودر ۴٪ موارد در گروه سنی اطفال و بزرگسالان دیده میشود.
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با عارضه انحراف چشم مخفی آشنا شوید.
در مورد بروز انحراف در چشم چه می دانید و چه عواملی در بروز این نوع انحراف ها تاثیر می گذارند چگونه می توان به این عارضه در چشم پی برد و نظر پزشکان در این مورد چیست؟
تمام انحرافات چشمی به صورت آشکار و قابل تشخیص در ظاهر افراد نمی‌باشد بلکه طیف وسیع تری از افراد دچار انواع انحرافات مخفی چشمی میباشند که تنها با عوارض و پیامد های نامطلوب آنها برای مبتلایان قابل تشخیص میباشد و تنها تحت شرایط خاصی امکان تظاهر عینی می‌یابد.
انواع استرابیسم
ممکن است یک یا هر دو چشم به داخل (چشم‌های ضربدری یا ایزوتروپی) یا خارج (چشم نهنگ یا اگزوتروپی) بچرخند. به ندرت انحراف چشمها به صورت بالا و پایین است. نوعی از انحراف چشم بصورت مخفی است و با حذف دید دو چشمی (بستن یک چشم) مشخص میشود که به استرابسیسم مخفی یا هتروفوریا (Heterophoria) معروف است. استرابیسم آشکار را هتروتروپی heterotropia یا تروپی میگویند. ایزوتروپی شایعترین نوع استرابیسم است.
بینایی و مغز
در دید دو چشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می‌کنند. بخش بینایی مغز، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب میکند. در استرابیسم وقتی یکی از چشمها منحرف میشود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می‌گردد. در یک کودک خردسال، مغز یاد می‌گیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تنها تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد.
این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی میشود. بالغینی که دچار استرابیسم میشوند چون مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را دارد، دوبینی پیدا می‌کنند. استرابیسم در کودکان (دید تک چشمی) درصورت عدم درمان در نیمی از موارد منجر به آمبلیوپی (تنبلی چشم) می‌گردد.هم‌راستایی چشمها در بدو تولد کاملاً تکامل نیافته است. تکامل حقیقی چشم در ۴-۳ ماهگی خود را نشان می‌دهد ولی ممکن است در کودکی یا دیرتر رخ دهد لذا بررسی استرابیسم بعد از این سن قابل انجام است.
علایم شایع ناهماهنگی حرکات چشمها
(در بعضی موارد تنها در موقع نگاه کردن به جهت های خاصی، قابل مشاهده است)، دوبینی (گاهی)، دید با تنها یک چشم همراه با فقدان درک عمقی، خستگی چشم.
علل استرابیسم
حرکت چشم به اطراف توسط شش عضله اطراف چشم و به دستور مغز کنترل میشود. عدم هماهنگی حرکتی از موارد زیر ناشی می‌گردد:
۱. عدم توازن عضلات دور چشم
۲. فقدان توانایی تمرکز یکسان در چشمها. مغز نمی‌تواند تصاویر دارای تمرکز متفاوت را بپذیرد لذا پیامهای حاصل از یک چشم را در نظر نمی‌گیرد. سرانجام چشم ضعیف‌تر بلااستفاده میشود و یک چشم «تنبل» یا آمبیلوپ ایجاد می‌گردد.(تنبلی چشم)
۳. آسیب مغزی یا آسیب به سر مثلاً در تصادفات (نادر)
۴. بروز ارثی انحراف چشم، MS، نشانگان داون، بیماری تیروئید (پرکاری گریوز)، تومور چشم و یا مغز، سکته مغزی، فشار خون، دیابت، آسیب مغزی جنین مانند فلج مغزی، آسیب زایمانی، عوارض جراحی چشم مانند آب مروارید ممکن است موجب انحراف چشم شوند.
عوارض استرابیسم
بدون درمان فوری ممکن است کاهش بینایی در یک چشم دایمی شود. از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم و مسایل ناشی از زیبایی ظاهر از عواقب بیماری درمان نشده‌است. بسیاری افراد با دید یک چشمی سازگار میشوند و تمامی فعالیتهای خود را با یک چشم انجام دهند. در اینگونه موارد برای ورزش و سایر فعالیتها از جمله جوشکاری که خطر آسیب چشمی دارند، از عینک محافظ استفاده کنید.تشخیص با توجه به شرح حال طبی و معاینه فیزیکی است و ممکن است شامل آزمونهای تیزبینی، معاینه شبکیه، معاینه کامل عصبی و آزمونهای عضلانی باشد.
دردها و سردردهای چشمی و دشواری در حین انجام مطالعه و فعالیتهای مستمر چشمی در فواصل نزدیک از عوارضی هستند که در نتیجه‌ی وارد آمدن فشار به سیستم بینایی برای هماهنگ نمودن چشمها و جبران انحرافات مخفی بروز می‌یابند. بسیاری از افرادی که از سردردها و تاری و دشواری مطالعه شکایت دارند به درجاتی از انحرافات مخفی چشمی مبتلا میباشند که با تجویز اپتیکی و کاربرد عینک های ویژه و یا انجام تمرین های خاص به جبران تبعات ناخواسته انحرافات می‌پردازند.
انحرافات مخفی
انحرافات مخفی چشم همانطور که از نامشان پیدا است به انحرافاتی میگویند که در ظاهر وجود ندارند و افراد معمولی قادر به تشخیص آنها نیستند . این نوع انحرافات فقط در معاینه توسط اشخاص متخصص بینایی سنج یا چشم پزشک قابل شناسایی میباشند . این نوع انحرافات معمولا در اثر ضعف عملکرد عضلات چشم به وجود می آیند .البته این نوع انحرافات در صورتی که عضله چشم بیش از اندازه دچار ضعف شود ممکن است در اوقاتی از شبانه روز به صورت انحرافات آشکار خود را نشان دهند که توسط افراد عادی نیزقابل تشخیص میشوند و گاهی از اوقات در صورت عدم درمان به موقع ممکن است حتی به صورت دائم به انحرافات آشکار تبدیل شوند .
البته اکثر افراد معمولا درجات خفیفی از انحرافات مخفی را دارند منتهی بسته به توانایی عضلات چشم و فاکتور های شغلی ممکن است بعضی از افراد این نوع انحرافات را تحمل کنند و هیچ علائم و ناراحتی را در چشم خود احساس نکنند اما چنانچه مقدار این انحرافات به اندازه ای باشد که چشم نتواند آنها را کنترل وتحمل نماید معمولا باعث ایجاد ناراحتی هایی نظیرخستگی چشم – سوزش چشم – چشم درد و سردرد میشوند و این ناراحتی ها معمولا زمانی بروز میکند که شخص در حال انجام کارهایی نظیر مطالعه تماشای تلویزیون – کار با کامپیوتر – خیاطی – رانندگی و کارهایی نظیر اینها باشد .
بنابراین گاهی از اوقات ما به بیمارانی بر خورد میکنیم که اظهار میدارند از نظر دید هیچ مشکلی ندارند وفقط در حال انجام کارهایی که نام بردم دچار خستگی چشم سوزش و چشم درد و حتی سردرد میشوند و شخص را در انجام کارهای روزمره خود دچار مشکل میکند بنابراین در اسرع وقت بایستی نسبت به درمان اقدام نمود.
معمولا برای درمان انحرافات مخفی از دو روش استفاده میشود در روش اول ممکن است یکسری تمرینات جهت تقویت عضلات چشم به فرد داده شود تا مشکل او را حل نماید فقط شخص باید طبق توصیه ما عمل نموده و به موقع و درست تمرینات را انجام دهد و در روش دوم ممکن است از تجویز عینک یا منشور استفاده نماییم نکته مهم این است که در درمان این نوع انحرافات از هیچ گونه عمل جراحی استفاده نمیشود و کلیه روشهای درمان غیر جراحی میباشد .
انحرافات آشکار انحرافات آشکار چشم به انحرافاتی میگویند که از ظاهر چشم ها مشخص است و توسط افراد عادی هم به راحتی قابل تشخیص است . انحرافات آشکار چشم به دونوع کلی انحرافات تطابقی و غیر تطابقی تقسیم میشوند .انحرافات تطابقی چشم به انحرافاتی گفته میشود که به علت زیادی انجام تطابق در چشم اتفاق میافتد این نوع انحراف بیشتر در افراد با عیب انکساری دوربینی دیده میشود ولی گاهی اوقات در افراد نزدیک بین هم ممکن است دیده شود درمان این نوع انحرافات معمولا با عینک میباشد و گاهی اوقات ممکن است برای اصلاح کاملتر از درجاتی از منشور هم بر روی عینک استفاده شود . انحرافات غیر تطابقی هم همین طور که از نامشان پیدا است ربطی به تطابق و عیب انکساری چشم ندارند گر چه ممکن است گاهی از اوقات با درجاتی از عیب انکساری نیز همراه باشند .
این نوع انحرافات هم به دو نوع فلجی و غیر فلجی تقسیم بندی میشوند در نوع فلجی معمولا گرفتاری مربوط به خود عضله چشم میباشد و سیستم عصب دهی معمولا مشکلی ندارد ولی در نوع غیر فلجی عضله چشم ممکن است عملکرد خوبی داشته باشد اما سیستم عصب دهی دچار مشکل باشد در هر صورت درمان این نوع انحرافات در صورتی که از نوعی فلجی باشد حتما جراحی ضرورت دارد و با روش های دیگر قابل اصلاح نیستند و در نوع غیر فلجی اگر روشهای طبی به درمان پاسخ ندهد باز هم درمان جراحی ضرورت پیدا میکند .
در هر صورت چنانچه انحرافات آشکار در کودکان زیر سن نه سال دیده شود جهت درمان بایستی فوری اقدام نمود در غیر این صورت ممکن است این امر باعث ایجاد تنبلی چشم شود و فرد را دچار مشکلات عدیده ای نماید . انحرافات آشکار هم از نظر ظاهر انواع مختلفی دارند که شایع ترین آنها را در اینجا توضیح خواهم داد .
انحراف چشم به طرف بینی یا ایزو تروپی که در این حالت یکی یا هر دوچشم ممکن است از محور بینایی خود خارج شده باشند و به سمت بینی تمایل پیدا کنند.انحراف به سمت خارج یا اگزو تروپی در این حالت هم یکی از چشم ها ممکن است به سمت خارج بینی منحرف شده باشد.انحراف به سمت بالایا هیپر تروپی که در این حالت چشم به سمت بالا انحراف دارد.
انحراف به سمت پایین یا هیپو تروپی
در این حالت چشم به سمت پایین منحرف است.انحرافات چرخشی یا سایکلو تروپی .در این نوع انحرافات چشم در جهت نگاه به بالاو داخل یا بالا و خارج و یا پایین و داخل یا پایین و خارج ممکن است منحرف شود که درمان این گونه نیز بسیار سخت است و زمان بر است و ممکن است عمل جراحی بر روی هر دو چشم و یا به دفعات زیادی مثلا 4 تا 5 بار صورت گیرد.انحرافات با الگوی V در این نوع انحراف چشمها در جهت نگاه از پایین به بالا شکل وی انگلیسی به خود میگرند یعنی چشم ها در جهت نگاه پایین به هم نزدیک و در جهت نگاه بالا از هم دور میشوند .
انحرافات با الگوی A که در این حالت بعکس حالت وی میباشد یعنی چشمها در جهت نگاه بالا به هم نزدیک و در جهت نگاه پایین از هم دور میشوند این نوع انحرافات کمتر شایع هستند و البته درمان آنها نسبت به سایر انحرافات که فقط در یک جهت هستند به مراتب سخت تر میاشند .نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که در درمان انحرافات به روش جراحی گاهی اوقات ممکن است عمل جراحی بر روی هر دو چشم انجام شود و بعضی از مواقع هم ممکن است به چندین عمل جراحی انجام شود هستند
انحرافات کاذب
به حالتی میگویند که چشم ها هیچ نوع انحرافی ندارند اما ظاهر چشم ها به نظر میرسد دچار انحراف باشند معمولا این حالت بیشتر در بچه هادیده میشود که دارای پل بینی پهن میباشند و در در جهت نگاهشان به اطراف ظاهر چشمشان منحرف به نظر میرسد . در صورتی که توسط افراد متخصص این تشخیص مطرح باشد جای هیچگونه نگرانی نیست و هیچ درمانی هم لازم ندارد.
خواهشمنديم اگر سوال يا نکته‌اي براي مطلب انحراف چشم در ذهن شما
باقي مانده است، آن را در قسمت نظرات با ما و ساير کاربران به اشتراک بگذاريد.
منبع:ویکی پدیا
مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
