درس نوزدهم تفکر و سواد رسانهای کلاس دهم | پنجگانۀ سواد رسانهای (2)
درس نوزدهم تفکر و سواد رسانهای کلاس دهم |
در درس سوم بیان شد که مخاطب فعّال و خلّاق در رویارویی با هر پیام رسانهای، پنج پرسش کلیدی را مانند پنج گذرواژه یا نگهبان در ورودی درنظر می‌گیرد و با نگاهی دقیق و درکی عمیق، با آن روبه رو میشود. این پنج پرسش را که خاطرتان هست!
– چه کسی این پیام را تولید کرده است؟
– چرا این پیام فرستاده شده است؟
– از چه فنونی برای جلب توجّه مخاطب استفاده شده است؟
– چطور افراد مختلف این پیام را متفاوت درک می‌کنند؟
– چه سبک زندگی، ارزش‌ها و نظریاتی در این پیام ارائه شده یا از آن حذف شده است؟
در آن درس از شما خواسته شد بخشی از یک برنامۀ تلویزیونی را، که خودتان با توافق دبیر محترمتان ضبط کرده‌اید در کلاس تماشا کنید و با پرسش‌های کلیدی ذکر شده آن را بررسی کنید. اکنون با استفاده از مطالبی که در فصول گذشته یاد گرفتید، یک بار دیگر این فعّالیت را با استفاده از جدول صفحۀ بعد دربارۀ یک برنامه تلویزیونی ایرانی یا خارجی انجام دهید که از قبل توافق، و آن را در خانه مشاهده کرده‌اید.
گفت‌وگوی کلاسی (صفحهٔ ۱۴۹ کتاب درسی)
برنامه منتخب کلاس را با استفاده از پرسش‌ها و جدول زیر تحلیل و نقد کنید:
– این برنامه کدام ساختار، قالب یا گونۀ ارائه پیام را از طریق تلویزیون دارد؟
– چه مفاهیم و موضوعاتی به شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم در این برنامه منتقل شده است؟
– چه کسانی تولیدکنندۀ برنامه و فرستندۀ پیام هستند؟
– چه کسانی جامعۀ هدف یا استفاده کنندگان از این برنامه هستند؟ چرا این پیام فرستاده شده است؟
– چه سبک زندگی، ارزش‌ها و نظریاتی در این پیام ارائه شده یا از آن حذف شده است؟ آیا
– این پیام در هر فرهنگ، جامعه، زمان یا مکان دیگری، همین معانی آشکار و پنهان را دارد؟
– آیا در پاسخ به این پرسش‌ها از درس سوم تا کنون در شما تغییری ایجاد شده است؟ چرا آری، چرا خیر؟
| 1- تلویزیون چه ساختار، قالب‌ها و یا گونه‌هایی برای ارائه پیام دارد؟ |
– مستند / آموزشی / خبری |
| 2- چه مفاهیم و موضوعاتی به شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم در برنامه‌ها منتقل میشود؟ | – چه موضوعاتی از برنامه برداشت میشود؟ – متن، زیرمتن و فرامتن برنامه چیست؟ – چه جزئیات فنی در تولید پیام رعایت شده است؟ – از چه فنون اقناعی استفاده کرده است؟ |
| 3- چه کسی تولید کننده و مالک پیام است؟ | – چه کسی آن را پخش می‌کند؟ – چه کسی آن را ساخته است؟ – چه کسی از آن حمایت (مالی و…) می‌کند؟ – چه کس دیگری از ساخت و پخش آن سود میبرد؟ – رسانه‌های دیگر در آن چه نقش یا سهمی دارند؟ |
| 4- چه کسانی جامعۀ هدف یا استفاده کنندگان از این برنامه هستند؟ | – برای چه نوع مخاطبی (بر حسب سن، جنس، تحصیلات، درآمد، شغل و …) ساخته و برنامه ریزی شده است؟ – چه زمانی پخش میشود؟ این زمان با چه نوع مخاطبی متناسب است؟ – مخاطبان دربارهٔ آن چگونه فکر می‌کنند؟ |
| 5- آیا این پیام در هر فرهنگ، جامعه، زمان یا مکان دیگری، همین معانی آشکار و پنهان را دارد؟ | – از این برنامه، امکان ادراک و برداشت چه ارزش‌ها و دیدگاه‌هایی وجود دارد؟ – چه حساسیت‌هایی ممکن است ایجاد کند؟ – برداشت از این برنامه در فرهنگ‌های مختلف، مکان‌ها و زمان‌های متفاوت، چه تفاوتی می‌یابد؟ |
– چرا ما در استفاده از منابع وبگاه‌های علمی معتبر در تحریم بودیم؛ امّا در استفاده از شبکه‌های ماهوارهای در تحریم قرار داده نشدیم؟
– به نظر شما هدف از ایجاد شبکه‌های ماهوارهای پر‌شمار فارسی زبان چیست؟
بیشتر بدانید
توصیه‌هایی دربارۀ استفاده از تلویزیون
امروزه در بیشتر خانه‌ها تلویزیون عنصر محوری و عضو اصلی خانواده است تا جایی که در حال حاضر در اغلب خانه‌ها وسایل به گونه‌ای چیده می‌شوند که رو به تلویزیون باشند! منظور ما از تلویزیون فقط یک جعبه یا صفحه نیست؛ بلکه مجموعه پیام‌هایی است که از شبکه‌های داخلی و خارجی وارد خانه‌ها میشود.
1- برای تماشای تلویزیون برنامه داشته باشید.
2- با تلویزیون در تماس باشید؛ برای مثال اگر اشتباهی در برنامه‌ای رخ داد، سعی کنید نظر خود را به اطّلاع تولید کنندگان برنامه یا مسئولان شبکه برسانید.
3- اگر برنامه‌ای شما را ناراحت کرد با والدین خود در این باره صحبت کنید.
4- در تماشای برنامه‌های تلویزیون مشکل پسند باشید و برنامه‌هایی خاص را برای تماشا انتخاب کنید.
5- نکته سنجانه از تلویزیون استفاده کنید؛ به طور مثال هنگام تماشای تلویزیون روی شخصیت‌های اصلی داستان متمرکز شوید و اعتقادات و رفتارهای آنها را با خود و هنجار جامعه مقایسه کنید.
6- به تأثیر برنامه‌های تلویزیونی بر افکار و احساساتتان توجه کنید. بدانید که تبلیغات و پیامهای بازرگانی قصد دارند شما را ترغیب کنند که کالایی را مصرف کنید.
7- دکمۀ قرمز را فراموش نکنید. زمان صرف غذا و دور هم جمع شدن اعضای خانواده و زمان مطالعه، زمانی نیست که با تماشای تلویزیون از کیفیت آن کاسته شود.
فعّالیت در خانه (صفحهٔ ۱۵۲ کتاب درسی)
میزان «مصرف رسانهای» خود را در طول هفته در جدول زیر بنویسید. ثبت بر اساس دقیقه باشد. نتیجه را جلسهٔ بعد به کلاس بیاورید.
| روزهای پایش |
||||||||
| تلویزیون و ماهواره | ||||||||
| رایانه (نابرخط / آفلاین) | ||||||||
| اینترنت (با استفاده از رایانه) | ||||||||
| تلفن همراه و نرم افزارهای ارتباطی آن | ||||||||
| شبکه‌های اجتماعی | ||||||||
| کتاب غیردرسی و غیر کمک آموزشی | ||||||||
| نشریات (روزنامه‌ها و مجلات) | ||||||||
| بازی‌های ویدئویی (با استفاده از کنسول، تلفن همراه، رایانه و… ) | ||||||||
| جمع کل به دقیقه | ||||||||
| تبدیل به ساعت |
حتماً بخوانید:
