داروی ادتا | موارد مصرف و عوارض جانبی EDTA

ادتا (EDTA)

ادتا (EDTA) یا به عبارت دقیق تر اتیلن دی آمین تترا استیک اسید که معادل انگلیسی آن Ethylenediaminetetraacetic acid است.

فرمول شیمیایی ادتا C۱۰H۱۶N۲O۸ می باشد.

اتیلن دی آمین تترا استیک اسید یک ماده شیمیایی می باشد که برای در صنایع مختلف و صنایع دارو سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ادتا به عنوان یک آمینو کربوکسیلیک اسید بی‌رنگ و محلول در آب می‌باشد و برای انحلال آهک استفاده می‌شود.

یون‌های فلزی پس از برقراری پیوند با EDTA و تشکیل کمپلکس در محلول باقی می‌مانند ولی از واکنش پذیری آن‌ها کاسته می‌شود.

EDTA به صورت نمک‌های مختلف علی الخصوص کلسیم دی سدیم EDTA و دی سدیم EDTA تولید می‌شود.

سودمندی این ماده ناشی از ایفای نقش لیگاند شش دندانه ای و عامل کلاته کننده می‌باشد.

استفاده های پزشکی ادتا (Ethylenediaminetetraacetic acid)

در کاربرد های پزشکی EDTA به مواد معدنی و فلزات متصل می شود و به حذف آن­ها از بدن کمک می کند.

برای مثال در صورتی که فردی با سرب مسموم شود، مقدار ۱ گرم از ادتا را هر ۱۲ ساعت به صورت تزریق داخل وریدی استفاده می­ کنند که میزان سرب بدن را به مقدار قابل توجهی کاهش می­دهد.

استفاده دیگر و مهم ادتا در دندانپزشکی برای حذف مواد معدنی باقی مانده در لایه اسمیر استفاده می­شود.

EDTA نیز برای درمان سمیت دیگوکسین استفاده شده است، اگر چه اغلب پزشکان ترجیح می ­دهند از روش های دیگر استفاده می ­شود.

در این مورد، EDTA کمک می کند مقدار بیشتری از دیگوکسین حذف گردد.

به عنوان درمان اورژانسی بالارفتن بیش از حد کلسیم و کنترل ریتم نامنظم قلب در دیژیتال استفاده می شود.

ا دی‌ تی‌ ایت دی‌ سدیم _ EDETATE DISODIUM (EDTA)

• نام فارسى : ادی‌تی‌ایت دی‌سدیم
• نام انگلیسى : EDETATE DISODIUM (EDTA)
• نام تجارى دارو : Chelamid، Disotate، Endrate
• گروه دارویى : پادزهر مسمومیت با فلزات
• گروه شیمیایى دارو : شلات‌کننده

مکانیسم اثر ا دی‌ تی‌ ایت دی‌ سدیم (EDTA)

با اتصال به یون‌هاى کلسیم، روى و منیزیم تشکیل کمپلکس محلول در آب را می‌دهد که از راه کلیه دفع می‌شود.

موارد مصرف EDTA

کریز هیپرکلسمی، آریتمى بطنى در مسمومیت با دیژیتال، آنسفالوپاتى و مسمومیت حاد و مزمن با سرب.

میزان مصرف EDTA

بالغین و بچه‌ها: تزریق وریدى 15 تا 50mg/kg در 500 میلی‌لیتر محلول قندى 5% یا کلریدسدیم 0/9% که در مدت 3 تا 4 ساعت داده می‌شود و نباید از 3g/day (براى بالغین) یا 70mg/kg در روز (براى بچه‌ها) تجاوز کند.

موارد منع مصرف ادتا

حساسیت مفرط، آنوری، نارسائى کبدی، مسمومیت با فلزات دیگر، بیمارى شدید کلیوی، بچه‌هاى کم‌تر از 3 سال، صرع، سل فعال یا غیرفعال.

توضیحات دارو

عوارض جانبی:

• دستگاه عصبى مرکزی : سردرد، کرختی، تشنج.
• پوستی : کهیر، اریتم، درد در محل تزریق، افزایش فشارخون.
• قلبى عروقی : کاهش فشارخون، درماتیت، ترومبوفلبیت.
• گوارشی : تهوع، استفراغ، بی‌اشتهائی، اسهال، دردهاى شکمی.
• ادرارى تناسلی : سوزش ادرار، پیلونفریت، مسمومیت کلیوی، هیپراوریسمی، هیپومنیزیمی، پلی‌اوری، پروتئین اوری، نکروز لوله‌هاى کلیوی، هیپوکلسمی.

احتیاطات :

• در فشار خون بالا، حاملگى (در گروه C قرار دارد)، شیردهى با احتیاط مصرف شود.
• فارماکوکینتیک: متابولیسم: ندارد
• دفع: کلیوى (به‌صورت شلات کلسیم).
• تداخلات داروئی: باعث کاهش نیاز به انسولین در مبتلایان به دیابت می‌شود (به‌علت اثر هیپوگلیسمیک که احتمالاً ناشى از شلات شدن روى موجود در فرآورده‌هاى انسولین است).

ملاحظات پرستاری:

پیگیرى آزمایشگاهی:

• علائم حیاتی، فشارخون، نبض، در صورت کاهش فشارخون دارو باید قطع شود.
• کنترل I&O، آزمایشات عملکرد کلیوی: BUN، کراتینین، کلیرانس کراتینین، کلسیم ادرار، (بعد از هر تجویز اندازه‌گیرى شود).

توصیه‌ها:

• تزریق فقط در صورت وجود کلسیم وریدى براى موارد اورژانس انجام شود. BAL، EDTA ، به‌طور جداگانه.
• تزریق وریدى آهسته با استفاده از پمپ تزریق، تغییر محل تزریق، مشاهده محل تزریق از نظر قرمزی، التهاب؛ قبل از تجویز دارو مایعات وریدى براى اطمینان از هیدراتاسیون کافى داده شود.

روش تهیه / تجویز:

به کمک یک همراه حرکت کند.

ارزیابى بالینی:

• پاسخ درمانی: سطح کلسیم بین ۱۰ـ۹ mg/dL عدم وجود علائم هیپرکلسمی.
• هیپوکلسمی: بی‌حسى پا، دست، زبان، لب‌ها و مثبت شدن علائم Trousseau و chvostek،s تشنج و کندذهنی.
• اختلالات قلبی: اختلال ریتم، کاهش فشارخون تاکیکاردی.
• واکنش‌هاى آلرژیک، (راش، کهیر): در صورت وجود دارو باید قطع شود.

آموزش به بیمار و خانواده:

• باقی‌مانده در وضعیت recumbent به‌مدت نیم ساعت براى جلوگیرى از کاهش فشار خون وضعیتی.
• تغییر وضعیت آهسته براى جلوگیرى از غش کردن.
• ظرفیت بیمار نسبت به دوز دارو پیگیرى شود.
• تنفس ممکن است بدبو باشد.

تداخل با تست‌هاى آزمایشگاهی:

• کاهش کاذب: کلسیم
• کاهش: منیزیوم، آلکالن فسفاتاز.

بیشتر بخوانید :

هر آنچه که باید از داروی اورسودیول (Ursodiol) بدانید !

موارد مصرف آمپول ایمونوگلوبولین (IVIG) و عوارض جانبی این دارو