خاصیت دارویی و درمانی گیاه اکلیل الملوک چیست؟

اکلیل الملک با نام های دیگری نظیر شبدر شیرین، بسنگ، شاه افسر، شبدر زرد، بسیه، شاه بسه، ناخنک، یونجه زرد، گیاه قیصر شناخته می شود. در زبان یونانی نام این گیاه گل عسل است، زیرا هنگام گل دادن تعداد زیادی زنبور عسل به دور آن جمع می شوند و از عطر و شهد آن استفاده می کنند.

عطر گل های این گیاه نافذ است به طوری که فضای اطراف را پر می کند و پس از خشک شدن بوی بیشتری دارند. در فرانسه، سابقا آن را برای مصرف تغذیه اسب ها می کاشتند، چون اسب ها به آن علاقه زیادی نشان می دادند. در این مقاله با خواص دارویی اکلیل الملک آشنا خواهید شد. با دلگرم همراه باشید.

مشخصات ظاهری گیاه اکلیل الملک

ناخنک با نام علمی Melilotus officinalis، گیاهی است از تیره بنشن ها یا باقلائیان (Fabaceae)، علفی، دوساله، به طول ۲۰ تا ۸۰ سانتی متر که در غالب دشت ها، کنار جاده ها و اماکن سایه دار به حالت خودرو می روید.

برگ های آن مرکب از ۳ برگچه دندانه دار و گل هایش کوچک، به درازای ۶ تا ۷ میلی متر، به رنگ زرد و معطر است و مقاومت نوع گل زرد آن به خشکی بیشتر می باشد. میوه این گیاه نیز به صورت نیام، بی کرک، به رنگ سبز و محتوای یک یا دو دانه می باشد.

این گیاه به رنگ زرد مایل به سفید (رنگ کاه) بوده و درون دانه آن زرد می باشد و با وجود تخلخلی که دارد تا اندازه ای سفت و سخت است. تمام اندام های هوایی این گیاه قابلیت مصرف دارویی دارد.

امروزه از یونجه زرد بیشتر به صورت موضعی در درمان دردهای رماتیسمی، خارش پوست و رفع التهاب پوستی استفاده دارویی می شود و به عنوان مدر (ادرارآور) نیز مصرف سنتی دارد.

خواص اکلیل الملک چیست؟

محل رویش گیاه ناخنک یا اکلیل الملوک

اکلیل الملک بومی اوراسیا است و امروزه در نواحی مختلف اروپا و آسیا پراکنده است و در شرق اروپا کشت و بهره برداری می شود. از رویش این گیاه در اغلب نقاط ایران از جمله در چراگاه ها و کوهستان ها به ویژه در سبلان، نواحی شمالی ایران، اطراف تهران، آذربایجان، بلوچستان، تبریز و لاهیجان گزارش شده است.

اندام قابل مصرف اکلیل الملک

اندام مورد مصرف یونجه زرد، اندام هوایی آن می باشد که شامل قطعات ساقه های میان تهی در اندازه های مختلف، به رنگ سبز و با خطوط طولی است. همچنین، برگ هایی که 1/5 تا 2/5 سانتی متر طول دارند و به همراه برگچه ها کوچک، با کناره اراه ای هستند.

گل ها به رنگ زرد، مجزا یا به صورت خوشه ای دیده می شوند. کاسبرگ ها ۵ دندانه ای و کرکی اند. علاوه بر این، همراه با قطعات فوق گاه میوه ها نیز به شکل تخم مرغی دیده می شوند. یونجه زرد دارای بویی کومارینی و مزه ای تلخ و تند است و پس از جویدن مزه ای لعابی دارد.

نکته: برای اثر بخشی بیشتر توصیه می شود که، سر شاخه های گلدار را قبل از باز شدن گل ها، بچینید و آن ها را خشک کنید.

ترکیبات شیمیایی ناخنک (اکلیل الملک)

گیاه اکلیل الملک حاوی ترکیبات شیمیایی مانند کومارین ها، فلاونوئیدها، تانن ها و ساپونین ها می باشد.کومارین ماده ای معطر است که خواص ادرارآوری و ضدتشنج بودنش در مورد زخم ها یا تومورها بسیار مفید واقع می شود.

به مقدار ضعیف، کومارین درمانگر بی خوابی است. در مقابل، استفاده بیش از حد آن خاصیت تخدیر دارد و سرگیجه زا و تهوع آور است و ناراحتی قلب به بار می آورد. پودر ناخک نیز به رنگ سبز روشن با ذرات ریز زرد رنگ، دارای مزه ای تلخ و تند است.

گل های یونجه زرد به دلیل داشتن مقداری تانن و ترکیبات آنتی بیوتیکی، دارای خاصیت ضد تشنج، مرهم سینه و ضد عفونی کننده می باشند. این گیاه به ضد عفونی کردن مجاری ادراری، زیاد کردن ادرار (مدر) و رفع بوی ادرار کمک می کند.

از ناخنک در درمان اسهال خونی، التهاب روده، روماتیسم و واریس نیز استفاده می شود. از آنجایی که این گیاه مسکن و خواب آور است آن را در تحریکات عصبی، انواع دردهای عصب، سرفه های عصبی و برای دفع گاز روده ها استعمال می کنند. همچنین، از آن برای درمان زکام نایژه ها و التهاب پشت حلق مصرف می کنند.

برای درمان ورم ملتحمه چشم می توانید، سی تا چهل گل آن را در یک لیتر آب جوشانده و مصرف کنید. جوشانده گل های اکلیل الملک برای شستن چشم، درمان التهاب پلک ها، گل مژه و نیز تسکین درد های روماتیسمی و التیام زخم ها استفاده می شود.

در ضمن این جوشانده برای کسانی که داروهای شیمیایی و مضر خواب آور زیاد مصرف نکرده باشند، مناسب است. علاوه بر این، دمنوش ناخنک را می توان برای درمان ورم و رفع لوزه ها استفاده نمود.

اکلیل الملوک چه خاصیت دارویی و درمانی دارد؟

فواید گیاه ناخنک از دیدگاه طب سنتی

• اگر ۸ گرم دانه های آن را نرم بکوبید و با ۲۰ گرم عسل مخلوط کنید و بخورید و هر صبح و شب با جوشانده آن در حمام بخور دهید و بعد از حمام روغن آن را بر موضع بمالید، برای درمان فلج و رفع سستی اعصاب بدن نافعاست.
• آن را با انجیر دم کنید، بعد آب آن را صاف کرده باعسل شیرین کنید و بنوشید. مدر و قاعده آور است و برای ازدیاد ترشح شیر و اسپرم نافع می باشد.
• خوردن ۱۲ گرم از عصاره همراه با تخم آن با دوشاب برای ورم آلات داخل شکم مفید است.
• خوردن ۱۲ گرم از عصاره آن بازعفران برای تسکین ضربان همه اعضا مفید است.
• مالیدن اسانس آن برای جلوگیری از ریزش مواثرات مفید دارد.
• هر روز با آب جوشانده آن سر را ماساژ دهید. شورهای سر را برطرف میکند.
• یک صد گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید و با آب گرم آن موضع را ماساژ دهید. درد مفاصل رادرمان می کند، ورمهای سفت و مزمن را تحلیل میبرد.

مضرات شاه افسر (اکلیل الملک) چیست؟

این گیاه سمی بوده و همیشه باید به هنگام استفاده درمانی از آن بایستی سمی و خطرناک بودن آن را در نظر گرفت تا عواقب ناگواری نداشته باشد.

مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به فشار خون مضر می باشد و باید از مصرف آن اجتناب کنند. در صورت لزوم باید ناخک را با مخلوط گیاه ضد فشار خون استفاده نمود.

این گیاه خاصیت رقیق کنندگی خون دارد، لذا استفاده از آن برای افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند، توصیه نمی شود و تنها با مشورت پزشک استفاده از آن مجاز می باشد.

خانم های باردار مجاز به مصرف این گیاه نمی باشند، زیرا ممکن است عوارض شدید و جبران ناپذیری همچون سقط جنین را به دنبال داشته باشد.

همچنین بخوانید:

خواص دارویی و درمانی گیاه عشقه (پاپیتال)

بهترین خواص سوزاندن گیاه مریم گلی در طب سنتی