حکم دست زدن به قرآن بدون وضو چیست؟
حکم دست زدن به نوشته‌های قرآن بدون وضو
در آموزه‌های دینی، آدابی برای بهره گرفتن از قراءت و مطالعه قرآن بیان شده است. نگهداشت این آداب، در حقیقت، نوعی بزرگداشت آموزه‌های وحی و حفظ و نگهداشت متن اصلی دین دانسته می‌شود.
در مجموعه‌های روایی، مانند: اصول کافی ، آداب آن به شرح آمده است. شماری از آن آداب جنبه فقهی پیدا کرده و به کتابها، نوشته‌ها و گفت و گوهای فقهی راه یافته است، مانند:جایز نبودن آلودن قرآن ، عدم جواز فروش قرآن به کافر و مشرک ، ناروا بودن غلط نگاری واژگان قرآن و از جمله بسودن واژگان قرآن، موضوع بحث قرار گرفته که آیا چنین کاری بدون وضو ، رواست، یا ناروا؟
محقق خوانساری ، برای پاسخ به آن، به بررسی نه چندان گسترده؛ اما استوار و درخور پرداخته است.این پرسش، چندین پرسش دیگر را نیز به دنبال آورده است، از جمله:
حکم بساویدن آیه‌ها و واژگان قرآن در لا به لای کتابها و نگاشته‌ها چیست؟
دست زدن به واژه ( الله ) و نامهای پیامبران -صلی اله علیه و آله – و امامان -علیه السلام – چه حکمی دارد؟
کودکان نابالغ در این باره، تکلیفی دارند یا خیر؟ اولیای ایشان چطور؟
درباره این پرسشها، پاسخ استدلالی و اجتهادی محقق خوانساری در مشارق الشموس، کانون بحث خواهد بود. با این وصف خواهیم کوشید تا دیدگاه‌های دیگر را نیز باز شناسیم؛ هندسه فکری محقق خوانساری، وقتی به درستی تبیین خواهد شد که زوایای این موضوع در ساحت فقه و آرای فقیهان نیز نگریسته شود.
[مس ّ نمودن خطّ قرآن و ترجمه]
مس ّ نمودن خطّ قرآن، یعنی رساندن جایی از بدن به خطّ قرآن برای کسی که وضو ندارد، حرام است . ولی اگر قرآن را به زبان فارسی یا به زبان دیگر ترجمه کنند مس ّ آن اشکال ندارد.
گلپایگانی، صافی: و احتیاط مستحب ّ آن است که موی خود را هم به خطّ قرآن نرساند..
بهجت: ولی تماس ّ موی انسان با خطّ قرآن بنا بر أظهر مانعی ندارد، حتّی اگر کوتاه باشد..
جلوگیری بچه و دیوانه از مس ّ خطّ قرآن واجب نیست، ولی اگر مس ّ نمودن آنان بی احترامی به قرآن باشد، باید از آنان جلوگیری کنند.
زنجانی: قرآن و مانند آن..
مکارم: مسأله هر گاه دیوانه یا بچه‌ای بدون وضو دست به خطّ قرآن می زند جلوگیری او واجب نیست، اما اگر کاری کنند که بی احترامی به قرآن باشد، باید از آنها جلوگیری کرد.
دست زدن به اسم خدا و معصومین
کسی که وضو ندارد، حرام است . اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد مس ّ نماید و هم چنین است بنا بر احتیاط واجب مس ّ اسم مبارک پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و امام علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام.
خوئی، سیستانی: بنا بر احتیاط واجب حرام است..
زنجانی، تبریزی: بنا بر احتیاط حرام است..
خوئی، سیستانی، زنجانی: و صفات خاصه او را..
زنجانی:مگر پولی که بر آن نام خدا نوشته شده باشد که دست زدن به آن اشکال ندارد..
مکارم: (بنا بر احتیاط واجب) و مس ّ اسم مبارک پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و ائمّه هدی علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام نیز اگر هتک حرمت و بی احترامی باشد حرام است.
اراکی، نوری: مس ّ اسم مبارک پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و امام علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام اگر (نوری: هتک و) بی احترامی به آنان باشد حرام است. و گر نه احتیاط مستحب ّ آن است که مس ّ نکند.
خوئی، سیستانی، تبریزی: بهتر آن است که اسم مبارک پیغمبرصلی اللّه علیه و آله و سلم و امام علیه السلام و حضرت زهرا علیها السلام را هم مس ّ ننماید.
زنجانی: بنا بر احتیاط مستحب نامهای مبارک پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و ائمه معصومین علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام را هم مسح ننماید.
فاضل: مسأله کسی که وضو ندارد، بنا بر احتیاط اسم خداوند متعال را به هر زبانی که نوشته شده باشد مس ّ ننماید.
آیا دست زدن بی وضو به نام شیطان و فرعون و امثال او در قرآن اشکال دارد یا نه ؟
پاسخ: مس کلمات قرآن بدون طهارت جایز نیست و لو آن کلمات مثل کلمه فرعون و امثال آن باشد .
