حکم خرید و فروش اعضای بدن چیست؟
آیا خرید و فروش اعضای بدن جایز است؟
خرید و فروش اعضای بدن در صورتی که خطر قابل ملاحظه‌ای برای فرد دهنده عضو ایجاد نکند اشکالی ندارد. همچنین می‌تواند در قبال عضوی که می‌دهد مبلغی را دریافت کند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به خرید و فروش اعضای بدن
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
اگر باید شخص ضرر لازم المراعاتی نداشته باشد؛ به خصوص اگر حفظ جان مسلمانی موقوف بر آن باشد، بی اشکال است.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (مدظله العالی):
فروش و هدیه کلیه از طرف شخص زنده به دیگری جایز نیست و وصیت او هم اعتبار ندارد؛ ولی اگر مسلم باشد که حفظ حیات شخص معین توقف بر استفاده از کلیه میت دارد، بعید نیست که استفاده از آن جایز باشد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی داشته باشد مانند چشم و دست و امثال آنها جایز نیست؛ ولی اگر زیان مهمی نداشته باشد مانند قطعه ای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش، جایز است (اگر کودک یا دیوانه نباشد)؛ وگرنه به هیچ وجه جایز نیست. هرگاه قطع آن جایز بود، گرفتن پولی به ازای آن نیز جایز است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
فروش اعضایی که بدل دارد مانند یکی از دو کلیه، اشکالی ندارد؛ ولی احتیاط آن است که پول را در مقابل اجازه برداشتن عضو بگیرد؛ نه خود عضو.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
دریافت پول در ازای بعضی از اعضا مانند کلیه مانعی ندارد.
حضرت آیت الله بهجت (ره):
اگر شخصی بخواهد عضوی از اعضای بدن خود مثلا کلیه را به دیگری بدهد یا وصیت کند که بعد از مردن خود آن عضو در مقابل پول یا مجانی برداشته و به دیگری داده شود، در صورتی که نجات مسلمانی متوقف بر آن عضو باشد یعنی راه نجات آن مسلمان منحصر در دادن عضو به او باشد تهیه آن از غیر مسلمان هم ممکن نباشد، اشکالی ندارد.
آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
فروش عضو در صورتی که ضرر قابل توجهی به بدن نزند با یک غرض عقلایی مثل نجات کسی از مرگ اشکالی ندارد؛ ولی بهتر است در این مورد از آن اجتناب کنید.
خرید و فروش اجساد کفار
آیت‌الله مکارم شیرازی:
هرگاه اجسادی از کفار وجود داشته باشد و به منظور کارهای تحقیقاتی برخی از اعضای آن را به فروش برسد در صورتی که این کار برای حفظ جان افراد زنده یا درمان بیماری مهمی ضرورت داشته باشد مانعی ندارد. در این حکم فرقی میان افراد شناخته شده و غیر آنها نیست.
خرید و فروش جسد مسلمان
آیت‌الله مکارم شیرازی:
خرید و فروش بدن میت مسلمان جایز نیست و مال محسوب نمی‌شود. خرید و فروش بدن میت غیرمسلمان برای اهداف مشروع مانند تشریح در مواردی که جایز است هم خالی از اشکال نیست. در هر دو حالت در صورت سرقت جسد، اجرای حد سرقت مشکل است.
خرید و فروش اعضای مجرمان به اعدام یا قصاص
آیت‌الله مکارم شیرازی:
خرید و فروش یا واگذاری عضو قطع شده در حد یا قصاص اگر به منظور پیوند به انسان دیگری باشد (همان‌طور که در مورد کلیه مرسوم است) با اجازه صاحب آن جایز است.
خرید و فروش عضو قطع شده در حد یا قصاص
آیت‌الله مکارم شیرازی:
خرید و فروش یا واگذاری عضو قطع شده در حد یا قصاص اگر به منظور پیوند به انسان دیگری باشد (همان‌طور که در مورد کلیه مرسوم است) با اجازه صاحب آن جایز است.
خرید و فروش تولیدات اعضای پیوندی
آیت‌الله مکارم شیرازی:
خرید و فروش موادی که از اعضای پیوندی انسان استخراج می‌شود نظیر پروتئین، فاکتور تحریک‌کننده استخوان‌سازی و… جایز است هرچند بهتر است که پول را در مقابل اعمالی که روی آن مواد انجام می‌دهند بگیرند.
حکم شرعی فروش مو
آیت‌الله مکارم شیرازی:
خرید و فروش و پیوند مو جایز است.
قاچاق جسد
آیت‌الله مکارم شیرازی:
اگر منظور از قاچاق کاری است که برخلاف مقررات حکومت اسلامی باشد این کار شرعاً اشکال دارد.
فروش قبل از مرگ تحویل پس از مرگ
آیت‌الله مکارم شیرازی:
فروش اعضای بدن قبل از مرگ برای تحویل پس از مرگ در صورتی که باعث نجات جان مسلمان یا درمان بیماری مهمی باشد مانعی ندارد.
آیت‌الله خامنه‌ای:
در این باره اگر مصالحه باشد مانعی ندارد.
امام خمینی:
- اگر قطع عضو کسی را که در زمان حیات اذن داده جایز دانستیم پس از مرگ فروش آن نیز برای بهره‌وری جایز خواهد بود.
- منافع عقلایی برای پیوند بر آن مترتب باشد می‌توانند قبل از اجرای حکم اعضای بدن خود را بفروشند یا به کسی اهدا کنند.
اداره حقوقی قوه قضائیه
چون اعضاء بدن مال نیست، قابل فروش نمی‌باشد ولی شخص می‌تواند آن را در حیات یا ممات به دیگری اهداء کند و در عوض، مالی دریافت نماید. اما این امر به هیچ وجه نباید موجب تأخیر اجرای احکام قطعی شود.
