تأثیر معجزه‌آسای بخور قطره اکالیپتوس در درمان سرماخوردگی

قطره بخور اکالیپتوس

This medication is not edible. این فرآورده خوراکی نیست.

شکل دارويی: قطره 15 ميلي‌ليتر دارای قطره چکان با بروشور در جعبه مقوايی

خواص بخور اکالیپتوس

• از اکالیپتوس برای خوشبو کردن هوای محیط استفاده می‌شود.
• اسانس اکالیپتوس دارای خاصیت ضد میکروبی مناسبی در مقابل برخی از باکتری‌ها است و در حالت کلی اثرات ضد میکروبی این گیاه بیشتر روی باکتری‌‌های گرم مثبت است.
• از خواص بخور اکالیپتوس، ضد عفونی کردن مجاری تنفسی است و از بخور برگ‌های اکالیپتوس می‌توان برای درمان التهاب غشاء مخاطی استفاده کرد.
• از بخور این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه‌‌ها، بینی و گلو استفاده می ‌شود و می‌ تواند برخی از گونه‌های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچ‌ها را از بین ببرد.
• بخور اکالیپتوس موجب کاهش میکروب‌‌ها در سینوس‌ها می‌شود.
• اکالیپتوس در برونشیت‌‌های ساده یا عفونی که با خروج خلط فراوان همراه است، نتیجه مطلوبی دارد. همچنین وجود دو خاصیت توام قابض و ضد ‌میکروبی در اکالیپتوس، باعث شده که در بیماری‌های مختلف مجاری ادرار از آن استفاده شود.
• خواص بخور اکالیپتوس برای کسانی که سینوزیت دارند تا حدی می‌تواند مفید باشد؛ اکالیپتوس درمان کننده سینوزیت نیست ولی برخی علائم سینوزیت مانند سردرد را کاهش می‌دهد.

اجزاء فرآورده: اسانس اکاليپتوس (Eucalyptus globulus)، آويشن شيرازي (Zataria multiflora) و مورد(Myrtus communis).

استاندارد شده: بر اساس وجود حداقل 28 ميلي‌گرم 1و 8 سينئول، 3 ميلي‌گرم تيمول و 10 ميلي‌گرم منتول در هر ميلي‌ليتر فرآورده.

مواد مؤثره: 1و8 سينئول (اکاليپتول)، تيمول، کارواکرول، آلفاپينن، ليمونن، منتول.

آثار فارماکولوژيک و مکانيسم اثر قطره بخور اکالیپتوس

اکاليپتوس: براي برطرف شدن علائم احتقان سيستم تنفسي به طور گسترده‌اي از بخور اکاليپتوس استفاده مي‌شود. همچنين بخور دادن با ترکيبي از اسانس‌هاي نعنا فلفلي و اکاليپتوس مي‌تواند به رقيق شدن خلط و اتساع مجاري هوائي و آسان‌تر شدن تنفس در بيماران مبتلا به برونشيت مزمن و آمفيزم کمک نمايد.

ميسيون E آلمان مصرف آن را براي موارد سرفه و برونشيت تأييد نموده است.

در in vitro فعاليت ضدويروسي اجزاء محلول در آب اسانس اکاليپتوس در مقابل انفلوانزا تيپ A مشخص شده است.تشکیل بیوفیلم و کلونیزاسیون باکتری‌ها داخل لوله تراشه (ETT)، منابع مهم آلودگی مجاری هوایی هستند و در ایجاد پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP) مؤثرند. در یک کارآزمایی بالینی به منظور بررسی اثر اکالیپتوس استنشاق شده از طریق نبولایزر (NE)، بر کلونیزاسیون باکتری‌ها در بیوفیلم ETT، 70 بیمار لوله‌گذاری شده، در 2 گروه دارو (35 نفر) و کنترل (35 نفر) بررسی شدند. هر 8 ساعت گروه دارو ترکیب 4 میلی‌لیتر اکالیپتوس در 6 میلی‌لیتر نرمال سالین و گروه کنترل فقط 10 میلی‌لیتر نرمال سالین را استنشاق کردند.

برای انجام آنالیز استاندارد میکروبیولوژی، هنگام خارج نمودن لوله تراشه، بلافاصله از داخل لوله با سواب استریل نمونه‌برداری شد. بر اساس نتایج این مطالعه Klebsiella pneumoniae و Acinetobacter baumannii شایع‌ترین باکتری‌های جدا شده از هر دو گروه بودند. در گروه کنترل،heavy colonizationبیشتر از گروه دارو بود.

(P=0.002) شیوع جدا شدن کلبسیلا پنومونیه از گروه دارو کمتر از گروه کنترل بود. (P نبولایزر می‌تواند آلودگی میکروبی بیوفیلم لوله داخل تراشه بیماران را کاهش دهد علاوه بر این کلبسیلا پنومونیه بیشترین حساسیت به NE را نشان داد.

در یک مطالعه، بعد از 3 روز درمان با 1و8-سینئول (با دوز 200 میلی‌گرم 3 بار در روز)، لوکوترین B4 و پروستاگلاندین E2 که هر دو در مسیر متابولیسم اسید آراشیدونیک تولید می‌شوند، در مونوسیت‌های تحریک شده 10 بیمار مبتلا به آسم برونشیال و 12 فرد سالم گروه کنترل اندازه‌گیری شد. FEV1 و مقاومت راه‌های هوایی روز قبل از درمان، در طی درمان و بعد از توقف درمان مشخص شد. مهار قابل توجه لوکوترین B4 و پروستاگلاندین E2 در هر دو گروه مشاهده شد.

بعد از 3 روز درمان با سینئول، FEV17/23 درصد افزایش و مقاومت راه‌های هوایی 1/26 درصد کاهش یافت. همچنین در یک مطالعه دوسو بی‌خبر با کنترل پلاسبو، اثر ضدالتهابی 1و8-سینئول خوراکی (با دوز 200 میلی‌گرم 3 بار در روز به مدت 12 هفته) در بیماران مبتلا به آسم نشان داده شد. در این بررسی مقدار مصرف گلوکوکورتیکوئید خوراکی در گروه دریافت کننده سینئول به طور متوسط 75/3 میلی‌گرم کاهش یافت (در مقایسه با کاهش 91/0 میلی‌گرم در گروه پلاسبو).

در یک مطالعه مشخص شد که سینئول برای برطرف شدن ناراحتی بیماران مبتلا به رینوسینوزیت غیرچرکی مؤثر بوده است. 150 بیمار با شکایت از سردرد با یا بدون خم شدن، حساس بودن نسبت به فشار روی عصب ترایژمینال، مناسب نبودن حال عمومی، گرفتگی بینی و ترشح بینی، در یک کارآزمایی بالینی دوسو بی‌خبر تصادفی با کنترل پلاسبو بررسی شدند. بیماران مصرف کننده 1و8-سینئول خوراکی (با دوز 200 میلی‌گرم 3 بار در روز)، بعد از 7 روز بیش از 80% بهبودی را نشان دادند (در مقایسه با کمتر از 50‌% بهبودی در گروه پلاسبو). در پایان مطالعه سونوگرافی وجود سایه تیره در سینوس را در 37 نفر از گروه پلاسبو و 4 نفر از گروه سینئول نشان داد. همه بیماران برای برطرف شدن گرفتگی بینی ، 100 میکروگرم دکونژستان Xylometazoline را سه بار در روز استفاده کردند.

در یک کارآزمایی بالینی دوسو بی‌خبر با کنترل پلاسبو، تأثیر سینئول خوراکی (با دوز 200 میلی‌گرم 3 بار در روز) روی بیماران مبتلا به COPD بررسی شد. سینئول موجب کاهش قابل توجه در شیوع تشدید حملات (طی 6 ماه بررسی، 4/0 در مقایسه با 9/0 در گروه پلاسبو)، شدت (بر اساس نمره‌دهی بیماران) و مدت حملات (به طور متوسط 4 روز در مقایسه با 7/5 روز در گروه پلاسبو) گردید.

در مورد تيمول و کارواکرول طيف وسيعي از تأثير در برابر باکتری‌هاي دخيل در عفونت‌هاي دستگاه تنفس فوقاني مشاهده شده است. محققین معتقدند که ترکیبات فنلی آویشن (تيمول و کارواکرول) با ايجاد کمپلکس با پروتئين‌هاي غشاء باکتري و سوراخ نمودن غشاء باکتری، فعاليت ضدباکتري خود را اعمال مي‌کند. همچنين دوزهاي کافي از تيمول و کارواکرول داراي اثر شل‌کنندگي ناي هستند. ترکیب تیمول و کارواکرول دارای اثر سینرژیست آنتی‌باکتریال است. کميسيون E مصرف آويشن را براي درمان برونشيت و سرفه خروسکی همچنین احتقان سیستم تنفسی فوقانی تأييد نموده است.

آويشن برطرف کننده گرفتگي برونش و يک خلط‌آور است و داراي اثرات ضدباکتري و ضدويروس می‌باشد.

تأثیر آویشن شیرازی بر التهاب سیستمیک در مدل COPD خوکچه هندی مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج نشان دهنده اثر پیشگیری کننده عصاره هیدرواتانولی آویشن شیرازی در تمامی پارامترهای اندازه‌گیری شده در مدل حیوانی COPD بود و این اثر قابل مقایسه یا حتی (در بالاترین غلظت) بیشتر از اثر دگزامتازون بود.در یک بررسی مشخص شده که آویشن شیرازی و جزء اصلی آن کارواکرول روی التهاب ریه خوکچه هندی اثر پیشگیری کننده دارند و این تأثیر احتمالاً ناشی از کارواکرول می‌باشد.

همچنین مشخص شده که آویشن شیرازی و کارواکرول روی واکنش تراشه و تغییرات پاتولوژیک ریه در مدل COPDخوکچه هندی واجد اثرات پیشگیری کننده است. علاوه بر این اثر تحریکی نسبتاً قوی آویشن شیرازی روی گیرنده‌های ادرنرژیک ß2(9) و اثر مهاری آن روی گیرنده‌های هیستامینی H1 زنجیره تراشه خوکچه هندی به اثبات رسیده است.

گياه مورد: در آلمان، پزشکان يک فرآورده دارويي حاوي اسانس مورد را به عنوان يک خلط‌آور و رقيق کننده خلط (mucolytic) براي بيماران مبتلا به برونشيت حاد و مزمن و سينوزيت تجويز مي‌کنند. در کارآزمایی بالینی انجام شده در مبتلایان به COPD، اثر اکسپکتورانت اسانس مورد تأیید شده است.

اسانس مورد داراي ليمونن، سينئول و آلفا پينن است. مونوترپن‌ها و سس‌کوئي‌ترپن‌هاي موجود در اسانس مورد اثر ضدباکتري، ضدقارچ و ضدعفوني‌کننده دارند.

اثر ضدویروسی اسانس مورد عمدتاً ناشی از اثرات مستقیم ویروس‌کشی آن است که با تخریب پروتئین‌ها و گلیکوپروتئین‌های ساختمان ویروس رخ می‌دهد. معروف‌ترین ترکیب ضدویروسی مورد، آلفا-کاریوفیلن است. عصاره و اسانس مورد عمدتاً نفوذپذیری دیواره سلولی و غشای سلول باکتری را تغییر داده؛ محتویات داخل سلول وارد محیط خارج سلولی شده، اعمال غشای سلولی از قبیل انتقال الکترون، فعالیت آنزیمی و جذب مواد غذایی مختل گردیده و اثر آنتی باکتریال خود را اعمال می‌کند.

اثر ضدقارچ مورد کاملاً شبیه اثر آنتی‌باکتریال آن است و موجب آسیب غیرقابل برگشت غشای سلولی و انعقاد محتویات سلولی می‌شود. به جز این دو مورد، ایجاد گرادیان pH در عرض غشای سیتوپلاسمی همچنین ممانعت از تولید انرژی قارچ که موجب تخریب غشای سلولی می‌شود، نیز پدیده‌های مطرح در اثر ضدقارچی مورد هستند. آنتی‌اکسیدان‌های شناخته شده‌ای مانند فلاونوئیدها، تانن‌ها و آلفا- توکوفرول از مورد به دست آمده است. همچنین مورد اثرات بیولوژیک تانن‌ها مانند اثرات ضد‌سرطان و آنتی‌اکسیدان را نشان می‌دهد.

منتول: بر اساس تجربيات موجود منتول موجب کمک به آسان‌تر شدن عمل تنفس در طي سرماخوردگي مي‌شود. عموميت مصرف فرآورده‌هاي حاوي منتول مانند ضد احتقان‌هاي موضعي بيني، قرص‌هاي مکيدني، پمادها و بخورها نشانگر اين امر می‌باشد. در یک کارآزمایی یک سو بی‌خبر تصادفی مشخص شده است که استنشاق منتول موجب تغییر در ونتیلاسیون و مقاومت راه هوایی فوقانی افراد نمی‌شود که نشان می‌دهد تحریک گیرنده‌های سرما موجب تغییر مقاومت راه هوایی فوقانی نمی‌شود.

نحوه استفاده از خواص بخور اکالیپتوس

به منظور استفاده استنشاقی از این گیاه داروئی، ۵ تا ۱۰ قطره از روغن اکالیپتوس را به ۲ لیوان آب جوش اضافه كنید و سپس حوله را بالای سر خود بكشید و بخار آنرا استنشاق كنید.جهت افزایش رطوبت و ضدعفونی شدن هوای داخل اتاق، می‌توان چند قطره از روغن گیاه اکالیپتوس که از برگ آن تهیه می‌شود در مخزن داروی دستگاه بخور ریخته تا با رطوبت هوا مخلوط شود و همزمان مجاری تنفسی را ضدعفونی و بهبود بخشد.

برای درمان سرماخوردگی و گرفتگی بینی، می‌توان مستقیما از برگ‌های گیاه استفاده کرده، پس از شستن برگ‌ها چند عدد از آن را داخل ظرف آب گرم ریخته و بخور داده ‌شود. همچنین می‌توان از محلول‌های بخور اکالیپتوس موجود در بازار استفاده کرد. مقدار و طریقه مصرف محلول بخور اکالیپتوس به این صورت است که روزانه چند مرتبه، هر بار یک قاشق سوپ‌خوری از محلول را در یک ظرف مناسب با آب داغ (درحال جوشیدن نباشد) ریخته و به مدت 5 الی 10 دقیقه، در حالی که چشم‌ها بسته است، بخور داده شود.

موارد منع مصرف بخور اکالیپتوس

حساسيت شناخته شده به اوژنول.

ندرتاً قرمزي پوست، کهير، خارش و ايجاد بثورات جلدي مشاهده است. با رعايت دستور مصرف، بروز عارضه جانبي مورد انتظار نيست

تداخلات دارويی:

اکالیپتوس با داروهایی که توسط کبد تغییر می‌کنند (عمدتاً از طریق سیستم آنزیمی سایتوکروم P450) تداخل اثر دارد.

استفاده در دوران بارداري و شيردهی:

مطالعه نشده است.

نکات قابل توصيه:

1. فرآورده را از ديد و دسترس اطفال دور نگهداريد.
2. این فرآورده خوراکی نیست.
3. از به کار بردن اين فرآورده روي صورت يا نزديک بيني شيرخواران و بچه‌هاي کم‌سن اجتناب نمایيد.
4. بلافاصله پس از مصرف، در شيشه را محکم ببنديد.
5. فرآورده را دور از نور، در دماي 30-15 درجه سانتيگراد نگهداري نماييد.