بیماری نقص مادرزادی قلب (Congenital Heart Defect)

دسامبر 14, 2023

0 خواندن این مطلب 8 دقیقه زمان میبرد

نقص مادرزادی قلب و عوارض حاصل از آن

نقص مادرزادی قلب یک مشکل ساختاری در قلب است که در هنگام تولد وجود دارد، که یا ارثی بوده و یا ناشی از محیط است. قلب نوزاد سریع شروع به رشد می کند و فقط ۲۲ روز پس از لقاح شروع به تپش می کند. بین روزهای ۲۲ و ۲۴ پس از تشکیل جنین، قلب شروع به خم شدن به سمت راست می کند و خود را به شکل یک حلقه در می آورد. در روز ۲۸ ام، به صورت کلی قلب لوله ای شکل با ساختار دهلیز و عروق خونی در محل است. در طول این مرحله رشد است که نقص ساختاری می تواند رخ دهد. این نقایص می توانند بر روی قسمت های مختلف قلب و همچنین نحوه عملکرد آن تأثیر بگذارند. نقص مادرزادی قلب می تواند جریان طبیعی خون را در قلب قطع کند. این نقص ممکن است موجب کند شدن جریان خون، رفتن خون به مسیر اشتباه، رفتن خون به جای اشتباه شود، یا ممکن است جریان را به طور کامل مسدود کند.

نقص های قلبی یکی از رایج ترین انواع نقایص مادرزادی هستند. بیش از ۳۲،۰۰۰ نوزاد در هر سال با یک نوع نقص قلبی به دنیا می آیند. به طوری که از هر ۱۲۵ تا ۱۵۰ نوزاد یک نوزاد با نقص مادرزادی قلب به دنیا می آید. نقص می تواند بسیار جزئی باشد که اثر آن تا سالیان سال ظاهر نمی شود. در حالی که در مورد نقایص عمده ممکن است نیاز فوری به درمان باشد. اگر چه نقایص قلبی علت اصلی مرگ و میر ناشی از نقص مادرزادی قلب می باشند، اما پیشرفت در مراقبت های پزشکی در طول چند دهه گذشته به طور چشمگیری شانس زنده ماندن نوزاد را افزایش داده است. گاهی نقص های قلبی به عناوین دیگری مانند بیماری های مادرزادی قلبی، بیماری قلبی سینوسی، نقص قلبی و ناهنجاری های مادرزادی قلب و عروق نیز نامیده می شود.

انواع نقص مادرزادی قلب

نقص دیواره قلبی (Septal defects)، این بیماری زمانی رخ می‌دهد که یک سوراخ بین بتن‌های قلب وجود دارد. این بیماری گاهی اوقات با نام سوراخ در قلب معرفی می‌شود.
نقص انسداد (Obstruction defects)، این بیماری زمانی رخ می‌دهد‌ که جریان خون در دهلیزهای قلب کمی یا به‌طور کامل بسته شده است.
بیماری قلبی سیانوتیک (Cyanotic heart disease)، به‌دلیل یک یا چند نقص در قلب اکسیژن کافی در بدن پمپاژ نمی‌شود.

علائم نقص مادرزادی قلب در نوزادان

علائم و نشانه های نقص های شدید در نوزادان شامل موارد زیر است:

تنفس سریع و پی در پی
رنگ بنفش برای پوست، لب ها و ناخن ها
خستگی
گردش خون ضعیف
خستگی مزمن
تنگی نفس
ناتوانایی در ورزش کردن
تغذیه ضعیف
افزایش وزن بد
عفونت ریه

نقص مادرزادی قلب اغلب در طول سونوگرافی بارداری تشخیص داده می شود. برای مثال، اگر دکتر شما یک ضربان قلب غیر طبیعی را تجربه کند، ممکن است با انجام آزمایش های خاص، موضوع را بررسی کند شامل اکوکاردیوگرام، اشعه ایکس قفسه سینه یا اسکن MRI باشد. در موارد دیگر علائم نقص مادرزادی قلب تا چند سال پس از تولد ممکن نیست. هنگامی که علائم پیشرفت می کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

ریتم های قلب غیر طبیعی
سرگیجه
مشکل تنفس
غش
ورم بدن
خستگی

بسیاری از بیماری های مادرزادی قلبی بدون علائم یا علائم کمی را ایجاد می کنند. اغلب علائم بیماری های مادرزادی قلبی تا زمان بزرگ سالی تشخیص داده نمی شوند. بسیاری از کودکان مبتلا به بیماری های مادرزادی قلبی نیازی به درمان ندارند. درمان می تواند شامل دارو، روش کاتتر، جراحی و پیوند قلب باشد. درمان بیماری های مادرزادی قلبی بستگی به نوع نقص، شدت آن و سن، اندازه و سلامت عمومی کودک دارد. تقریبا تمام کودکان مبتلا به بیماری های مادرزادی قلبی به سن بلوغ می رسند. بعضی به مراقبت مداوم برای بیماری های مادرزادی قلبی در طول زندگی خود نیاز دارند.

علل نقص مادرزادی قلب

نقص های قلبی می توانند ناشی از خطرات محیطی قبل از زایمان و هم چنین عوامل ژنتیکی باشد. اغلب اوقات علت واقعی اختلالات قلب ناشناخته است .بیماری های مادرزادی قلبی به علت مشکل توسعه زودهنگام در ساختار قلب رخ می دهد. این نقص معمولا با جریان طبیعی خون از طریق قلب مواجه می شود که ممکن است تنفس را تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه محققان دقیقا مطمئن نیستند که چرا قلب نمی تواند به طور صحیح رشد کند، علل مشکوک شامل موارد زیر می باشند:

فاکتورهای محیطی

عفونت ویروسی: خطر تشکیل جنین مبتلا به نقص قلب در زنانی که در طول سه ماهه اول بارداری به سرخجه (سرخک آلمانی) مبتلا می شوند، افزایش می یابد. با توجه به گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، زنان باید تا یک ماه پس از دریافت واکسن MMR از بارداری خودداری کنند. این در حالی است که اگر قصد بارداری دارید و واکسن تزریق نکرده اید باید این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

دارو: بعضی از داروها می توانند خطر این تقایص را در جنین افزایش دهند. این داروها عبارتند از:

لیتیم (برای مدیریت اختلال دوقطبی)
آکوتان (داروهای درمان آکنه)
برخی از داروهای ضد تشنج

الکل: مصرف الکل در دوران بارداری ممکن است باعث نقص قلب شود. نوزادان متولد شده با سندرم جنین الکی (FAS) اغلب در قلب خود مشکل دارند.

سیگار کشیدن: طبق گزارش کتابخانه ملی ایالات متحده و مؤسسه ملی سلامت در آمریکا، HealthDay News در تاریخ ۱۴ نوامبر سال ۲۰۰۶ گزارش داد که یک مطالعه جدید نشان می دهد که زنانی که در دوران بارداری سیگار می کشند احتمال بیشتری دارد که کودک مبتلا به نقص قلبی مادرزادی داشته باشند. این مطالعه نشان می دهد که زنانی که در یک ماه قبل از بارداری تا پایان سه ماهه اول سیگاری بودند ۶۰٪ بیشتر احتمال دارد که نوزادانی با نقص مادرزادی قلب به دنیا آورند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز خطر نقص مادرزادی قلب را افزایش می دهد.

مصرف کوکائین: مطالعات نشان می دهد که استفاده از کوکائین در دوران بارداری، خطر نقص قلب نوزاد را افزایش می دهد.

بیماری های مزمن مادران: بیماری های زیر می تواند نقص قلب در جنین ایجاد کنند:

عوامل ژنتیکی

وراثت: نقص ممکن است در خواهر یا برادر و یا فرزندان افراد مبتلا به نقص های قلبی رخ دهد.

جهش ژنتیکی: چندین جهش ژنتیکی وجود دارد که ممکن است بر روی تشکیل قلب تاثیر بگذارد و منجر به نارسایی های مادرزادی قلبی مانند نقص دهلیزی (سوراخی بین محفظه های فوقانی قلب) شود.

ارتباط با دیگر نقایص تولد: بیش از یک سوم از کودکان مبتلا به سندرم داون دارای نقص قلب هستند. حدود ۲۵٪ از دختران با یک اختلال کروموزومی دیگر به نام سندرم ترنر دارای نقص قلب هستند.

علائم نقص مادرزادی قلب در بزرگسالان

بسته به نقص، تشخیص و درمان ممکن است در مدت کوتاهی پس از تولد، در دوران کودکی یا در دوران بزرگسالی شروع شود. برخی از نقص ها تا زمانی که کودک بالغ نمی شود علائمی ایجاد نمی کنند، بنابراین تشخیص و درمان ممکن است به تأخیر بیفتد. در این موارد علائم نقص قلب مادرزادی جدید کشف شده ممکن است عبارتند از:

تنگی نفس
درد قفسه سینه
کاهش توانایی در ورزش
خستگی

درمان بیماری های مادرزادی قلبی در بزرگسالان نیز می تواند بسته به شدت نقص قلب متفاوت باشد. بعضی از افراد ممکن است نیاز به نظارت دقیق بر وضعیت خود داشته باشند وبرخی ممکن است نیاز به دارو و جراحی داشته باشند. در بعضی موارد، نقایصی که ممکن است در دوران کودکی درمان شده باشد، دوباره در بزرگسالی مشکلاتی ایجاد کند. صرف نظر از وضعیت شما، مهم است که به دنبال مراقبت از پزشک خود باشید. درمان ممکن است وضعیت شما را درمان نکند، اما می تواند به شما در حفظ یک زندگی فعال و مفید کمک کند. همچنین خطر ابتلا به عوارض جدی مانند عفونت قلب، نارسایی قلبی و سکته را کاهش می دهد.

پیشگیری از نقص مادرزادی قلبی

زنان حامله یا برنامه ریزی برای باردار شدن می توانند اقدامات احتیاطی خاصی برای کاهش خطر ابتلا به یک نوزاد با نقص قلب مادرزاد داشته باشند:

اگر شما در حال برنامه ریزی برای بارداری هستید، با پزشک خود در مورد داروهای تجویزی یا بدون نسخه که مصرف می کنید صحبت کنید.
اگر دچار دیابت هستید قبل از اینکه باردار شوید باید سطح قند خون خود را کنترل کنید. مهم است که با پزشک خود برای مدیریت بیماری در دوران بارداری مشورت کنید.
اگر شما در برابر سرخجه یا سرخک آلمانی واکسینه نشدید، گزینه های پیشگیری را پیگیری کنید.
اگر سابقه خانوادگی نقایص مادرزادی قلب دارید، از پزشک خود درباره غربالگری ژنتیکی بپرسید. برخی ژن ها ممکن است به پیشرفت قلب غیرطبیعی کمک کنند.
اجتناب از نوشیدن الکل و استفاده از داروهای غیر قانونی در دوران بارداری.

درمان نقص مادرزادی قلب

درمان نقص مادرزادی قلبی بستگی به نوع و شدت نقص دارد. بعضی از نوزادان نقایص قلبی خفیف دارند که با زمان خود درمان می شوند. برخی از افراد ممکن است نقایص شدید داشته باشند که نیاز به درمان گسترده ای دارند. در این موارد، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروها: داروهای مختلفی وجود دارد که می تواند به کارکرد قلب کمک کند. برخی از آنها همچنین می توانند برای جلوگیری از لخته شدن خون از شکل گیری یا کنترل ضربان قلب نامنظم مورد استفاده قرار گیرند.

دستگاه های قلب ایمپلنت: برخی از عوارض ناشی از نقایص قلبی مادرزادی با استفاده از دستگاه های خاصی از جمله دستگاه های ضربان ساز و نقص ایمنی قلبی عروق (ICD) قابل پیشگیری هستند. یک ضربان ساز ممکن است به تنظیم ضربان قلب غیر طبیعی کمک کند.

روش کاتتر: تکنیک های کاتتر سازی اجازه می دهد تا پزشکان برخی از نقص های قلبی مادرزادی را بدون جراحی باز کردن قفسه سینه و قلب ترمیم کنند. در طی این مراحل، دکتر یک لوله نازک را به یک ورید در پا وارد می کند و آن را به سمت قلب هدایت می کند. هنگامی که کاتتر در موقعیت صحیح قرار دارد، پزشک ابزارهای کوچکی را که از طریق کاتتر رشته شده است، برای اصلاح نقص استفاده می کند.

عمل جراحی قلب باز: اگر روش کاتتر برای یک نقص مادرزادی قلب کافی نباشد، این نوع جراحی ممکن است مورد نیاز باشد.

پیوند قلب: در موارد نادر که نقص مادرزادی قلب برای حل کردن بسیار پیچیده است، پیوند قلب ممکن است مورد نیاز باشد. در طی این روش، قلب کودک با یک قلب سالم از یک اهدا کننده جایگزین می شود.

آیا می توان نقص مادرزادی قلبی را از بین برد؟

از اکثر نقص های مادرزادی قلبی نمی توان پیشگیری کرد. اما زنان می تواند بعضی کارها را انجام دهند تا خطر ابتلا به نقص های قلبی مادرزادی را کاهش دهد. ویزیت پیش از موعد با پزشک، مخصوصا اگر دارای بیماری های مزمن مانند فنیل کتونوری، دیابت و یا اختلال تشنج است، یکی از این اقدامات است. در طی این ویزیت او می تواند مواردی مانند نوع مکمل های غذایی و ضرورت و ایمنی واکسن سرخجه را با پزشک مطرح کند. زنان باردار همچنین باید از مصرف مواد زیر نیز اجتناب کنند:

الکل
تنباکو
داروهای غیر ضروری
داروهای غیر تجویزی

چطور با بیماری نقص مادرزادی قلب از خود مراقبت کنید؟

به همه پزشکان و دندان‌پزشک‌هایی که مراجعه می‌کنید درباره بیماری قلبی مادرزادی خود بگویید. حتی ممکن است همراه داشتن کارتی که حاوی این اطلاعات پزشکی از شما باشد ضروری به نظر برسد.
اگر هر نشانه‌ای از عفونت در بدن خود مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید. (گلو درد، درد در هر ناحیه‌ای از بدن و تب)
از سلامت دهان و دندان و لثه خود برای پیشگیری از عفونت به شدت مراقبت کنید. در همین راستا در فواصل زمانی معین به دندانپزشک مراجعه کرده و سلامت دندان‌هایتان را کنترل کنید.
قبل از هر اقدام پزشکی مانند اغلب جراحی‌ها و اقدامات دندانپزشکی که در آنها احتمال خونریزی وجود دارد از آنتی بیوتیک استفاده کنید تا مانع بروز عفونت شوید. البته این مسئله حتما باید با پزشک چک شود و او آنتی‌بیوتیک‌ها را با احتساب وضعیت بیمار تجویز کند.

divider