آموزش درس یازدهم فارسی کلاس دوازدهم | آن شب عزیز

آموزش درس یازدهم فارسی کلاس دوازدهم | آن شب عزیز

نمی خواستم که خدای ناکرده حرف شما را زیر پا گذاشته باشم.

قلمرو ادبی: حرف کسی را زیر پا گذاشتن: کنایه از نافرمانی

من بیش از همه مُصِر بودم

قلمرو زبانی: مُصِر: اصرار کننده، پافشاری کننده

مدیر را کلافه کردم

قلمرو زبانی: کلافه: بی تاب و ناراحت به علت قرار گرفتن در وضع آزار دهنده

برای گرفتن حقوقتان هم حتّی سر نزده اید.

قلمرو ادبی: سر زدن: کنایه از سراغ کسی رفتن

بر بالای تل خاکی ایستاده اید چفیه بر گردن و کُلت بر کمر.

قلمرو زبانی: تل: تپه، پشته / چفیه: چپیه، گونه ای سربند

دستتان را بر چشم‌های درشتتان حمایل کرده بودید.

قلمرو زبانی: حمایل: محافظ، نگهدارنده؛ حمایل کردن: محافظ قرار دادن چیزی برای چیز دیگر

گوشه ای کز کردم.

قلمرو زبانی: کز کردن: خود را جمع کردن و در خود فرورفتن
ولی اینکه همان دم شناخته باشیدم، مطمئن نیستم.

قلمرو زبانی: دم: مجاز از لحظه
مثل کلاس، گرم و پرشور حرف می زدید

قلمرو ادبی: گرم و پرشور حرف زدن: کنایه از گیرا و با جذبه و هیجان انگیز سخن گفتن/ حرف گرم: حسّ آمیزی
برای رساندن پیغام به گُردان شما آمده ام.

قلمرو زبانی: گُردان: یگان نظامی که معمولا شامل سه گروهان است.

رسته‌های نظامی از کوچک به بزرگ: جوخه(سرجوخه)، دسته(استوار، گروهبان)، گروهان(ستوان)، گردان(سرگرد)، هنگ(سرهنگ)، تیپ(سرتیپ)، لشکر(سرلشگر)، سپاه (سپهبد)، ارتش (ارتشبد)
تکبیر و صلوات بچّه‌ها فرو نشست

قلمرو زبانی: تکبیر: الله اکبر گفتن / فرونشست: فعل پیشوندی
از جا کنده شدم و به سمت شما دویدم

قلمرو زبانی: از جا کنده شدن: کنایه از جهیدن
من خبر قابل عرض نداشتم

قلمرو زبانی: عرض: گفتن
گفتید: از شامهٔ قوّی شما تشخیص بوی حمله غریب نیست

قلمرو زبانی: شامّه: قوّهٔ بویایی/ غریب: عجیب و شگفت
بهانه می آوردید و طفره می رفتید

قلمرو زبانی: طفره رفتن خودداری کردن از انجام کاری از روی قصد و با بهانه آوردن، به ویژه خودداری کردن از پاسخ صریح دادن به سؤالی یا کشاندن موضوع به موضوعات دیگر
ولی اصرارهای من که بوی التماس می داد

قلمرو زبانی: اصرار: پافشاری (اسرار: ج سر، رازها)

قلمرو ادبی: بوی التماس: حسّ آمیزی
عاقبت شما را متقاعد کرد.

قلمرو زبانی: متقاعد کردن: مجاب کردن، وادار به قبول
شبح شما را در میان تاریکی تعقیب می کردم

قلمرو زبانی: شبح: آنچه به صورت سیاهی به نظر می آید، سایه موهوم از کسی یا چیزی
جای دنجی بود

قلمرو زبانی: دنج: ویژگی جای خلوت و آرام و بدون رفت و آمد
زمزمهٔ لطیف و سبک و ملایم

قلمرو ادبی: زمزمهٔ لطیف و سبک و ملایم: حسّ آمیزی
پیش از این، سنگر دیده بانی یا انفرادی دشمن بوده است.

قلمرو زبانی: دیده بانی: نگهبانی دادن در یک جای بلند و ثابت
هر چه زودتر مخفیگاهی پیدا کنم که از هر دیدرسی در امان بمانم.

قلمرو زبانی: مخفیگاه: پناهگاه / دیدرس: جایی که در محدوده دید انسان است.
از کنجکاوی گلولهٔ توپ در خاک فراهم آمده بود.

قلمرو ادبی: کنجکاوی گلولهٔ توپ در خاک: فرو رفتنِ گلولهٔ توپ در خاک، جانبخشی
در زمانی که ماه داشت سربلند از پشت ابرهای تیره بیرون می آمد

قلمرو ادبی: ماه: تشخیص (به قرینهٔ سربلندی و بیرون آمدن)
ولی عمق گودال آن قدر نبود که بتواند جثّۀ آدمی را ایستاده یا نشسته در خود بگیرد.

قلمرو زبانی: جثّۀ: پیکر
می توانست مرا با خاک هم سطح و یکسان کند

قلمرو ادبی: جملهٔ کنایی و ایهامی است؛ معنی ظاهری آن این است که من با سجده کردن با خاک هم سطح می شدم و دیده نمی شدم امّا معنی کنایی و ایهامی آن، این است که من با سجده خود را چون خاک در برابر عظمت خالق، پست و کوچک می کردم.
صدایی که می آمد، حزین ترین و عاشقانه ترین لحنی بود که در عمرم شنیده بودم.

قلمرو زبانی: حزین: غم انگیز
آنجا که شما نشسته بودید، جای برافروختن روشنی نبود.

قلمرو زبانی: برافروختن: روشن کردن
از لحنتان پیدا بود که راز و نیاز و مناجات دارد به انتها می رسد.

قلمرو زبانی: راز و نیاز: مناجات
اوّل سر را از گودال در آوردم و اطراف را پاییدم

قلمرو زبانی: پاییدن: نگاهبانی کردن، زیر نظر داشتن
آرام از گودال در آمدم دوباره اطراف را برانداز کردم.

قلمرو زبانی: برانداز کردن یا وراندازکردن: برآورد کردن، سنجیدن
با هم به سوی موضع، راه افتادیم.

قلمرو زبانی: موضع: قرارگاه. در زبان عربی، اسم مکان است بر وزن مَفعَل (مَوْضَع) یعنی جای وضع و قرار
فرصت چُرتی شاید باشد امّا سیر خواب نباید شد. خواب را مزمزه کنید، بچشید،

قلمرو زبانی: چرتی: خواب بسیار کوتاه و سبک / سیرخواب: کنایه از خواب کامل / خواب را مزمزه کنید: حس آمیزی
نگذارید که هیچ تمایل و خواسته ای بر شما مسلّط شود.

قلمرو زبانی: مسلط: چیره
مثل برق و باد خودم را به سنگر برسانم و تفنگم را بردارم. آنچه مشکل بود، یافتن شما بود در این معرکه و تاریکی.

قلمرو زبانی: تشبیه / معرکه: جای جنگ
توپخانه شروع کرده بود و صدای مهیب آن، صدای کودکانه امّا خشک کلاش را در خود هضم می کرد.

قلمرو زبانی: مهیب: ترسناک / صدای خشک: حس آمیزی / … هضم می کرد: صدای توپخانه، صدای کلاش را خفه کرده بود.
مسلمّ بود که در میان یا پشت نیروها شما را نمی شود پیدا کرد.

قلمرو زبانی: مسلم: روشن /
ناکام می ماندم.

قلمرو زبانی: ناکام: ناموفق،
راه تنگ و باریک بود و پیشی گرفتن از بچّه‌ها سخت مشکل.

قلمرو زبانی: پیشی گرفتن: سبقت گرفتن /
مَعبَر تمام شد و وارد محوّطه پیش روی خاک ریزهای دشمن شدیم.

قلمرو زبانی: معبر: گذرگاه، محل عبور
تیربارها، دوشکاها، تک تیرها و رگبارها همه تلاششان این بود که بچّه‌ها را از نزدیک شدن به خاک ریز باز دارند.

قلمرو زبانی: تیربار: مسلسل سنگین / دوشکا: اسلحه ای قوی که بزرگ تر و قوی تر از تیربار است.
آخرین رمق‌هایشان را در آخرین فشنگ‌هایشان می ریختند.

قلمرو زبانی: رمق: توان
بچّه‌ها هم که انگار از دست آن ذله شده بودند، تکبیر گفتند.

قلمرو زبانی: ذله: به تنگ آمدن، همان واژهٔ کوچک شدن، خوارو خفیف شدن( که تبدیل به اصطلاح عامیانه شده است.)
از طرفی ذوق کردم، بال درآوردم، عشق کردم از اینکه فهمیده اید که انهدام آن تیربار کار من بوده است.

قلمرو زبانی: ذوق کردن: بسیار خوشدل شدن / انهدام: نابودی

قلمرو ادبی: بال درآوردم: استعاره، کنایه از نهایت شادی
یا مهدی غریبانه ای گفتید.

قلمرو ادبی: غریبانه: درخور غریب، شگفت
انگار نه انگار که یک دست از دست داده اید.

قلمرو زبانی: انگار نه انگار: هنگامی گفته می شود که کسی نسبت به امری بی اعتناست.
شما دوباره یا مهدی گفتید امّا این بار جگر خراشتر.

قلمرو زبانی: جگرخراش: دلخراش، ناگوار
تیر انگار خورده بود به جناق سینه تان، به زیر قلبتان.

قلمرو زبانی: جناق: جناغ، استخوان پهن و دراز در جلوی قفسه سینه
وقتی که تعللّ کردند، موظّف شان کردید.

قلمرو زبانی: تعلل: عذر و دلیل آوردن، اهمال کردن، به تعویق انداختن چیزی یا انجام کاری، درنگ
دوباره به من تشر زدید.

قلمرو زبانی: تَشَر: سخنی که همراه با خشم، خشونت و اعتراض است و معمولا به قصد ترساندن و تهدید کردن کسی گفته می شود.
شما شهادتین گفتید و یک بار دیگر امام زمان را صدا زدید و خاموش شدید.

قلمرو زبانی: شهادَتَیْن، تثنیهٔ شهادت، دو صیغهٔ «اشهد انّ محمداً رسول اللّه» و «اشهد ان لا اله الّ اللّه». این دو صیغه را معمولاً هنگام شهادت و رحلت یا وارد شدن به دین اسلام بر زبان می آورند. / خاموش شدید: کنایه از درگذشتید