آشنایی با گیاه ریوند و خواص آن برای سلامتی

دسامبر 14, 2023

0 خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

معرفی گیاه ریوند یا راوند

ریوند در کتب طب سنتی با نام های ریوند چینی یا ریوند تاتار نام برده می شود. به فارسی گونه اهلی آن را ریواس و وحشی آن را راوند و در اصطلاح محلی بلوچستان به گونه ای از آن که در آن خطه می روید راواش و فیل گوش گویند. به عربی ریباس و ریباج و به هندی آن را ریوند چینی نامند. گیاه ریوند در اغلب دامنه کوه‌های کشورهای شرقی به خصوص چین و در ایران در استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی یافت می‌شود.

خصوصیات گیاه شناسی ریوند

ریوند گیاهی است چند ساله با ساقه‌ای بلند به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر و دارای ساقه‌ی زیرزمینی متورم و ضخیم می‌باشد. برگ‌های آن بزرگ، پنجه‌ای و کناره‌ی برگ‌ها دندانه‌دار و به صورت مجتمع در قاعده‌ی گیاه قرار دارند. دمبرگ‌ها دراز، گوشتی و به رنگ قرمز ارغوانی هستند. ساقه‌های مولد گل از درون انبوه برگ‌ها خارج شده و به 2 الی 3 متر ممکن است برسند. در قسمت فوقانی محور این ساقه‌ها گل‌های خوشه‌ای به رنگ سبز مایل به زرد یا مایل به قرمز ظاهر می‌شوند.

مشخصات انواع ریوند در بازار !

ریوند چینی به شکل قطعاتی است مدور به رنگ زرد چرک و خیلی سخت، طعم آن تلخ و زیر دندان به شدت صدا می دهد. رنگ گرد آن پس از کوبیدن نارنجی و معمولا در یک طرف هر قطعه ریوند سوراخی است که محل آویزان کردن آن در موقع خشک کردن بوده است.

از نظر ترکیبات شیمیایی به طور کلی ماده تلخی به نام راپونتی سین، یک ماده رنگی به نام رئین، آهک و پتاس و اکسلیک اسید و مالیک اسید، سولفوریک اسید، کریزوفانیک اسید و سرانجام صمغ، نشاسته، تانن و اسانس یافت می شود.

تاریخچه مصرف ریوند

ریوند از چندین گونه Rheum گرفته شده است. گیاه چند ساله دارای پایه مخروطی است که درون آن گوشتی و زرد است و برگ های بزرگ، نافذ و برگ 7 لوب را از 30 تا 46 سانتی متر تولید می کند. تیغه یا برگ سبز گیاه اغلب به علت غلظت اسید اسکولیک بالاتر از سموم است. با این حال، سایر مواد شیمیایی گیاه نیز سمی هستند. ساقه های خوراکی تا قطر 45 سانتیمتر و 2.5 تا 5 سانتیمتر و در کیک ها، جگر، ژله ها، سس ها و آب میوه استفاده می شود.

ریوند برای اولین بار و به عنوان یکی از داروهای نابالغ در قدیمی ترین کتاب های گیاهی چینی ثبت شد ، از 22 تا 250 سال قبل از میلاد، رتبه بندی شد. در دهه 1780، اجزای فعال ریشه و گیاه هنوز ناشناخته بودند. در ابتدا، محققان متوجه شدند که ریشه دارویی از چندین گونه یا گونه رنجه استفاده شده است. در اواخر قرن نوزدهم مشخص شد که خصوصیات دارویی ریوند تحت شرایطی است که در آن ریشه ها رشد کرده اند، مانند ترکیب خاک و آب و هوا.

ریوند از قرن سیزدهم در اروپا از نظر پزشکی استفاده شده است. این گیاه از شرق مدیترانه به وسیله جاده ابریشم که از چین در آسیای مرکزی پخش می شود، آورده شده است. اولین گزارش از مشاهده گیاه در محل در کوه بلغارستان بود. در سال 1731، در یک مرز مغولستانی یک کمیسیون ریوند برای وارد کردن بهترین ریشه ممکن در قیمت ثابت تنظیم شد. در همان زمان، شرکت بریتیش شرق هند، موقعیت خود را در بنادر چینی گرفت. هر دو شرکت اروپایی را با ریوند عرضه کردند.

خواص و کاربرد ریوند

در چین مرسوم است که ریوند را از ریشه گیاه 6 – 7 ساله گرفته در اوایل پاییز از زمین خارج می کنند، و دارویی تلخ و خنک کننده از آن تهیه می کنند که برای ناراحتی های معده، یبوست، دندان درد، سردرد،استسقا، یرقان و خونریزی های داخلی تجویز می شود.

ریوند یک داروی ملین، خونساز، تونیک و مقوی معده و قابض است و به ویژه برای معالجه ناراحتی های ناشی از هجوم الدم در ناحیه لگن زنان، مانند احساس درد در موقع هم بستری و ترشح ادرار با درد و قطع تب های بچه ها و تب مالاریا مفید است. گرد ریوند مخلوط با سرکه برای پراکنده کردن کاهش درد که در اثر ضربه و یا افتادن در عضوی ایجاد شده مفید است و اگر با برنج تخمیر شده خورده شود برای ناراحتی های تنفسی که در اثر حرارت و رطوبت پیدا شده نافع است.

گرد ریوند چه خواصی دارد؟

از نظر حکمای طب سنتی ایرانی ریوند یا بیخ گیاه از نظر طبیعت کمی گرم و خشک است و در عین حال رطوبت دارد به همین دلیل زود کرم می گذارد، از گرد زرد رنگ ریوند که تلخ است به عنوان اشتها آور و مسهل استفاده می شود، اگر گرد ریوند را حرارت دهند، خاصیت مسهلی آن تقریبا از دست می رود ولی سایر خواص آن مانند تقویت معده باقی می ماند.

به این دلیل است که گرد آن در مواردی که نظر خاصیت مسهلی آن است به صورت گرد مخلوط با سایر گردها می خورند. گرد ریوند اگر به مقدار 4 گرم خورده شود در عین حال که مسهل است، ایجاد قولنج نکرده و معده و امعا را خسته نمی کند در صورتی که سایر مسهل ها معمولا اشتها را کم کرده و ایجاد ضعف می نمایند ولی ریوند معده را تقویت کرده به هیجان بدن می افزاید.

طرز تهیه دمنوش ریوند

چند تکه ریوند + مقداری آب که روی آن را بپوشاند. با شعله مستقیم آرام جوش آورده بعد آن را با شعله غیز مستقیم ۲ الی ۳ ساعت دم بکشد تا به رنگ آلبالویی در آید بعد از دم کشیدن کامل حتماً چای را از صافی گذرانده و تفاله آن را جدا کنید.

سایر خواص ریوند

دمنوش ریوند چینی مقوی ملین و کرم کش است
قند خون را کم می کند و لوز المعده را وادار به ترشح انسولین کرده
برای رفع جوش بدن استفاده ازدمنوش ریوند چینی مفید است
برای بی اشتهایی-درد معده و بیماری های کبدی نافع است
باعث تقویت معده و روده شده و تنظیم کننده ترشحات و حرکات معده است
سستی و خماری را بر طرف میکند و مسرت بخش است
برای امراض وبایی و اسهال مفید است
خون را تصفیه می کند
چکاندن آب تازه ریواس در چشم سبب تقویت بینایی واز بین رفتن لکه های سفید چشم می گردد
دمنوش ریوند چینی برای تقویت موی سر مفید است است
اگر با حنا مخلوط شود رنگ مو را شرابی میکند
دمنوش ریوند چیی باعث تمیزی ظروف آلومینیومی می شود
شربت کاملا طبیعی که دارای ترکیباتی افزوده می باشد که در درمان بسیاری از بیماریها مفید می باشد.

مضرات مصرف ریوند

بارداری / شیردهی

اجتناب از دوز بیشتر از آنچه در غذا یافت می شود، زیرا ایمنی و اثربخشی ثابت نشده است. عصاره ریوند در فشار خون بالا در بارداری با 0.75 گرم در روز 50 مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، آنتراکینون ها ممکن است اثر محرک رحمی و ژنوتوکسیک داشته باشند

با مصرف بیش از حد درازمدت، ریوند ممکن است اثرات سمی گلایکوزیدهای قلب را افزایش دهد. اثر آنتی آریتمیک ممکن است به علت از دست رفتن پتاسیم باشد. کمبود پتاسیم می تواند با استفاده همزمان از دیورتیک های تیازید، کورتیکواستروئیدها یا ریشه شیرین بیان افزایش یابد. علاوه بر این، زمان حمل و نقل روده تیره ممکن است جذب داروهای خوراکی را کاهش دهد.