کتامین (Ketamine)چیست و چه عوارضی دارد؟

کتامین مخدر هست، نیست، چیست؟

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با عوارض کتامین بیشتر آشنا شوید.

کتامین‌چیست؟

کتامین نوعی داروی مورد استفاده جهت بیهوش‌ کردن، ایجاد آرامش و تسکین درد در انسان و حیوان است و از دسته‌ی داروهای کلاس ۳ بوده و برای استفاده در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها مورد تأیید قرار‌گرفته است و از عوارض آن به توهم‌زایی، آرام‌بخشی و گوشه‌گیری می‌توان اشاره‌کرد و ازجمله دارو‌هایی است که به‌طور غیر‌قانونی جهت تفریح و تفنن نیز استفاده‌می‌گردد.

کتامین اگر زیر‌نظر پزشک معالج و با شیوه‌های پزشکی کنترل‌شده مصرف شود، سلامت و اثربخشی مورد‌نظر خود را خواهد داشت ولی استفاده‌ی درازمدت و بدون‌کنترل آن ممکن‌است منجر به مقاومت و اعتیاد روانی شود.کتامین نوعی بیهوش‌کننده‌ی بی‌رنگ و بی‌بو است که به انسداد انتقال‌دهنده‌ی عصبی گلوتامات در فردگیرنده‌ پرداخته و موجب احساس خلسه و عدم‌آگاهی شخص از محیط اطراف می‌گردد‌.

داروهای دیگر از این خانواده شامل:

فِن‌سیکلیدین ‌(‌DXM ،(PCP و اکسید نیتروژن (گاز خنده‌آور) هستند. مصرف این نوع داروها احساس بی‌حسی و جدا‌شدن از محیط اطراف بدن را برای فرد در‌پی خواهد داشت‌.کتامین به‌عنوان داروی بیهوشی در مناطقی که محدودیت دسترسی به تجهیزات احیا‌کننده وجود دارد، کاربرد داشته و سوء‌مصرف کتامین با استفاده از سایر مواد‌مخدر در کلوب‌های شبانه از‌جمله اکستازی همراه می‌باشد. کتامین ازنظر ساختاری به فنسیکلیدین‌(PCP) شبیه است.

کتامین گاهی اوقات برای بیهوش‌کردن و یا حفظ بیهوشی عمومی استفاده می‌شود و در دوزهای پایین‌تر می‌تواند درد را کاهش‌دهد. به احتمال زیاد از آن برای مداخلات تشخیصی و اقدامات جراحی کوتاه‌مدت مثل کشیدن دندان و در عمل‌های جراحی مربوط به کودکان استفاده می‌شود.داروی یاد‌شده در حالت قانونی و توسط پزشک به‌وسیله‌ی تزریق داخل عضله یا تزریق وریدی (IV) مورد استفاده قرار‌می‌گیرد. هرگاه کتامین به‌عنوان داروی بیهوشی در انسان استفاده شود، از آن در ترکیب با داروی دیگری برای جلوگیری از توهم استفاده می‌گردد.

استفاده‌ی غیرقانونی(تفننی) از کتامین می‌تواند به‌صورت خوراکی به شکل قرص، کشیدن (با بینی)، دود‌کردن با توتون و تنباکو و ماری‌جوانا و یا به‌صورت مخلوط‌کردن آن با نوشیدنی‌ها و نوشیدن آن باشد و در بیشتر موارد، آن را به پودر سفید‌رنگی برای کشیدن با بینی(Snopting) تبدیل‌می‌کنند. صرف‌نظر از نحوه‌ی مصرف آن، اثر آن درعرض چند‌دقیقه شروع می‌شود و به‌مدت کمتر‌از یک‌ساعت باقی می‌ماند. اگر کتامین به‌صورت خوراکی مصرف شود، ممکن‌است تهوع و استفراغ شدیدی در‌پی داشته باشد.

موارد و مقدار مصرف:

القا بیهوشی عمومی بویژه برای جراحی و کارهای تشخیصی کوتاه مدت که نیاز به شل کننده عضلانی نداشته باشد. به همراه بیهوش کننده‌های دیگر یا داروهای با قدرت پایین مانند اکسید نیترو.
بزرگسالان و کودکان: mg/kg 4-1 وریدی در مدت 60 ثانیه . جهت نگه داشتن بیهوشی mg/kg 13-5/6 عضلانی، با افزایش مقدار نصف دوز شروع، قابل تکرار کردن می‌باشد.

تداخل دارویی:

در صورت مصرف همزمان با باربیتوراتها و اپیوئیدها می‌تواند زمان ریکاوری را طولانی کند. بیمار به دقت مونیتور شود.مصرف همزمان با انفلوران و هالوتان می‌تواند دپرسیون میوکارد، برادیکاردی و افت فشارخون ایجاد کند. از استفاده توام پرهیز شود.استفاده همزمان با شل کننده‌های عضلانی غیر دپولاریزان، اثرات عصبی ـ عضلانی را افزایش داده و دپرسیون تنفسی را طولانی می‌کند. بیمار به دقت مونیتور شود.استفاده همزمان با هورمونهای تیروئیدی، افزایش فشارخون و تاکیکاردی ایجاد می‌کند. بیمار به دقت مونیتور شود.

مکانیسم اثر:

اثر بیهوش کننده: کتامین حس جدا شدن از محیط را از طریق عملکرد مستقیم بر کورتکس و سیستم لیمبیک القا می‌کند.كتامين در حقيقت يك محرك است و حالت تخديري براي فرد ايجاد نمي‌كند. اين دارو به شدت وابستگي مي‌آورد و مي‌تواند عوارض خطرناكي براي افرادي كه ناآگاهانه و ناخودآگاه از آن استفاده مي‌كند به همراه داشته باشد. كتامين حالت تصعيدي دارد و با تنفس اثر مي‌كند، چيزي شبيه به اتر هر چند كه آن را به شكل تزريقي هم مورد سوءاستفاده قرار مي‌دهند.

فرد با استشمام اين ماده از خود بيخود مي‌شود و يك دوره زماني دچار فراموشي مي‌شود. به عنوان نمونه در ميهماني‌ها، دستمالي به فرد داده مي‌شود كه بو كند يا صورتش را خشك كند. اگر اين دستمال آغشته به كتامين باشد، فرد به حالتي شبيه به افراد پس از عمل جراحي فرو‌مي‌رود. به نوعي كرختي و سستي دچار مي‌شود كه در مقابل هيچ رفتاري، واكنش نشان نمي‌دهد و تلاشي براي رهايي نمي‌كند. بعد از آنكه اثر دارو هم از بين رفت هيچ‌چيز به خاطر نمي‌آورد. نه افراد را مي‌شناسد و نه مي‌داند چه بلايي بر سرش آمده است.

متاسفانه در ايران از كتامين براي سوءاستفاده‌هاي جنسي و تجاوز استفاده مي‌كنند. افراد در محيط‌هاي بسته، مانند ميهماني‌ها، يا خودروي افراد غريبه اين ماده را ناخواسته بو مي‌كنند كه عواقبي ناخوشايند براي آنها به همراه دارد. در كشورهاي ديگر، اين دارو بيشتر ابزاري است براي اخذ اطلاعات! بدون آنكه نيازي به درگيري و كتك‌كاري باشد، فرد چنان از خود بي‌خود است كه مي‌تواند حتي شماره رمز حساب بانكي‌اش را تاييد يا نفي كند. اثرات اين دارو‌ با توجه به شرايط جسمي هر فرد متفاوت است.

من بيماري داشتم كه مي‌گفت حين عمل جراحي، به سقف چسبيده بود و مراحل جراحي را مي‌ديد. عوام و افراد ناآگاه شايد اين را به جدايي جسم و روح تعبير كنند اما اين از اثرات كتامين است و نوعي اختلال در حافظه محسوب مي‌شود. كتامين پيش از آنكه به عنوان يك محرك مورد نگراني جامعه قرار بگيرد،‌ بايد نگران سوءاستفاده‌هاي اينچنين از آن بود. اين كار تنها با اطلاع‌رساني صحيح و دقيق امكان دارد. فرزندان ما بايد بدانند كه از چه راه‌هايي ممكن است دچار چنين مشكلات و معضلاتي شوند.

اين حالت و بي‌خبري و بي‌اطلاعي چقدر ادامه دارد؟ ممكن است فرد براي يك روز در اين حالت باقي بماند؟

اين موضوع به دوز دارو بستگي دارد. دوز بالاي كتامين مي‌تواند باعث ايست قلبي و مرگ شود. اما دوزهاي پايين تا كمتر از يك ساعت و حتي حدود يك ربع، كرختي و فراموشي را به همراه دارد. مهم‌ترين مشكل فراموشي است و ممكن است فرد تا مدت‌ها متوجه نشود چه مسايلي براي او پيش آمده است. اين دارو حتي به شكل خوراكي هم مصرف مي‌‌‌شود. اگر اخبار حوادث را مطالعه كنيد ‌با مواردي مواجه مي‌شويد كه مي‌تواند نتيجه مصرف ناآگاهانه چنين موادي باشد. اينكه گفته مي‌شود كه راننده‌اي را با خوراندن آبميوه بيهوش و خودرويش را به سرقت برده‌اند نتيجه خوراندن كتامين است. اخيرا مواردي هم مشاهده شده كه كتامين را با اسيد، نوعي حشيش، مخلوط و به شكل استنشاقي در ميهماني‌ها مصرف مي‌كنند. بي‌شك داروخانه‌ها چنين دارويي را در اختيار هر فردي قرار نمي‌دهند.

چطور ماده‌اي چون كتامين كه مصرفي صرفا دارويي دارد، به عنوان محرك در جامعه مطرح و مورد

سوءاستفاده قرار گرفت؟

كتامين جزو داروهاي دانشگاهي است و به هيچ‌وجه در داروخانه‌ها به فروش نمي‌رسد اما متاسفانه به شكل قاچاق و در ناصرخسرو موجود است. فردي که كمي از اثرات اين دارو آگاهي داشته باشد، مي‌تواند آن را به شكل قاچاق تهيه و استفاده كند. اين‌گونه مصرف‌ها، سوءاستفاده از علم است. در غرب كشور مايعي به اسب‌ها داده مي‌شود كه تحمل سختي راه و سرما را براي قاچاق كالا داشته باشند. اين مايع شكلي از شيشه است كه تهيه آن بسيار راحت است و به لابراتوار مجهزي احتياج ندارد.

متاسفانه حتي فيلم آموزشي شكل و نحوه ساخت انواع مخدر در سايت‌هاي اينترنتي موجود است و خود من آنها را براي دانشجويان‌ام برده‌ام. داروهاي زيادي وجود دارد كه داراي قابليت تبديل هستند و مي‌توان از آنها به شكلي نادرست استفاده كرد. كتامين داروست و ساخته دست بشر پس ماده‌اي صنعتي محسوب مي‌شود. مصرف نادرست آن بي‌شك مي‌تواند عوارض و مشكلاتي را به همراه بياورد.

گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی