موارد مصرف و عوارض داروی پمترکسد

آشنایی با داروی ضد سرطان پمترکسد

پمترکسد (Pemetrexed) با نام تجاری الیمتا (Alimta) یک داروی ضد سرطان است که با رشد و گسترش سلول های سرطانی در بدن مبارزه می کند. پمترکسد مورد استفاده برای درمان بیماران سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) بعد از داروهای ضد سرطان بدون درمان موفقیت آمیز مورد استفاده و آزمایش قرار می گیرد.

پمترکسد گاهی اوقات نیز به همراه یکی دیگر از داروها به نام سیس پلاتین (cisplatin) برای درمان مزوتلیوما (mesothelioma) ، یک نوع از سرطان ریه مورد استفاده قرار می گیرد .

مکانیسم اثر داروی پمترکسد

داروی پمترکسد ضد فولات بوده و فرایندهای متابولیکی وابسته به فولات که برای تکثیر سلول مورد نیاز است را متوقف می کند. باعث مهار تیمیدیلات سنتتاز – TS -، دی هیدروفولات ردوکتاز -DHFR-، گلی سینامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز -GARFT- و آمینو ایمیدازول کربوکسامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز -AICARFT- می شود. این آنزیم ها در متابولیسم فولات و سنتز DNA نقش داشته و مهار آن ها باعث مهار سنتز نوکلئوتیدهای پورین و تیمیدین و نهایتا مهار ساخت پروتئین می شود.

فارماکوکینتیک داروی پمترکسد

• طول اثر: Vdss=16.1 L
• اتصال به پروتئین: حدود 81-73 %
• متابولیسم: بسیار کم
• نیمه عمر: در حالت عملکرد کلیوی سالم ( 5/3 ساعت )،
• در Clcr=40-59 ml/minute: 8/5-3/5 ساعت
• دفع: ادرار ( 90-70 % بصورت داروی تغییر نیافته )

نکات مهم قبل از مصرف داروی پمترکسد

مطمئن شوید که شما با خیال آسوده می توانید این دارو را استفاده نمایید، اگر شما دارای هر یک از شرایط زیر می باشید با پزشک خود در جریان بگذارید :

• بیماری های کلیوی (به خصوص اگر شما را ایبوپروفن (Advil، و موترین) و یا سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و یا داروهای غیر استروئیدی مصرف می کنید)؛
• بیماری کبدی.
• سیستم ایمنی ضعیف.
• مایع اضافی در فضای اطراف ریه شما، کبد و دیگر اندام های داخلی، از جمله پلور (مایع اطراف ریه ها) یا آسیت (تجمع مایع اطراف کبد).

مقدار و روش درست مصرف داروی پمترکسد

• قبل از شروع درمان با این دارو، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات دارویی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید.
• دوز و مقدار داروی Pemetrexed ، از فردی به فرد دیگر متفاوت است؛ دارو را دقیقاً همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده نمایید. این دارو معمولا هر سه هفته یک بار تزریق می‌شود.
• این دارو زیر نظر پزشک و به صورت وریدی (طی ۱۰ دقیقه) تزریق می‌شود.
• برای کاهش عوارض جانبی این دارو قبل از تزریق داروی پمترکسد ، بیمار تحت درمان باید فولیک اسید و یا ویتامین B12 مصرف کند.
• دوز پمترکسد و دوره درمان با این دارو به وزن بیمار و میزان اثر بخشی آن برای بیمار بستگی دارد.

مصرف داروی پمترکسد در دوران بارداری و شیردهی

رده بندی بارداری : گروه D

مصرف این دارو در دوران بار داری می تواند به جنین آسیب برساند٬ در مورد مصرف این دارو در دوران بارداری با پزشک خود مشورت نمایید .

مشخص نیست که آیا پمترکسد میتواند به شیر مادر عبور کند و یا به کودک شیرخوار آسیب برساند٬ در هر صورت قبل از مصرف این دارو در دوران بارداری با پزشک خود مشورت نمایید.

عوارض جانبی شایع و جدی داروی پمترکسد

اگر شما پس از مصرف این دارو دچار هر یک از عارضه های جدی زیر شدید٬ با پزشک خود تماس گرفته و او را در جریان قرار دهید .

• استفراغ شدید و یا اسهال.
• تب، تورم لثه ها، زخم های دردناک دهان، علایم سرماخوردگی و آنفلوآنزا، گلودرد، پوست رنگ پریده، کبودی یا خونریزی، زخم های پوست، ادرار قرمز یا صورتی، تنگی نفس ،
• مشکلات کلیه – تورم، افزایش سریع وزن، ادرار کردن کم و یا هیچ.
• نشانه های کم آبی بدن – احساس بسیار تشنه و یا گرم، قادر به ادرار کردن، عرق کردن زیاد، پوست گرم و خشک .
• واکنش شدید پوست – تب، گلو درد، تورم صورت و زبان ، سوزش در چشم، درد پوست، به دنبال آن بثورات پوستی قرمز یا بنفش .

سایر عوارض جانبی داروی پمترکسد

• احساس خستگی، از دست دادن اشتها، کاهش وزن.
• ناراحتی معده، تهوع، استفراغ، اسهال.
• بثورات خفیف،
• از دست دادن مو.

تداخلات دارویی پمترکسد

پمترکسد می تواند به کلیه ها آسیب برساند٬ این اثر افزایش می یابد زمانی که شما نیز برخی از داروهای دیگر، به خصوص از داروهای زیر استفاده می کنید .

ضد ویروس ها، شیمی درمانی، تزریق آنتی بیوتیک ، دارو برای درمان اختلالات روده، دارو برای جلوگیری از رد پیوند اندام، داروهای پوکی استخوان تزریقی، و برخی از داروهای درد و ورم مفاصل (از جمله تیلنول، آسپرین ، و Aleve) .

هشدار ها در رابطه با داروی پمترکسد

• پمترکسد داروی خطرناکی بوده و حین حمل و نقل و از بین بردن آن باید با احتیاط رفتار نمود.
• واکنش های ازدیاد حساسیت مثل آنافیلاکسی گزارش شده است.
• می تواند منجر به سرکوب مغز استخوان گردد ( آنمی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی، پان سیتوپنی ). ممکن است در چرخه های متوالی نیاز به کاهش دوز داشته باشد.
• مکمل های فولیک اسید و ویتامین ب12 به عنوان پیشگیری از سمیت خونی، گوارشی و عفونت استفاده شود. مکمل ها بایستی 1 هفته قبل از شروع درمان آغاز شوند.
• درمان اولیه با کورتیکواستروئیدها می تواند میزان و شدت بروز واکنش های پوستی را کاهش دهد.
• در اختلال کبدی با احتیاط مصرف شود.
• از کپی اطلاعات دارویاب خودداری فرمائید
• پنومونی سلول های بینابینی و اختلال تنفسی گزارش شده است.
• توصیه می شود در Clcr˂45ml/minute استفاده نشود. کاهش عملکرد کلیوی منجر به افزایش سمیت دارو می شود.
• NSAIDs کلیرانس pemetrexed را کاهش می دهند. در بیماران با Clcr=45-79ml/minute بایستی قبل، حین درمان و بعد از مصرف pemetrexed داروهای NSAIDs را قطع نمود.

عوارض مصرف بیش از حد (مسمومیت با پمترکسد )

• این دارو را بیش از دوز تجویز شده توسط پزشک ، مصرف نکنید.
• اگر احساس کردید که فردی دچار مسمومیت شده است و علائمی مانند تنگی نفس ، غش و ضعف (از حال رفتن) در او دیدید، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.

شرایط نگهداری پمترکسد

• دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
• دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه‌ دارید.

بیشتر بخوانید:

معرفی داروی ضد سرطان وینورلبین

آشنایی با موارد مصرف داروی ضد سرطان داکاربازین

همه چیز در مورد داروی تریپتورلین