علت بالا و پایین بودن NBT در آزمایش خون

دسامبر 13, 2023

0 خواندن این مطلب 3 دقیقه زمان میبرد

تفسیر آزمایش NBT

NBT آزمایشی است برای ارزیابی اختلال عملکرد انفجار اکسیداتیو نوتروفیل ها در بیماران مبتلا به بیماری گرانولوماتوز مزمن (CGD) بکار می رود. همچنین در افرادی که عفونت های مکرر ( باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی) در استخوان، پوست، مفاصل، ریه ها و دیگر قسمت های بدن دارند، این تست توصیه می گردد.

گلبول های سفید پلی مورفونوکلئر (PMN) از جمله نوتروفیلها با فاگوسیت کردن (بلعیدن) ترکیب زرد رنگ نیتروبلوتترازولیوم (NBT)، آنرا به داخل سلول می کشانند. در حضور گونه های واکنشگر اُکسیژن (ROS) در داخل سلول نوتروفیل، ترکیب زرد رنگ NBT احیاء شده و به ترکیبی به نام فورمازون که رنگ بنفش متمایل به آبی است تبدیل می گردد. این اتفاق حداکثر در ۱۰% جمعیت PMN ها رخ می دهد. در بیماران گرانوماتوز مزمن (CGD)، نوتروفیل ها توانایی تولید ROS را نداشته، در نتیجه ترکیب زرد رنگ NBT احیاء نشده و تغییر رنگی ایجاد نمی شود.

بیماری CGD ناشی از جهش بر روی بازوی کوتاه کروموزم (X (X-Linked یا یک کروموزم غیر جنسی (اُتوزوم مغلوب) می باشد نوع X-Linkedخود به دو نوع جمعیت نوتروفیلی هموزیگوت و هتروزیگوت تقسیم می شود. در نوع هتروزیگوت فعالیت اُکسیداتیو نوتروفیل ها طبیعی است، و تنها راه شناسایی این افراد از طریق تست های ژنتیکی می باشد. در صورتی که در نوع هموزیگوت فعالیت اُکسیداتیو نوتروفیل ها دچار اختلال می گردد.

در نوع اُتوزوم مغلوب بیمار فاقد علائم بالینی می باشد و تنها راه شناسایی این افراد از طریق تست های ژنتیکی می باشد. در بیماران عفونی به دلیل افزایش نوتروفیل ها جهت مبارزه با عوامل میکروبی از جمله گونه های استافیلوکوک آرئوس، سراشیا ، سالمونلا ها و گونه های قارچی آسپارژیلوس، تعداد سلول های NBT مثبت افزایش می یابد (بیش از ۱۰%).

مقادیر طبیعی: بدون فعالیت استافیلوکوکی، ۲% تا ۸% درصد نوتروفیل های سگمانته رنگ NBT را احیا می کنند. در بیماران با عفونت باکتریایی سلول های NBT مثبت ممکن است بیشتر از ۱۰% افزایش یابد.

در افراد نرمال در صورت تحریک لکوسیتهای پلی مورفونوکلئر به فاگوسیتوز رنگ NBT ، بالای ۸۰ درصد از لکوسیتها، NBT مثبت می گردند. در صورتیکه در بیماران مبتلا به گرانولوماتوز مزمن، کمتر از ۸۰ درصد از لکوسیتها مثبت می گردند. این در حالی است که در صورت عدم تحریک لکوسیتها، کمتر از ۱۰ درصد لکوسیتهای پلی مورفونوکلئر در جمعیت نرمال، NBT مثبت می گردد.

سایر نام ها: CGD test ، Tertazolium Reduction Test
نوع نمونه قابل اندازه گیری: خون کامل حاوی ضدانعقاد هپارین یا EDTA (ترجیحاً هپارین)

شرایط نمونه گیری در آزمایش NBT

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد
2. در صورت نمونه گیری در خارج از آزمایشگاه بالافاصله (کمتر از یک ساعت) نمونه را به آزمایشگاه انتقال دهید.
3. این آزمایش در دو ماه اول پس از تولد قابل انجام نمی باشد.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش NBT

1. قبل از نمونه گیری محل نمونه گیری را با ماده آنتی سپتیک ضد عفونی و تمییز نمایید.
2. نمونه گیری از رگ وریدی صورت می گیرد.
3. در مورد اطفال و خردسالان بجای سرنگ از لانست جهت نمونه گیری استفاده می شود.
4. در صورت نمونه گیری از خردسالان بهتر است نحوه و دلیل نمونه گیری را توضیح دهید. این امر ممکن است منجر به کاهش احساس اضطراب در او گردد.
5. محل نمونه گیری را از نظر خونریزی و هماتوم (تجمع خون در زیر پوست) بررسی نمایید.
6. از بیمار بخواهید محل نمونه گیری را از لحاظ عفونت طی ۴۸ ساعت بررسی نماید.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش NBT

1. نمونه شدیداً همولیز و لیپمیک مورد قبول نمی باشد.
2. اگر انتقال نمونه خون به آزمایشگاه بیش از یک ساعت به طول بینجامد.

عوامل مداخله گر در آزمایش NBT

در نمونه حاوی لخته یا همولیز شدید تداخل مشاهده می شود.
در نمونه هایی که بیش از یک ساعت در دمای اتاق (۲۵ درجه سانتیگراد) مانده باشد.
مصرف داروهایی نظیر ایندومتاسین، ضد بارداری خوراکی (OCP) و تزریق واکسن تیفوئید میتواند منجر به نتایج مثبت کاذب گردد.
مصرف برخی آنتی بیوتیکها، گلوکوکورتیکوئیدها و سالسیلات باعث کاهش شدت آزمایش می شوند.

توضیحات در رابطه با آزمایش NBT

تست NBT در افتراق عفونتهای باکتریایی از ویروسی و سایر عفونتها به دلیل نتایج غیر قابل پذیرش منفی کاذب و مثبت کاذب قابل اطمینان نمی باشد.
بیماران CGD در پی نقص در انفجار تنفسی در پلی مورفونوکلئرها که در نتیجه جهش در ترکیبات کمپلکس آنزیمی NADPH اُکسیداز ( از قبیل
gp 91-phox، p22-phox، p47-phox، p67-phox ، و p40-phox) روی می دهد، دچار کاهش یا عدم تولید آنیون سوپراکسید می گردند. آنیون سوپراکسید عامل تولید کننده رادیکال های آزادی چون رادیکال هیدروکسیل، پروکسید و اسیدهای هایپوهالوس می باشد که فعالیت های ضد میکروبی دارند.
نقص در آنزیم NADPH اُکسیداز منجر به ناتوانایی نوترفیل ها در کشتن باکتریهای فاگوسیت شده می گردد.