GFR چیست و چه کاربردی دارد ؟
همه چیز درمورد GFR
GFR چیست ؟
نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) یک معیار اندازه گیری برای مشخص کردن میزان خون در حال عبور از کلیه ها در هر دقیقه است و با توجه به بالا و یا پایین بودن آن می توان به میزان سلامت کلیه های هر شخص پی برد.
عملکرد کلیه با ارزیابی GFR مشخص می شود. GFR حجمی از پلاسما است که در هر دقیقه از یک ماده خاص (مایعی که در کلیه نه ترشح دارد و نه بازجذب) پاک می شود. کلیرانس هم به همین ترتیب تعریف می شود. کلیرانس هر ماده ای یعنی حجمی از پلاسما که در عرض یک دقیقه از آن ماده پاک می شود.
وابسته به شرایط و موقعیت های هر فرد، راه های متفاوتی از طریق تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی روزانه برای افزایش میزان GFR وجود دارد.
البته در مواردی که شخص از میزان بسیار پایین نرخ فیلتراسیون گلومرولی برخوردار است و کلیه های او در وضعیت خوبی قرار ندارند باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و از داروها و درمان های متناسب با وضعیت خود استفاده نماید.
شایع ترین روش بالینی، اندازه گیری GFR از طریق کلیرانس کراتینین است. کراتینین ماده ای اندوژن است با وزن مولکولی 113Da. این ماده از کراتینین موجود در عضلات بوجود می آید. میزان تولید روزانه کراتینین در طی روز با حجم عضله و در نتیجه با سن، جنسیت و وزن بدن ارتباط دارد.
منبع دیگر کراتینین از طریق جذب گوارشی در گوشت مصرفی رژیم روزانه است. میزان تولید روزانه کراتینین نسبتا ثابت است، به پروتئین های پلاسما باند نمی شود، از طریق گلومرول ها فیلتر می شود، در لوله های کلیوی باز جذب ندارد و تنها به میزان کم در لوله ها ترشح می شود و بنابراین ماده ای مناسب برای محاسبه به شمار می رود.
به علت ترشح کم کراتینین در لوله های کلیوی، میزان کلیرانس کراتینین کمی بیش از GFR واقعی است.
نحوه محاسبه GFR
GFR مستقیما قابل اندازه گیری نیست، برای محاسبه GFR باید از کلیرانس ماده ای استفاده شود که در کلیه نه ترشح شود و نه باز جذب و بهتر است این ماده از خود بدن باشد. برای محاسبه GFR به طور معمول از کلیرانس کراتینین استفاده می کنیم.
در این حالت از کراتینین و کلیرانس کراتینین استفاده می شود. مقدار خونی که کلیه ها می توانند در هر دقیقه از کراتینین پاک کنند، کلیرانس کراتینین نام دارد. برای بدست آوردن کلیرانس کراتینین نیاز به جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته داریم تا بدانیم طی یک روز چه قدر کراتینین دفع شده است.
سپس کراتینین ادرار ۲۴ ساعته، ضربدر حجم ادرار ۲۴ ساعت (صورت) تقسیم بر کراتینین پلاسما (مخرج)
cr×V÷ Pcr
تا اینجا کلیرانس کراتینین در ۲۴ ساعت محاسبه می شود ولی GFR در زمان یک دقیقه تعریف می شود. چون می دانیم ۲۴ ساعت ۱۴۴۰ دقیقه است حاصل را بر ۱۴۴۰ تقسیم می کنیم تا عدد بدست آمده در واحد CC/min حاصل شود.
GFR=Ucr*v/Pcr*1440
کلیرانس کراتینین در افراد جوان سالم حدود ۱۲۵ میلی لیتر در دقیقه است. GFR بر اساس سن، جنسیت، اندازه ی بدن متغیر است. معمولا کلیرانس کراتینین تخمین خوبی از GFR است.
پزشکان برای تعیین شدت بیماری مزمن کلیوی از سیستم مرحله بندی استفاده می کنند که در آن از GFR استفاده شده است:
مرحله ی ۱: GFR 90 و یا بالاتر (عملکرد طبیعی کلیه ها)
مرحله ی ۲: GFR 60 تا ۹۰ (افت خفیف عملکرد کلیه ها)
مرحله ی ۳: GFR 30 تا ۵۹ (افت متوسط عملکرد کلیه ها)
مرحله ی ۴: GFR 15 تا ۲۹ (افت شدید عملکرد کلیه ها)
مرحله ی ۵: GFR کم تر از ۱۵ (نارسایی کلیوی، معمولا فرد نیاز به دیالیز دارد)
افراد بالاتر از ۶۰ سال ممکن است سطح کراتینین طبیعی داشته باشند ولی GFR و کلیرانس کراتینین پائین داشته باشند.
دلایل بالا بودن GFR
GFR به چندین عامل وابسته است. مهم ترین آن ها سن و جنس فرد است. با سن، فرد توانایی فیلتر کردن کلیه ها را کاهش می دهد. پس از 50 سال، میزان هر 10 سال به حدود 7 میلی لیتر در دقیقه کاهش می یابد.
در کودکان، هنجارها با توجه به عوامل سن متفاوت است. انحراف از هنجارهای پذیرفته شده نشان دهنده وجود پروتئین های پاتولوژیک در سیستم ادراری است و نیازمند بررسی بیشتر بدن است.
بیش از این شاخص مقدار 40-50 میلی لیتر در دقیقه در نظر گرفته می شود. این به این معنی است که کلیه ها به دلیل افزایش حجم نفرون در لوله ها، جریان خون زیادی را به وجود می آورند. در نتیجه، بخشی از مواد مغذی که باید در خون ذخیره شوند، از طریق ادرار دفع می شوند.
علائم این بیماری ممکن است احساس تشنگی و ادرار مکرر، ظاهر آدم باشد. به دلیل فقدان مواد مفید، فرد احساس خستگی و ضعف می کند.
میزان فیلتراسیون کلیه ها ممکن است به علت افزایش حجم خون یا میزان جریان آن، و همچنین به علت افزایش میزان عروق، افزایش یابد. افزایش میزان فیلتراسیون مربوط به انحرافات پاتولوژیک است و نیاز به شناسایی دقیق علت نقض سرعت دارد.
از جمله دلایل اصلی افزایش GFR عبارتند از:
درمان بستگی به علت اصلی کاهش سرعت دارد و توسط پزشک شرکت تجویز می شود.
تشخیص بیماری با GFR
سرعت گلومرولی کلیه شاخص اصلی عملکرد کلیه است. این شاخص به شما امکان می دهد بسیاری از آسیب های اندام های داخلی را در مراحل اولیه شناسایی کنید. برای تعیین شاخص ظرفیت تصفیه، از خون و ادرار استفاده می شود.
بر اساس تعیین تعداد مواد در این نمونه ها، از فرمول استفاده می شود. معیار اصلی محتوا کراتینین و انولین است.
نقش مهم در تشخیص جمع آوری نمونه های ادرار است. عدم رعایت تمام قوانین برای جمع آوری نمونه ها و آماده شدن برای مطالعه ممکن است منجر به تحریف نتایج و تشخیص اشتباه شود. برای تشخیص تشخیص می توان از آزمون های اضافی ادرار و خون و همچنین بررسی سخت افزار بدن استفاده کرد.
GFR به شناسایی چنین بیماری هایی کمک می کند:
- دیابت؛
- لوپوس اریتماتوز؛
- فرآیندهای التهابی
- نفروپاتی
- آملودئوئید کلیه؛
- نفروپاتی کلیوی؛
- نارسایی کلیوی
سیستم ادراری مسئول پاکسازی بدن از مواد سمی و مواد مضر است. میزان فیلتراسیون گلومرولی یک شاخص مهم کار کلیه است و به شما امکان می دهد بسیاری از بیماری ها را شناسایی کنید.
اگر با کلیه ها مشکل دارید، باید با یک متخصص مشورت کنید و آزمایش بدن را انجام دهید. پس از تشخیص، پزشک درمان لازم را تجویز می کند.
بیشتر بخوانید:
تقویت کلیه با این راهکارهای ساده خانگی
اکسیر سلامتی این بار برای کلیه ها
