کدام حیوانات را میتوان ذبح کرد؟ شرایط و نحوه قربانی کردن
شیوه صحیح ذبح (قربانی) در اسلام
در فقه اسلامی برای ذبح حیوان، شرایط، روش و آدابی بیان شده است
حیوانات که میتوانید قربانی کنید عبارت اند از:: (گاو ، گوسفند، بز، شتر) و لازم به ذکر است که گوسفند باید نر باشد، ولی در مورد شتر و گاو نر باشند بهتر است، نر یا ماده بودن بز هم فرقی ندارد
6 شرط اصلی ذبح حیوان در عید قربان
- کسى که سر حیوان را می‌بُرد مسلمان بوده و اظهار دشمنى با أهل بیت پیامبر (ص) نداشته باشد.
- سر حیوان را با چیزى ببُرد که از آهن باشد، ولى چنانچه آهن پیدا نشد و ناچار به ذبح شد (طوری که اگر حیوان ذبح نشود، تلف شود)، میتوان سر آن‌را با چیز تیزى برید که چهار رگ آن‌را جدا کند؛ مانند شیشه و سنگ تیز.
- در موقع سر بریدن، جلوی بدن حیوان روی به قبله باشد. پس اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام مى‌شود، ولى اگر فراموش کند یا مسئله را نداند یا قبله را اشتباه کند یا نداند قبله کدام طرف است و یا نتواند حیوان را رو به قبله کند، اشکال ندارد و حیوان حرام نمی‌شود.
- وقتى می‌خواهد سر حیوان را ببرد، کارد بر گلویش به نیّت سر بریدن بگذارد و نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید «بسم اللّٰه» کافى است؛ و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمی‌شود و گوشت آن هم حرام است، ولى اگر از روى فراموشى نام خدا را نبرد اشکال ندارد و حیوان حرام نمی‌شود.
- حیوان بعد از سر بریدن حرکتى کند. اگر چه مثلاً چشم یا دم خود را حرکت دهد، یا پاى خود را به زمین زند که معلوم شود زنده بوده است.
- بعد از سر بریدن به اندازۀ معمول خون از بدن حیوان بیرون آید.
نحوه صحیح سر بریدن حیوان در عید قربان
دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم (مجراى تنفس) و مِرى (مجراى غذا) و دو شاهرگ را که در دو طرف حلقوم است (و به این چهار تا «أوداج أربعه» گفته می‌شود)، از پایین برآمدگى زیر گلو، به طور کامل ببُرند، و اگر آنها را بشکافند کافى نیست؛
و در این زمینه، باید به دو نکته توجه شود:
- لازم است بریدن رگ‌ها و مجاری، پشت سر هم باشد. پس اگر بعضى از رگ‌ها را ببُرد و صبر کند تا حیوان بمیرد، سپس بقیّه را ببرد فایده نداشته و حیوان حرام می‌شود، اگر در این فاصله حیوان هم نمیرد، ولى به طور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند اشکال دارد و حیوان حلال نمی‌شود.
- پیش از بیرون آمدن روح، جدا کردن سر حیوان از بدن حرام است، ولى با این عمل حیوان حرام نمی‌شود. همچنین احتیاط آن است که پیش از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را نکَنند، و مغز حرام را که در تیرۀ پشت است، نبُرّند.
- اگر بخواهند شتر را بکشند که بعد از جان دادن پاک و حلال باشد باید با شرایطی که براى سر بریدن حیوان گفته شد، چاقو یا چیز دیگرى را که از آهن و برنده باشد، در گودى بین گردن و سینه اش فرو کنند (که این عمل را «نحر» می‌گویند) و بهتر آن است که شتر در این هنگام ایستاده باشد.
مستحبات هنگام ذبح (قربانی)
- موقع سر بریدنِ گوسفند دو دست و یک پاى آن‌را ببندند و پاى دیگرش را باز بگذارند و موقع سر بریدن گاو چهار دست و پایش را ببندند و دُم آن‌را باز بگذارند و موقع کشتن شتر دو دست آن‌را از پایین تا زانو یا تا زیر بغل به یکدیگر ببندند و پاهایش را باز بگذارند و مستحبّ است مرغ را بعد از سر بریدن رها کنند تا پر و بال بزند.
- کسى که حیوان را می‌کشد، رو به قبله باشد.
- پیش از کشتن حیوان، آب جلوى آن بگذارند.
- ارى کنند که حیوان کمتر اذیت شود، مثلاً کارد را خوب تیز کنند و با عجله سر حیوان را ببرند.
مکروهات موقع سر بریدن حیوان قربانی
- آن‌که چاقو را پشت حلقوم فرو کرده و به طرف جلو بیاورند که حلقوم از پشت آن بریده شود.
- در جایى حیوان را بکشند که حیوان دیگر آن‌را ببیند.
- در شب یا پیش از ظهر روز جمعه سر حیوان را ببرند، مگر اینکه نیاز داشته باشند.
- انسان، چهارپایى را که پرورش داده است بکشد.
- بریدن نخاع قبل از جان دادن حیوان.
- ذبح حیوان پرورش‌یافته.
- گفتنی است؛ ذبح اسلامی به مجموعه روش و دستوراتی گفته می‌شود که در دین اسلام برای طرز ذبح و آماده‌سازی و پخت انواع غذا‌های حلال توصیه شده است که ریشه قرآنی دارد و در آیات سوره مائده و سوره بقره آمده است.
ذبح از نظر اهل سنت
اهل سنت ذبیحه اهل توحید (مسلمان، یهودی و مسیحی) را حلال می‌دانند به شرطی که طبق دستور اسلام، قبل از مرگ سر بریده شده باشد.
همچنین استفاده از شوک الکترونیکی و داروی بیهوشی به شرطی که قبل از سربریدن موجب مرگ حیوان نشود، اختلالی در حلال بودن گوشت به وجود نیاورد.
همچنین در دیگر ادیان نیز دستورات مشابه‌ای را میتوان یافت. به طور مثال در آیین یهود دستورهایی، چون کشروت وجود دارد که یهودیان به غذا‌های حلال خود می‌گویند.
بیشتر بخوانید::
دعای قربانی کردن + معنی و اعمال بعد از قربانی در عید قربان
دانلود ۹ آهنگ گلچین شده به مناسبت عید سعید قربان
دانلود و متن مداحی مولودی عید سعید قربان از میثم مطیعی
دانلود پوستر و عکس های جدید و باکیفیت عید قربان عید بزرگ مسلمانان
احکام پرسش و پاسخ در مورد قربانی کردن در عید قربان
در قربانی کردن، عید قربان سوالاتی مانند پول خرید قربانی، توزیع گوشت آن و ذبح صحیح آن وجود دارد که در سطور بالا به ذبح صحیح اسلامی اشاره شد، در ادامه حجت الاسلام فلاح زاده به سوال اینکه آیا می‌شود به جای ذبح کردن گوسفند، پولش را به فقرا داد؟ آیا میتوان این عمل را جایگزین ذبح و قربانی در این روز کرد؟
«برای حجاج که یکی از اعمال، قربانی کردن است، پول دادن به فقرا کفایت نمی‌کند، حتما باید یکی از آن سه حیوان (گاو، گوسفند، بز) را ذبح کنند،
اما برای کسانی که قربانی کردن بر آنها واجب نیست و به عنوان یک عمل مستحب آن را انجام می‌دهند، پول دادن صواب دارد ویک کار خیر است،
اما آن اجر و صوابی که برای ذبح حیوان در روز عید قربان برشمرده اند نخواهد داشت. آن یک ویژگی خاصی دارد؛ بنابراین پول دادن و خیرات کردن خوب است، اما قربانی محسوب نمی‌شود.»
پرسش:: این کارشناس علوم دینی قرآنی درباره این سوال که اگر پول آن به صورت ولیمه‌ای برای فقیران صرف شود چه حکمی دارد؟
پاسخ داده است: هر عملی که به عنوان عمل مستحب در شرع مقدس مقرر شده است، آثار، برکات و اجر و صواب خاص خود را خواهد داشت.
در چنین روزی ذبح قربانی ویژگی و تاثیرات خاص خود را دارد. افرادی که تمایل به مصرف پول ذبح قربانی برای مستمندان به صورت ولیمه دارند، می‌توانند حیوانی را ذبح کرده و با گوشت آن فقرا را اطعام کنند که خوب است و همان اجر و صواب را دارد.
پرسش:: آیا می شود قربانی حج را در غیر منا انجام داد:
پرسش:: آیا امکان دارد مراجع عظام تقلید فتوا بدهند که حجاج ایرانی در کشور خودشان گوسفند را قربانی کنند (همزمان، کسی از جانب آنها ذبح کند)؟ آیا با این کار جلوی فقر گرفته نمی شود؟
پاسخ:: مراجع عظام تقلید انجام قربانى در وطن را کافی نمی دانند، البته برخی از مراجع با توجه به اینکه محل فعلی قربانگاه خارج از منا است، می گویند، چنین قربانی کفایت می کند، ولی اولویت با ذبح در آنجاست.
ضمائم:
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
چنین قربانى مجزى نیست و کفایت نمی کند.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
ذبح در مکان فعلی [قربانگاه منی] کفایت می کند.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
تا قربانى در منا ممکن است، قربانى در غیر منا مجزى نیست. بلى اگر به کلى ممنوع شود، اقوى کفایت آن است در وادى محسر، و قربانى در مکّه یا وطن مجزى نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اولویت با ذبح در آنجا [قربانگاه منا] است.
حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (مد ظله العالی):
خیر، قربانی گوسفند از واجبات حج است و در منا یا جاهایی که امروز ذبح می کنند و در ایام حج، باید ذبح شود.
پرسش:: شرایط و احکامی برای قربانى واجب (مانند قربانی در حج)، ذکر شده، که برخی از آنها چنین است:
پاسخ::
- . قربانى اگر شتر است باید سن آن کمتر از پنج سال نباشد و داخل در شش سال شده باشد و اگر گاو یا بُز است بنا بر احتیاط کمتر از دو سال نباشد و داخل در سه سال شده باشد و در گوسفند غیر از بُز باید هفت ماهش تمام و داخل در هشت ماه شده باشد و کمتر از آن کافى نیست.
- نباید بیمار باشد.
- باید خیلى پیر نباشد.
- ناقص نباشد. بنابراین حیوانى که یک چشم یا هر دو چشم او کور باشد یا لنگ یا گوش بریده و یا دم بریده باشد، کافى نیست.
- باید عرفاً لاغر نباشد و اگر در گرده او پیه باشد کافى است.
- در قربانی واجب، شراکت چند نفر در یک قربانی، در حال اختیار کفایت نمى کند؛ بلکه در حال ضرورت نیز، محل اشکال است؛ولی شراکت چند نفر در قربانىِ مستحب، اشکالی ندارد.و مهم نیست که تعدادشان زوج باشد یا فرد.
پرسش:: آیا می توان حیوانی که شاخ او شکسته، در عید قربان، ذبح کرد؟
پاسخ1::
اگر مقصود از قربانی، قربانی حج است که در عید قربان در سرزمین منی ذبح می شود، بنا بر دیدگاه بیشتر فقهاء، اگر قربانی در اصل خلقت شاخ داشته باشد، (اگرچه اکنون شاخ ندارد یا شاخش شکسته است)، برای قربانی کفایت می کند. بله! اگر داخل شاخ، شکسته یا بریده باشد، کفایت نمى کند، ولى شکسته شدن شاخ بیرونى اشکال ندارد.
پاسخ2::
اگر قربانی در غیر حج و به نیّت استحباب و تقرّب به خدا بخواهد ذبح شود، شکسته بودن شاخ حیوان، خللی در درستی این قربانی ایجاد نکرده و اشکالی ندارد.
ضمائم
این پرسش از دفاتر مراجع عظام تقلید استفتاء شد و پاسخ ایشان به شرح زیر می باشد:
خامنه ای، سیستانی، مکارم شیرازی: اشکال ندارد.
صافی گلپایگانی: بلی می تواند انشاءالله تعالی مقبول درگاه خداوند متعال باشد.
اگر سوالاتی در زمینه قربانی کردن در عید قربان داریدمیتوانید در پایان همین صفحه با ما و دیگران کاربران مجله دلگرم در میان بگذارید.
