نهضت های پس از عاشورا – قيام مختار

قيام مختار

در سال 66 كه مختار با وساطت عبد الله بن عمر از زندان آزاد شد. وى به كوفه آمده اوضاع كوفه را مشاهده نمود كه مردم به رهبرى سليمان بن صرد قيام نموده اند. مختار فردى ماجراجو بود و خطاهاى روشن نيز از وى سر زده بود، از جمله در ساباط عليه امام مجتبى عليه السلام اقدام ضد امنيتى نمود. و حتى وى عثمانيه ناميده مى شد.

وى با مشاهده ضعف حزب عثمانيه به لحاظ اين كه خودش ادعاى رياست و رهبرى داشت گرد آوردن شيعيان دور سليمان خوشايندش نبود و آنان را از اين امر بر حذر داشت ، ليكن كسى به گفته هاى وى توجه نكرد.

مختار تحمل نموده وضع توابين به آن سرنوشت دچار آمد. و در عين حال كه قيام توابين ضربه سختى بر حزب عثمانيه وارد آورد، ليكن اكثر نيروهاى آنان در تهاجم سپاه حزب حاكم كشته شدند.

بعد از اين حادثه در همان سال 66 مختار عزم قيام نموده و پنهانى باورانى براى خويش فراهم نمود. وى از آنان پيمان گرفت . از جمله كسانى كه بسيار به كمك وى اميدوار بود و به وى كمك شايانى كرد، ابراهيم بن مالك اشتر بود كه با مذاكره حضورى حمايت وى از جلب نمود. مختار سوژه اى كه توانست بهره ورى نمايد خون خواهى حسين و اهل بيت بود.

وى با اين سوژه توانست هزاران نفر از تشكل همسو اهل بيت را همراه خويش سازد. و به همين عنوان مردم را به صحنه آورد و انتقام خون حسين و يارانش را از قاتلان و شركت كنندگان در سپاه حزب عثمانيه بگيرد. عده اى از سران مانند شبث بن ربعى ، محمد بن اشعث ، عبد الرحمن سعيد، كعب بن ابى كعب در صدد مقابله با مختار بر آمدند.

مختار ابراهيم بن اشتر را با 7000 نيرو به سوى آنان بسيج نمود. عبيد الله نيز از شام با سپاه هشت هزار نفرى به طرف عراق حركت نمود كه در درگيرى اين دو سپاه عبيد الله و تمام فرماندهان سپاه وى كشته شدند.

با تسلط مختار بر كوفه ده ها نفر از افرادى كه در كربلا در سپاه حزب عثمانيه بودند به قتل رسيدند. اگر كسى شهادت مى داد كه فرد در كربلا شركت نموده است ، مختار وى را گردن مى زد. وى بسيارى از فرماندهان سپاه يزيد را مانند عبيد الله بن زياد، عمر بن سعد و فرزندش حفص بن عمر، شمر بن ذى الجوشن ، خولى بن يزيد، حصين بن نمير و… را به قتل رساند.

در مورد مختار و موضع گيرى هاى وى روايان متفاوت است . برخى از وى نكوهش و برخى از كار وى ستايش مى نمايند. ستايش باز گشت به اين اقدام مختار دارد كه وى انتقام خون حسين عليه السلام را از قاتلان حضرتش ‍ گرفت . وقتى سر عبيد الله و عمر سعد را نزد امام سجاد آوردند سجده شكر به جاى آورد و براى مختار طلب پاداش نمود فخر ساجدا و قال الحمد الله الذى ادرك ثارى من اعدائى و جزى الله المختار خيرا.

قيام مختار با خون خواهى حسين عليه السلام شكل گرفت . اگر چه خواهش هاى ديگر در قيام مختار مطرح بود، ليكن آنچه باعث پشتيبانى شيعه از مختار شد جوشش خون حسين بود كه قيام مختار را در اين مرحله به ثمر رساند. و نيز قيام مختار به اقدام با كشتن فرماندهان ارشد حزب عثمانيه كه قائله كربلا را به پا كرده بود، ضربه اساسى و اسيب جدى بر حكومت حزب عثمانيه وارد ساخت كه در دوران حكومت دارى حزب عثمانيه به مدت حدود يك قرن كمتر اين گونه حاكميت آسيب ديده بود.

نتيجه بخش شدن قيام مختار در اثر حمايت مردم كوفه از وى بود.

انگيزه اصلى آنان نيز از اين حمايت انتقام خون حسين عليه السلام و يارانش ‍ بود كه آسيب جدى به حزب عثمانيه با كشتن مهره هاى اصلى آنان مانند عبيد الله و عمر سعد و شمر ذى الجوشن و حصين بن نمير و… وارد ساخت . اين آسيب جدى نيز به اين حاكميت شوم از بركت خون حسين عليه السلام بود.

منبع: کتاب امام حسين (ع ) الگوى زندگى