موارد مصرف قرص های اورژانسی ( پیشگیری فوری از بارداری )

قرص اورژانسی برای مواقع اضطراری که مشکلی در روند پیشگیری از بارداری به وجود آمده است مصرف می شود. استفاده از این قرص بدون هیچ‌گونه محدودیت و بدون اطلاع از روش و زمان استفاده هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت می تواند آسیب های جبران ناپذیری به فرد وارد کند.

با توجه به مصرف روز افزون و گاها غلط روش پیشگیری اورژانسی و دیدگاه اشتباهی که راجع به مصرف قرص اورژانسی وجود دارد در این مقاله از مجله دلگرم همراه شوید تا به طور کامل به مزایا و معایب استفاده از قرص های اورژانسی پرداخته و موارد زیر را شرح می دهیم:

قرص اورژانسی چیست؟
عملکرد قرص اورژانسی در بدن منظور پیشگیری از بارداری چیست؟
بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی
روش استفاده از قرص اورژانسی
در چه مواقعی می‌توان از این روش استفاده کرد؟
مزایا و معایب استفاده از قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری کدامند؟
عوارض قرص اورژانسی
میزان مجاز استفاده از قرص اورژانسی
هشدارها در زمان مصرف قرص اورژانسی
تداخلات دارویی احتمالی با قرص اورژانسی

یکی از معضلات مهمی که فضای روابط جنسی را مخدوش کرده و باعث آسیب رساندن به روح و جسم زن می شود استفاده بی رویه از قرص های ضد بارداری است. در بین این قرص ها، از همه خطرناک تر قرص اورژانسی است که متأسفانه بی رویه مورد استفاده قرار می گیرد. عوارض قرص اورژانسی بسیار زیاد است و مشکلات بسیار زیادی را برای فرد به وجود می آورد.

قرص اورژانسی به این علت تولید شده است که اگر زوجی قصد دارند از بارداری جلوگیری کنند و در این روند با اختلالی مواجه شدند، با مصرف این قرص احتمال بارداری را به حداقل برسانند. برای مثال فرض کنید زوجی برای جلوگیری از بارداری از کاندوم استفاده می کند و در حین ارتباط جنسی این کاندوم سوراخ شده و یا اصلاً پاره شود، در این هنگام باید از قرص اورژانسی استفاده شود.

پس قرص اورژانسی یک روش جلوگیری نیست؛ بلکه یک اقدام خارج از عرف برای موارد اضطراری است!

قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی با اسم ژنریک لوونورژسترول ( که با اسامی تجاری لونژیل و اووسیز در بازار دارویی ایران موجود می باشند) روشی مؤثر و بی خطر برای پیشگیری از بارداری می باشد آن هم زمانی که نزدیکی جنسی محافظت نشده ای صورت گرفته و یا روش کنترل بارداری مؤثر واقع نشده باشد.

این دارو در واقع هورمون پروژسترون است که عمدتاً با جلوگیری از آزادسازی تخمک (تخمک گذاری) در طول دوره قاعدگی شما اثر می‌گذارد. همچنین باعث می شود ترشحات واژن برای جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک (لقاح) و پوشش داخلی رحم برای جلوگیری از اتصال تخمک بارور شده ضخیم تر شود.

در کشورهای خارجی به قرصی که ما در ایران به آن اورژانسی می گوییم ” قرص صبح روز بعد” (Morning after pill) می گویند. البته این نام مناسبی نیست چون نیازی به صبر کردن تا صبح روز بعد نیست و بهتر است در اولین فرصت بعد از نزدیکی بدون محافظت، از این روش استفاده شود.

قرصهای اورژانسی به علت داشتن مقادیر زیاد هورمون اثر ضد بارداری و در صورتی که بعد از مقاربت ، هر چه سریعتر خورده شوند(مخصوصاً در 24 ساعت اول) اثر بیشتری خواهند داشت.

عملکرد قرص اورژانسی در بدن منظور پیشگیری از بارداری چیست؟

قرص های اورژانسی ضد بارداری مخاط دهانه رحم را تغییر داده و یا توانایی اسپرم برای لقاح با تخمک را کاهش می‌دهند. مصرف این قرص ها با متوقف کردن تخمک گذاری یا تداخل در جایگزینی تخمک لقاح یافته در رحم می تواند مانع حاملگی شود. از آنجا که تخمک لقاح یافته ظرف مدت کوتاهی در قسمتی از رحم جایگزین می شود، زمان استفاده از این روش بسیار حائز اهمیت است. در واقع اگر عمل جایگزینی اتفاق افتاده باشد استفاده از این روش مانع از پیشرفت روند بارداری نشده و موجب بروز سقط نخواهد شد.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی بلافاصله پس از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده ، ترجیحاً طی 24 ساعت اول تا 72 ساعت مصرف شود ، اما بعد از 72 ساعت نباید این دارو را مصرف کنید.

همچنین نباید قرص‌های اضافی مصرف نکنید زیرا این کار خطر بارداری را کاهش نمی دهد، اما ممکن است خطر ابتلا به عوارض جانبی را افزایش دهد.
قرص های اورژانسی با دو دوز مختلف در بازار وجود دارد:

• لونژیل 0.75 میلی گرمی
• لونژیل 1.5 میلی گرم

روش استفاده از قرص اورژانسی

• اگر از دوز 0.75 میلی گرمی قرص اورژانسی استفاده می کنید، یا دو قرص را باهم مصرف کنید یا بین هر یک از قرص ها 12 ساعت فاصله بیاندازید.
• اگر دوز 1.5 میلی گرمی قرص اورژانسی را استفاده می کنید، یک عدد قرص کافی است.

درصورتی که به قرص اورژانسی دسترسی نداشتید می توانید از قرص های زیر نیز استفاده کنید

• قرصHD ، دو عدد در اولین فرصت و دو عدد 12 ساعت بعد‌
• قرصLD، چهار عدد در اولین فرصت و چهار عدد 12 ساعت بعد‌
• قرص تری‌فازیک، 4 عدد قرص سفید در اولین فرصت و چهار عدد قرص سفید 12 ساعت بعد

دقت کنید قرص های اورژانسی باید بلافاصله بعد از نزدیکی مشکوک و در اسرع وقت مصرف شوند. زمان استفاده از این روش بسیار حائز اهمیت است.

در چه مواقعی می‌توان از این روش استفاده کرد؟

موارد استفاده از قرص اورژانسی زمانی است که نزدیکی از طریق واژن صورت گیرد در حالی که هیچ روش پیشگیری از بارداری استفاده نشده یا به‌طور ناصحیح و غیر کارآمد استفاده شده باشد. این موقعیت ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• زمانی که علیرغم استفاده از کاندوم مردانه، کاندوم در زمان نامناسبی خارج یا پاره شود.
• زمانی که علیرغم استفاده از دیافراگم یا کلاهک دهانه رحم، به‌طور زود هنگام بیرون آید و یا بعد از نزدیکی بلافاصله خارج شود.
• اگر استفاده از قرص های ضد بارداری، رینگ ها، پچ ها یا تزریقات برای جلوگیری از بارداری به تأخیر افتاده باشد.
• در صورت استفاده از روش تقویمی، محاسبه زمان تخمک گذاری به‌طور ناصحیح انجام شود و نزدیکی کامل در زمان باروری زن انجام شده باشد.برنامه استفاده از روش طبیعی یا انقطاع در نزدیکی با شکست مواجه شود.
• اگر آی یو دی یا ایمپلنت جابه‌جا شده باشد.
• در مواقع حملات یا تجاوز جنسی
• وقتی از روش مؤثری برای پیشگیری از بارداری استفاده نشده است

مزایای استفاده از قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری کدامند؟

• می توان بعد از مقاربت از آن استفاده نمود
• استفاده از آن‌ها آسان است
• اشکالی در بارداریهای آینده ایجاد نمیکند.
• در مواقعی که زن به علت مصرف برخی قرص ها توسط پزشک از بارداری منع شده است و اگر باردار شود ممکن است فرزندی ناقص به دنیا بیاورد

معایب استفاده از قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری کدامند؟

• دارای عوارض جانبی مثل تهوع می باشد
• از بیماریهای عفونی مقاربتی مثل ایدز جلوگیری نمیکند

عوارض قرص اورژانسی

مهمترین عوارض جانبی قرص اورژانسی این است که قرص اورژانسی خیلی ساده تخمدان را از وظایف خود باز می دارد. اگر از این قرص بیش از اندازه استفاده شود، تخمدان دیگر تمایلی به انجام وظایف خود نخواهد داشت و می تواند زن را نابارور کند. این مشکل یکی از بزرگترین عوارض قرص اورژانسی است و اگر بانوان کمی آینده نگر باشند به این سادگی ها از این قرص استفاده نمی کنند.
از دیگر عوارض قرص اورژانسی می توان به سرگیجه، تهوع، نفخ معده , حساسیت سینه ها و لکه بینی … اشاره کرد. برخی از بانوان فکر می کنند این‌ها علائم بارداری است و قرص اورژانسی به خوبی عمل نکرده است در حالی که این موارد از عوارض این قرص است و ربطی به حاملگی ندارد.

میزان مجاز استفاده از قرص اورژانسی

عوارض قرص اورژانسی بسیار زیاد است و به همین علت باید در مصرف این قرص احتیاط کرد. پزشکان معتقدند در سال، 1 الی 2 بار میزان مجازی است که می توان از قرص اورژانسی استفاده کرد. مشخص است که اگر روش های جلوگیری به درستی انجام شود شاید به ندرت اتفاق بیافتد که به خوردن این قرص نیاز باشد.

هشدارها در زمان مصرف قرص اورژانسی

• بهتر است که قرص‌های اورژانسی با شکم خالی خورده نشود.
• اگر با مصرف قرص اورژانسی حالت تهوع می‌گیرد، بهتره نیم ساعت قبل و 4 تا 6 ساعت بعد از مصرف هر دوز از قرص لونژیل یک داروی ضد تهوع بخورید.
• در صورت استفراغ کردن تا دو ساعت پس از استفاده از قرص اورژانسی ، خوردن مجدد قرص‌ها ضروری است.
• حداکثر دفعات مجاز استفاده از این روش در هر سیکل قاعدگی یک بار است. این روش باید در حداقل دفعات ممکن در طول دوران باروری استفاده گردد. مجاز بودن یک بار استفاده از این روش در هر دوره قاعدگی دلیلی بر تائید مصرف آن در هر دوره قاعدگی به‌عنوان روش پیشگیری از بارداری نیست.
• در صورت قاعده نشدن فرد در عرض 3 هفته پس از استفاده از قرص اورژانسی پیشگیری از بارداری، باید، تست بارداری (ترجیحاً بتا اچ.سی.جی) انجام شود.
• قرص اورژانسی ممکن است به خوبی در زنانی که بیشتر از وزن خاصی هستند (برای مثال، بیشتر از ۷۴ کیلوگرم)، و یا اگر داروهای خاص دیگری در ماه گذشته استفاده مصرف کرده باشند، به خوبی تاثیر گذار نباشد. این اثر می تواند به حاملگی منجر شود. برای جزئیات بیشتر و اطمینان از اینکه آیا این دارو برای شما مناسب است یا نه با پزشک صحبت کنید

تداخلات دارویی احتمالی با قرص اورژانسی

بعضی از داروهایی که به‌طورکلی اثربخشی قرص های ضدبارداری را کاهش می دهند ممکن است در کارایی این روش نیز اختلال ایجاد کنند. برخی از این داروها عبارتند از ریفامپین (نوعی آنتی بیوتیک)، گریزوفولوین (داروی ضد قارچ خوراکی)، باربیتوراتها و برخی از داروهای ضد صرع.
قرص اورژانسی را با هیچ یک از داروهای زیر مصرف نکنید:
آمپرنواویر
بوسنتان
فوزامدرنیر
قرص اورژانسی همچنین ممکن است با داروهای زیر نیز تداخل داشته باشد:
aprepitant
داروهای باربیوتراپ برای خوابیدن یا درمان تشنج
bexarotene
griseofulvin
داروهایی که برای درمان تشنج استفاده می شوند مانند کاربامازپین، اتوتین، فبلامات، اکسکروبازپین، فنیتوئین، توپیرامات
مدافینیل
پیوگلیتازون
ریفابوتین
ریفامپین
ریفپنتین
بعضی از داروها برای درمان عفونت اچ آی وی استفاده می شوند مانند آتاازانویور، اندینوویر، لوپیناویر، نلفینوویر، Tipranavir، ریتوناویر
مخمر سنت جان
وارفارین

آیا مصرف قرص اورژانسی در دوران شیردهی بی‌خطر است؟

مقدار استروژن موجود در ترکیب قرص‌های ضد بارداری می تواند در مقدار و کیفیت شیر مادر تأثیر منفی داشته باشد. اما به نظر نمی رسد که استفاده کوتاه مدت آن این تأثیر را بگذارد. بعلاوه هورمون ترشح شده در شیر آثار نامطلوبی در شیرخوار نخواهد داشت.

لزوم مشورت با پزشک قبل از مصرف قرص اورژانسی

در صورت ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات زیر برای استفاده از قرص های اورژانسی با پزشک مشورت کنید:

• مشکلات قند خون، مانند دیابت
• سرطان سینه، سرطان دهانه رحم، سرطان تخمدان، رحم، واژن، یا خونریزی غیرعادی واژینال
• فیبروئیدها
• بیماری کبد
• مشکلات قاعدگی
• سردردهای میگرنی
• یک واکنش غیر معمول یا آلرژیک به لونورژسترل، داروهای دیگر، غذاها، رنگ ها یا مواد نگهدارنده
• باردار بودن یا تلاش برای بارداری
• شیردهی به نوزاد

در صورت مصرف قرص اورژانسی نیازی به روش های دیگر پیشگیری از بارداری هست؟

بله حتماً تا زمان پریود از روش دیگر مانند کاندوم استفاده کنید.

اگر با مصرف قرص اورژانسی حامله شدیم چه کنیم؟

با توجه به عدم ایجاد ناهنجاری برای جنین، در صورت وقوع حاملگی، نیازی به ختم آن نخواهد بود.

گرد آوری بخش سلامت مجله دلگرم

طیبه بیگی