مضرات با عجله (تند تند)غذا خوردن را میدانید؟!

با عجله غذا نخورید!

لحظاتی که برای غذا خوردن اختصاص داده می‌شود باید در آرامش واقعی باشد. در این لحظات نباید بدن ما در تنش و استرس باشد. به خاطر اینکه استرس کار گوارش را دچار اختلال جدی می‌کند.با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با عوارض تند تند غذا خوردن آشنا شوید.

با عجله و تند غذا خوردن از جمله عادات نامطلوبی است که آثار سویی به دنبال دارد و از جنبه های مختلف قابل بررسی است. اغلب مردم تند غذا می خورند و برای این عمل توجیهاتی نیز می آورند و البته بی توجه از این موضوع رد می شوند.اما موارد نادری وجود دارد که افراد واقعا عجله دارند و ناگزیرند که غذای خود را به سرعت صرف کنند تا به موقع به کار خود برسند و اغلب توجیه قابل قبولی برای این رویه غذا خوردن وجود ندارد، چرا که این عده هیچ گاه از خود نمی پرسند چرا با عجله غذا خوردن دایما و همه روزه برایشان تکرار می شود؟

به نظر می رسد مردم عمدتا حوصله ی جویدن بیشتر لقمه ی غذا را ندارند و غذا خوردن شان حالت روزمرگی و رفع تکلیف دارد.اما از زاویه ی دیگری هم می توان به مقوله ی غذا خوردن نگریست. خداوند در این عالم لذایذ مباحی قرار داده است از جمله لذت غذا خوردن. بنابراین چه بهتر که به نحو مناسب از این لذت و موهبت استفاده کنیم. اکنون باید به این سوال جواب داد که آیا کسی که با سرعت تمام غذای خود را می بلعد از غذایی که می خورد لذت می برد، یا کسی که ابتدا به ظرف غذای خود می نگرد و به آهستگی و در کمال آرامش غذای خود را میل می کند؟

بدون تردید حالت دوم لذت بخش است. ضمن آن که آرام غذا خوردن موجب تحکیم و گرمای بیشتر محیط خانواده می گردد. اما از این جنبه احساسی که بگذریم، از نظر فیزیولوژی دستگاه گوارش و عمل بلع، می توان به طور علمی پیامدهای تند غذا خوردن را مورد تحلیل قرار داد. برای این منظور به اختصار، نگاهی به فیزیولوژی غذا خوردن می اندازیم:

در هنگام جویدن، غذا به قطعات کوچک مناسب برای بلعیدن تبدیل می شود. حرکات بالا و پایین فک موجب خرد شدن غذا توسط دندان های پیشین یا ثنایا (Incisor ) می شود و حرکات مشابه، دندان های آسیا را قادر می سازد تا غذای خورده شده را خرد کنند. اندازه ی قطعات خرد شده ی غذا متغیر بوده و به عوامل بیرونی مثل تربیت اولیه، نوع غذا، مکالمه ی تلفنی، تماشای تلوزیون و عادت بستگی دارد. جویدن به طور رفلکسی موجب ترشح بزاق و شیره های گوارشی معده می شود. انسان ممکن است روزانه تا یک لیتر بزاق تولید کند.

بزاق حاوی آنزیم های آمیلاز و لیپاز است و پلی ساکاریدهایی مثل نشاسته را هیدرولیز می کند و به این ترتیب نقش مهمی در هضم کربوهیدرات ها دارد. یکی از اعمال مهم بزاق تولید موکوس است که نه تنها در دهان و مری بلکه در نواحی دیگر دستگاه گوارش نقش مهمی را ایفا می کند. از جمله اینکه موکوس با داشتن خاصیت چسبندگی خود موجب به هم چسبیده شدن اجزای غذایی کوچک و آماده شدن آنها برای بلع می گردد.

موکوس علاوه بر این موجب لیز شدن دستگاه گوارش و در نتیجه عبور آسان مواد غذایی در طول آن می گردد. زیاد جویدن موجب تحریک اعصاب سمپاتیک شده و ترشح بزاق را تا 5 الی 6 برابر حد معمولی خود یعنی 3 میلی لیتر در دقیقه اضافه می کند.

بلعیدن شامل دو مرحله ی ارادی و حلقی است. در مرحله ی ارادی لقمه به داخل حلق رانده شده و در مرحله ی حلقی لقمه طی یک فرایند غیر ارادی (deglutition reflex) وارد مری می گردد. عمل بلعیدن توسط تحریک گیرنده های موجود در دهان و حلق شروع شده و منجر به فرستادن امواج عصبی از طریق اعصاب زبانی حلقی و عصب واگ به مرکز بلعیدن در بصل النخاع می شود. دهان توسط لب های به هم فشرده شده بسته می گردد. نوک زبان به طرف بالا و سقف دهان حرکت کرده و مانع برگشت غذا به طرف عقب می شود. لقمه نیز در انحنای دهان قرار می گیرد.البته مکانیزم بلع پیچیدگی های بیشتری دارد که از حوصله ی این مقاله خارج است و به همین مقدار بسنده می کنیم.

اکنون که مختصرا فیزیولوژی جویدن و بلع را دانستیم ، می توانیم بهتر پیامدهای با عجله و تند غذا خوردن را بررسی کنیم:

1.فردی که به سرعت لقمه های غذا را بر می دارد و در دهان می گذارد، با هر لقمه مقداری هوا نیز می بلعد (Aerophagia ) که این هوای اضافی در معده تولید گاز کرده و نهایتا یکی از ناراحتی های گوارشی یعنی نفخ را که می تواند مزمن هم باشد به وجود می آورد.

2. تند غذا خوردن موجب تحریک بیشتر اسید معده می شود، زیرا اولا قطعات غذای خورده شده درشت بوده و موجب انقباضات قوی و یعضا دردناک مری می گردد و به همین دلیل مدت زمانی که غذا به منظورعمل هضم توسط آنزیم های معده و شیره های گوارشی در معده می ماند نیز افزایش پیدا می کند و ثانیا در اثر ترشح بیشتر اسید و آنزیم های گوارشی در طولانی مدت مخاط داخلی معده دچار آسیب می شود. درشتی قطعات غذای بلعیده شده حتی می تواند موجب دیسفاژی (dysphagia) شود.

3.افرادی که تند غذا می خورند غالبا پرخور هم هستند، به عبارت دیگر با عجله غذا خوردن می تواند منجر به اضافه وزن و حتی چاقی شود؛ زیرا در این حالت فرد قبل از ترشح هورمون انسولین و در نهایت ارسال پیام سیری به مرکز سیری در هیپوتالاموس، غذای خود را تمام کرده است.

4.در شرایطی که لقمه ی غذا به خوبی جویده نشده است، هضم اولیه ای که می بایست توسط آنزیم های آمیلاز و لیپاز بزاق انجام شود، صورت نمی گیرد؛ به این ترتیب روند هضم به کندی انجام شده و علاوه بر آن جذب مواد مغذی نیز به خوبی انجام نمی گیرد.

ایستاده خوردن

اینکه سرپا غذا بخورید یعنی صبحانه، نهار یا شام را ایستاده میل کنید الزاماً خطرناک نیست. اما با این حال این‌گونه غذا خوردن احساس گرسنگی را برطرف نمی‌کند. برای همین هم معمولاً به ریزه خواری بعد از غذا رو می‌آورید. این عادت‌های نامناسب غذایی به اضافه وزن و چاقی مفرط منجر می‌شود. واقعیت این است که این حالت‌ها نیز برای بدن گران تمام می‌شود. برای همین پزشکان و متخصصان حوزه‌ی تغذیه توصیه می‌کنند که همیشه نشسته غذا بخورید. مطالعه‌ی ادامه‌ی مطلب را از دست ندهید.

چگونه بفهمیم که سریع غذا می خوریم؟

اگر غذایتان را در کمتر از 15 تا 20 دقیقه میل می کنید این یعنی خیلی سریع غذا خورده اید. اگر بعد از غذا خوردن، بیش از حد احساس پری داشته باشید یعنی خیلی سریع غذا خورده اید. آهسته غذا خوردن کمک می کند بدن به سیگنال های سیری بیشتر حساسیت نشان دهد و علاوه بر لذت بیشتری که از غذا می برید، پس از غذا هم حس بدی نخواهید داشت.

وقتی خیلی سریع غذا می خوریم چه اتفاقی می افتد؟

وقتی سیر هستید متوقف نمی شوید

یک قانون کلی وجود دارد که می گوید برای خوردن یک وعده غذایی، باید 20 دقیقه زمان بگذارید. این تقریبا همان مدت زمانی است که دستگاه گوارش برای ارسال هورمون هایی به مغز جهت اعلام سیری و توقف غذا خوردن نیاز دارد. اگر در کمتر از 20 دقیقه غذا خوردید، فرصت کافی برای ارسال پیام سیری به مغز را نداده اید.
این یعنی اگر سریع غذا بخورید احتمال اینکه دچار پرخوری شوید افزایش می یابد چون قبل از احساس سیری، مقدار زیادی غذا خواهید خورد.

هورمون های علامت دهنده بین مسیر گوارشی و مغز به شکل پیچیده ای کار می کنند. همین که غذا از معده به روده کوچک می رسد هورمون کوله سیستوکینین به مغز ارسال می شود تا توقف غذا خوردن را اعلام کند.لپتین هورمون دیگری است که نقشی اساسی در تنظیم بلند مدت اشتها دارد. لپتین از سلول های چربی آزاد می شود و به مغز علامت می دهد تا بر اساس ذخایر چربی بدن تنظیمات گرسنگی/ سیری را بالا و پایین ببرد.

اگر سلول های چربی در بدن افزایش پیدا کنند، تولید لپتین نیز افزایش خواهد یافت که در نتیجه دریافت غذا نیز کمتر می شود. با این حال، همراه با چاقی ممکن است مقاومت به لپتین نیز اتفاق بیفتد. مقاومت به لپتین می تواند موجب شود دریافت پیام سیری توسط مغز دچار مشکل شود.لپتین باید علامت کوله سیستوکینین را تقویت کند، اما وقتی خیلی سریع غذا می خورید این پیام زمان کافی برای درست کار کردن نخواهد داشت.

چگونه مانع افزایش وزن شویم؟

تحقیقات نشان داده زنان و مردانی که اضافه وزن دارند زمانی که سرعت غذا خوردنشان را کاهش می دهند مقدار غذا خوردنشان نیز کاهش می یابد.در تحقیقی دیگر با 1700 شرکت کننده بزرگسال مشخص شد آنهایی که آرام تر غذا می خوردند، کالری کمتری هم در وعده ها دریافت می کردند.از این رو اگر سعی دارید وزن کم کنید، کاهش سرعت غذا خوردنتان هنگام وعده ها می تواند بسیار مفید باشد، چون کمتر غذا می خورید.

تحقیقات نشان داده سریع غذا خوردن خطر چاقی را دو برابر می کند. علاوه بر کیفیت و کمیت غذایی که می خورید باید روی سرعت خوردنتان نیز تمرکز داشته باشید.تحقیقات جدید نشان داده خوردن غذا با عجله می تواند تلاش تان برای کنترل وزن را خنثی کند.در این تحقیق سه گروه که هر گروه متشکل از 20 خانم بود ایجاد شد، و روی هر گروه یک نوع از پریشان خواری – خوردن در حال راه رفتن، تماشای تلوزیون، و در حال صحبت کردن – تست شد.

این تحقیق نشان داد خوردن غذا در حال حرکت تاثیر بسیار نامطلوبی دارد: آنها مدتی بعد بیشتر از دیگر رژیم گیرندگان غذا خوردند. محققان این تحقیق می گویند: این تحقیقات آزمایشگاهی شاید برای کسانی که وزن خود را کنترل می کنند پیام واضحی نداشته باشد.

در دنیای واقعی شاخص های فراوان دیگری وجود دارد – از جمله دسترسی به غذا، خلق و خو و فشار – که روی مقدار و آنچه می خوریم تاثیر دارد. اما نتایج این تحقیق به ما نشان داد افرادی که در حال حرکت غذا می خورند ممکن است بعدا در طول روز دچار پرخوری شوند. چرا این اتفاق می افتد؟ دلیلش ممکن است تاثیرات ذهنی باشد: افرادی که با عجله و در حال حرکت غذا می خورند ممکن است از آنچه می خورند درست آگاه نباشند، و یا شاید فکر کنند چون فعال هستند پس می توانند بعدا بیشتر غذا بخورند.

و مخصوصا افرادی که رژیم می گیرنند بیشتر از همه ممکن است در معرض این طرز فکر قرار بگیرند. فکر می کنند که کالری بیشتری سوزانده اند و می توانند مقداری بیشتر غذا بخورند. بعید بود خانم هایی که در این تحقیق شرکت کردند به سمت کالری اضافه بروند چون وقت غذا خوردن تنها از آنها خواسته شد 5 دقیقه اطراف اتاق راه بروند، پس کالری که می سوزاندند بسیار ناچیز بود. مقدار کالری دریافتی این گروه مدتی بعد از کسانی که در حال تماشای تلوزیون و یا در حال صحبت کردن غذا می خوردند بسیار بیشتر بود.

جنیفر مک دانیل، متخصص تغذیه می گوید: افراد رژیم گیرنده ای که در حال حرکت غذا می خورند حس می کنند این حق را دارند که غذای بیشتری بخورند و من با نتایج این تحقیق موافقم. مک دانیل می گوید: ما اغلب اوقات مقدار کالری که در حال حرکت می سوزانیم دست بالا می گیریم، و من فکر می کنم پیاده روی 5 دقیقه ای هم می تواند یک فرد را قانع کند تا بیشتر غذا بخورد.

اما نمی توان به هرآنچه نتایج آزمایشگاهی می گوید استناد کرد. و سوال اصلی این است که آیا کسانی که در حال حرکت غذا می خورند بیش از دیگران مستعد به اضافه کردن وزن هستند؟

برای پاسخ به این سوال یک تحقیق جامع با مدت زمان طولانی نیاز است. با عجله غذا خوردن ضرر های دیگری نیز دارد، فردی که نشسته و آرام غذا می خورد می تواند به آنچه می خورد فکر کند و غذایی سالم با مواد مغذی میل کند در حالی که عجله باعث می شود فرد نتواند تصمیم درستی بگیرد و خطر استفاده از غذاهای ناسالم بالا می رود.

از غذای خود لذت نمی برید

در فرهنگ عجله داشتن برای هر کاری به ندرت پیش می آید چیزی را با صبر و آرامش انجام دهید. شاید برایتان عجیب به نظر بیاید که آهسته غذا خوردن و تمرکز روی آنچه می خوریم می تواند به کمتر غذا خوردنمان کمک کند.

اگر روی غذا تمرکز می کنید، احتمال اینکه بیشتر غذا بخورید افزایش نمی یابد؟

بر اساس تحقیقات، چنین چیزی پیش نمی آید. بسیاری از تحقیقات نشان داده اند آهسته غذا خوردن و لذت بردن از آن می تواند به داشتن احساس رضایت از آنچه خوردیم کمک کند.وقتی سریع غذا می خوریم در واقع از طعم آن چیزی متوجه نمی شویم. چشیدن و لذت بردن از غذا باعث می شود سریع تر از آن احساس رضایت کنیم. به آرامی لذت بردن از یک قطعه کوچک کیک می تواند از سریع خوردن دو قطعه بزرگ کیک خیلی لذت بخش تر باشد. طوری غذا بخورید که علاوه بر راضی شدن معده، از نظر روانی نیز احساس رضایت کنید.

نکاتی برای آرام تر غذا خوردن

اگر خیلی سریع غذا می خورید از این نکات برای کاهش سرعت استفاده کنید. شاید در ابتدا به تلاش زیادی نیاز باشد، اما پس از مدتی آهسته غذا خوردن برایتان ساده خواهد شد.هنگام غذا خوردن چند کار را با هم انجام ندهید: بسیاری از افراد هنگام غذا خوردن در حال تماشای تلویزیون، کار کردن و یا نگاه به صفحه نمایش کامپیوتر هستند. هنگام غذا خوردن، آنچه باعث می شود حواستان پرت شود را خاموش کنید تا بتوانید تمرکز بیشتری روی غذا بگذارید. این کار کمک می کند بیشتر از غذا لذت ببرید و آرام تر هم آن را میل کنید.

گازهای کوچک بزنید: به جای اینکه مقدار زیادی غذا را یکجا وارد دهانتان کنید، به لقمه ها یا گازهای کوچک تبدیلش کنید. خوردن قسمت های کوچک غذا می تواند کمک کند که آرام تر غذا میل کنید. اگر ممکن است می توانید از قاشق های کوچک تر استفاده کنید تا روند غذا خوردنتان کند شود.

غذا را کامل بجوید: سریع غذا خوردن معمولا به این معناست که آنچه می خورید را خوب نمی جوید. بیشتر از قبل روی جویدن غذا تمرکز کنید. این کار حتی به گوارش بهتر غذا هم کمک می کند.

بین لقمه ها قاشق و چنگال را زمین بگذارید: برای کمک به کاهش سرعت غذا خوردن، یک توصیه کاربردی این است که بعد از هر لقمه قاشق و چنگال خود را پایین بگذارید. این کار باعث می شود خودتان را مجبور به آهسته غذا خوردن کنید. برخی برنامه های موبایل هم هستند که می توانند در این مسیر کمکتان کنند.

نتیجه

مجموعه ی عوامل یاد شده سبب می گردد معده تدریجا ضعیف شده و کارایی خود را برای هضم مناسب غذا از دست بدهد. لذا بهتر است رفتار بهتری جایگزین تند غذا خوردن گردد. برای این منظور توصیه می شود زمان صرف وعده های غذایی دست کم به 20 تا 25 دقیقه افزایش یافته و هر لقمه ی غذا حدود 30 بار جویده شود.

بد نیست اشاره شود که در فرهنگ دینی و اسلامی ما هم به این مقوله پرداخته شده و حضرت امیر علیه السلام در یکی از توصیه های خود به فرزندشان امام حسن علیه السلام به جویدن بیشر غذا و آرام غذا خوردن تاکید کرده اند. امروزه بسیاری از دانشمندان علم روانشناسی نیز معتقدند آرام غذا خوردن موجب آرامش و تمدد اعصاب می گردد.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی