علت سوزاندن رگ های بینی چیست و چه عوارضی در بر دارد؟
هشدار: رگهای بینی را نسوزانید
داخل بینی پوشیده از بافت مرطوب و حساسی است (مخاط) که در نزدیکی سطح آن رگهای خونی بسیار زیادی وجود دارد. هنگام آسیب دیدن این بافت، حتی در اثر یک بریدگی یا خراش جزئی، این رگهای خونی دچار خونریزی میشوند که گاهی اوقات شدید است. در بیشتر موارد، خونریزی بینی جدی نمیباشد و معمولاً با فشار موضعی و کمی صبر متوقف میشود. اما در موارد شدید و در صورتی که بطور مکرر رخ دهد، نیاز به درمان توسط متخصص خواهد بود.
سوزاندن رگ های بینی یک روش ساده است که در آن خونریزی بینی به دلیل سوختن و بسته شدن رگ خونی پاره شده، متوقف میشود. گاهی اوقات هنگامی که خونریزی بینی مداوم میشود، پزشک سوزاندن رگها را پیشنهاد میکند. کل این درمان حدود یک دقیقه طول میکشد زیرا بستن رگ خونی نیاز به تماس با سیم یا عوامل شیمیایی به مدت تنها چند ثانیه دارد. به همین دلیل پزشکان درمان سوزاندن رگهای بینی را در کلینیک یا مطب بصورت سرپایی و از طریق بیحسی موضعی انجام میدهند.
پارگی خود به خودی رگ ها
دکتر محسن نراقی، رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، علل خون ریزی از بینی را ناشی از 2 عامل موضعی و سیستمیک عنوان کرده و می گوید: عوامل موضعی در خون ریزی از بینی بسیار شایع تر هستند.
در میان عوامل موضعی که سبب خون ریزی بینی می شوند، می توان از ضربه های وارده به بینی و صورت، عواملی که باعث التهاب مخاط بینی می شوند، مانند عفونت ها و آلرژی ها، دفورمیتی ها و ناهنجاری های ساختمانی، وجود جسم خارجی، تماس با مواد شیمیایی سمی، مداخله جراحی و تومورهای داخل بینی نام برد. ضربه موضعی یکی از علل شایع خون ریزی بینی است.
دستکاری داخل بینی یکی از مهم ترین انواع این ضربه ها است. بعضی از افراد با دستکاریهای زیاد داخل بینی، خود باعث صدمه به مویرگ های ظریف شبکه داخل بینی می شوند.این موضوع به مرور زمان بینی را مستعد خون ریزی می کند. جراحی های بینی هم در بعضی از افراد ممکن است آن ها را مستعد خون ریزی کند.
رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی ایران می افزاید:
ناهنجاری های ساختمانی مادرزادی یا اکتسابی بینی می توانند سبب درگیری قسمت غضروفی یا استخوانی تیغه بینی یا شاخک ها شوند. در این حالت هوای دمیده شده، با سرعت و تلاطم بیشتری وارد بینی می شود. این مساله سبب خشکی غشای مخاطی، التهاب و دلمه بستن می شود. برداشتن دلمه ها از طریق پاک کردن بینی یا با فشار وارد کردن هوا از راه بینی انسداد یافته، عروق خونی سطحی را در معرض پارگی قرار می دهد و موجب خون ریزی می شود.التهابات بینی ناشی از آلرژی، ویروس ها و عوامل باکتریایی هم به علت ایجاد التهاب و پُرخون تر شدن مخاط بینی می توانند حتی با ضربه ای ناچیز، مانند مالش بینی موجب خون ریزی شوند.
خون ریزی های خطرناک بینی در پسران
دکتر نراقی تصریح می کند: تومورهای متعددی می توانند با خون ریزی های خود به خودی بینی تظاهر کنند. یکی از علل بسیار خطرناک خون ریزی شدید بینی در پسران، تومور آنژیوفیبروم است. این تومور خوشخیم پُررگ که از ناحیه پشت بینی منشا می گیرد، ممکن است به صورت خود به خودی یا در پاسخ به ضربه، خون ریزی کند. در مواردی که خون ریزی بینی با علائم دیگری مانند گرفتگی یک طرفه بینی و یا ترشحات خونابه ای بینی همراه باشد حتما باید معاینه اندوسکوپیک دقیق توسط متخصص، جهت رد کردن احتمال تومورهای مختلف بینی و سینوس ها انجام شود.
فشار خون بالا، اختلالات خونی و عروقی، کمبود ویتامین و اختلالات انعقادی (که توسط نارسایی کلیه ایجاد می شوند)، بیماری مزمن کبدی و داروهای مختل کننده انعقاد از عوامل سیستماتیک خون ریزی است و رگ هایی که طی افزایش سن دچار سفت شدگی یا تصلب شرایین می شوند، بیشتر شکننده بوده و در همراهی با فشار خون در سنین بالا ممکن است طی بحران های فشار خون بالا به راحتی پاره شوند.عوامل قلبی عروقی مانند تنگی دریچه میترال و نارسایی قلبی نیز سبب افزایش فشار سیاهرگ ها و پُرخونی رگ های مخاطی بینی می گردند که حتی با کوچک ترین ضربه ممکن است پاره شوند. سابقه کبودی مکرر پوست و طولانی شدن خون ریزی پس از آسیبی جزئی، بیانگر وجود اختلالات خونی است.
بند آوردن خون دماغ
بهترین وضعیت هنگام خون ریزی بینی نشستن به صورت عمودی و سر کمی به طرف جلو است. خم کردن سر به عقب موجب وارد شدن خون به پشت حلق و تحریک تهوع می شود. اگر به مدت 5 دقیقه قسمت جلویی بینی را در سمت خون ریزی به روی تیغه بینی با انگشت دست بفشاریم، بسیاری از خون ریزی های بینی مهار می شوند. به بیماران گوشزد می شود که پنبه یا دستمال در بینی خود نگذارند، زیرا ممکن است هنگام درآوردن آن ها دچار مشکل شوند و مخاط بینی بیشتر دچار آسیب شود.
اگر سابقه خون ریزی شدید یا طولانی وجود دارد یا در حین معاینه، بیمار دچار افت فشار خون شود، تعیین سطح هموگلوبین جهت تصمیم گیری در مورد ضرورت تزریق خون به بیمار الزامی است.مهار خون ریزی احتیاج به همکاری بیمار و وسایل معاینه دقیق دارد، ضمن آن که روش های متعددی برای توقف خون ریزی وجود دارد که در بخش های اورژانس توسط پزشکان عمومی به کار می روند.
هنگام خون ریزی بینی چه کنیم؟
بیمار باید با آسودگی کامل صاف بنشیند و سر را به سمت جلو بیاورد. پزشک باید پیش از هر اقدامی با معاینه دقیق حفره بینی موضع خون ریزی را دقیقا پیدا کند. در اکثر موارد با فشار پانسمان روی عروق خونی داخل بینی خون ریزی مهار می شود.این پانسمان باید دست کم 2 روز باقی بماند و طی این مدت هم به دلیل این که این پانسمان راه تخلیه سینوس ها را می بندد از آنتی بیوتیک استفاده می شود.
روشهای مورد استفاده
یک سوزن که از جنس پلاتین ساخته شده است، با استفاده از جریان برق گرم میشود و در داخل سوراخ بینی گذاشته میشود تا بافت رگهای خونی را بسوزاند و مسدود کند.یک عامل سوزاننده مانند قلم نیترات نقره بر روی رگهای خونریزی کننده گذاشته میشود تا از طریق واکنشهای شیمیایی این رگها را مسدود کند.
سوزاندن رگ بینی یک عمل کوچک و سریع است که نیازی به هیچ گونه آمادگی قبلی توسط بیمار ندارد. مراحل انجام این درمان به شرح زیر است:
بررسی سوراخهای بینی:
هر دو سوراخ بینی با استفاده از یک لامپ و وسیلهای به نام اسپکولوم مورد بررسی قرار میگیرد تا نقطهای که باعث خونریزی بینی میشود، مشخص گردد.
آزمایش خون:
یک نمونه خون از بینی گرفته میشود تا در صورتی که عناصر ضد انعقاد در آن وجود دارد، مشخص شود و نیز آزمایش تشخیص کمخونی با استفاده از آن انجام گیرد.
بیحسی موضعی:
با آغشته کردن یک تکه پنبه به داروی بیحسی موضعی و فرو کردن آن در داخل سوراخ بینی، بینی بیمار بیحس میشود تا در زمان درمان دردی را احساس نکند.
سوزاندن رگ:
پس از آنکه بینی بیحس شد، یک سوزن الکتروکوتری یا یک قلم نیترات نقره بر روی نقطه محل خونریزی و بافتهای اطراف آن قرار داده میشود. گرمای حاصل از این سوزن باعث ذوب شدن بافت رگهای خونی و چسبیدن آنها به یکدیگر میشود و به این ترتیب خونریزی بینی متوقف میشود.
سوزاندن رگ های بینی و یک خطر
ممکن است در موارد خاصی بنا به تشخیص پزشک سوزاندن رگ های داخل بینی لازم باشد، ولی در بیشتر موارد نیاز به چنین اقدامی نیست. سوزاندن رگ های داخل بینی اگر دقیق نباشد خود ممکن است موجب عوارضی مانند چسبندگی داخل بینی و حتی سوراخ شدگی تیغه بینی شود.
به گفته دکتر نراقی، در مواردی که محل خون ریزی در قسمت های عمقی تر بینی و غیر قابل تشخیص است، این خون ریزی ها نیازمند به ارزیابی توسط متخصص گوش، گلو و بینی است. در این موارد با اندوسکوپی تشخیصی بینی می توان دقیقا محل خون ریزی را تشخیص داد.
خون ریزی های بینی در کودکان، سطحی تر و در قسمت های جلوتر بینی است و با وجود آن که به سادگی قابل کنترل و درمان است موجب نگرانی بیش از اندازه والدین می شود.
پیشگیری
برای پیشگیری از ادامه خون ریزی هنگامی که خون ریزی بند آمد یا در کسانی که به خون ریزیهای جزئی مکرر دچار هستند، استفاده از قطره کلرور سدیم، مرطوب کردن هوای تنفسی، اجتناب از دستکاری داخل بینی و استفاده روزانه از پماد مناسب برای چرب نگاه داشتن تیغه بینی می تواند مفید باشد
مراقبتهای بعد از سوزاندن بینی چگونه است؟
هنگامی که رگ بینی سوزانده میشود و خونریزی آن متوقف میگردد، به درمان خاص دیگری نیاز نیست. اما تا یک هفته بعد از این درمان، بیمار باید خیلی مراقب باشد که آسیبی به بافت سوزانده شده در بینی وارد نشود، وگرنه بینی دوباره خونریزی خواهد کرد. هر ضربهای به بینی یا آسیب به آن در طی ۷ تا۱۰ روز اول بعد از عمل میتواند باعث وقوع مجدد خونریزی از محل سوزانده شده گردد. در صورتی که خونریزی بینی دوباره شروع شود، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
همچنین بخوانید:
آیا خون دماغ شدن در دوران بارداری امری طبیعی است؟
با انجام اقدامات پیشگیرانه و مراقبتی زیر میتوانید خطر آسیب رسیدن به بافت سوزانده شده بینی را کاهش دهید:
- تا جایی که ممکن است از فین کردن بینی اجتناب کنید.
- هنگام عطسه کردن، دهان خود را باز نگه دارید.
- تا یک هفته بعد از عمل از سیگار کشیدن و مصرف الکل خودداری کنید.
- با استفاده از قطره بینی به طور منظم، داخل بینی را نرم و مرطوب نگه دارید.
- تا یک هفته بعد از درمان از بلند کردن اجسام سنگین، فشار آوردن به خود و انجام ورزشهای قلبی عروقی سنگین خودداری کنید.
- بیمارانی که درمان سوزاندن رگ بینی انجام میدهند، معمولاً تا چند روز بعد از درمان یک درد یا سوزش خفیف در بینی خود احساس میکنند. این علائم معمولاً با استفاده از قطره تایلانول طبق دستور پزشک و یا اسپری کردن آب نمک در سوراخ بینی به راحتی برطرف میشود.
در انجام عمل سوزاندن رگ بینی زیادهروی نکنید
نکته بسیار مهمی که باید به خاطر داشته باشید آن است که هرگز نباید در سوزاندن رگهای بینی زیادهروی کنید. انجام این روش به دفعات زیاد میتواند بیش از آنکه مفید باشد، ضررهای جبرانناپذیری را به بینی شما وارد کند. کوتری بینی یا سوزاندن رگ بینی باید با احتیاط و ملاحظه فراوان انجام گیرد و نباید هرگاه که یک خونریزی شدید از بینی اتفاق میافتد بلافاصله اقدام به انجام این عمل نمایید. خونریزی بینی را خیلی راحت میتوانید کنترل کنید. برای این کار یک کمپرس سرد بر روی پل بینی بگذارید. در بسیاری از موارد، نشستن و خم شدن به طرف جلو و یا فشار دادن ملایم روی استخوان وسط بینی به راحتی موجب بند آمدن خونریزی بینی میشود.
متخصصین همواره توصیه میکنند که سوزاندن رگ بینی فقط و فقط یک بار در هر سوراخ بینی و آن هم در زمانهای جداگانه انجام شود. سوزاندن رگ بینی به صورت مکرر و یا سوزاندن رگها در هر دو سوراخ بینی به طور همزمان میتواند باعث ضعیف شدن بینی و تشکیل حفرههایی در داخل بینی میشود. این حفرهها که معمولاً بر روی تیغه میانی بینی به وجود میآیند، بعداً قابل ترمیم نبوده و به حالت دائمی در میآیند. وجود این حفرهها در بینی میتواند منجر به خون دماغ، عفونت سینوسها، کاهش مقاومت بدن به سرماخوردگی و بروز مشکلات تنفسی در بیمار شود.