علت دزدی در کودکان چیست؟ و راههای مقابله با آن
چرا کودکان دزدی می‌کنند؟
با دلگرم همراه باشید تا چند توصیه به والدینی که کودک شان وسایل دیگران را بدون اجازه بر می دارد را بدانید.
پیشگیری از دزدی کردن کودکان
از همان دوران کودکی تلاش کنید تا مفهوم مالکیت را به او آموزش دهید. مثلاً به او بگویید که باید برای برداشتن وسایل دیگران اول اجازه بگیرد در صورت عمل به این رفتار برای او تشویق هایی در نظر بگیرید.برداشتن وسایل دیگران ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ اما معنای این عمل به اقتضای سن و شرایط افراد متفاوت است. این رفتار در سنین خردسالی تا حدودی شایع است و انگیزه کودکان در این زمان اغلب لذت بردن از داشتن چیزی یا اقناع حس کنجکاوی است.
بنابراین بچه ها معمولاً تلاش می کنند تا به وسایلی که والدین استفاده از آن را منع کرده اند یا متعلق به دوستان شان است دست یابند. کودکان کم سن و سال که هنوز به مدرسه نمی روند اغلب بدون آن که ارزش مادی اشیا را درک کنند، دست به این کار می زنند، آن ها حتی گاه از این که برداشتن چیزی بدون پرداخت پول یا اجازه از صاحب آن اشتباه است مطلع نیستند.
در واقع با آن که ممکن است به وسایل خود حساس باشند اما احتمال دارد مفهوم مالکیت برای دیگران را درک نکنند. هم چنین ممکن است کودکان به علت خشم، آزار رساندن به سایرین و یا داشتن استرس در محیط خانواده به انجام این عمل اقدام کنند.
چه باید کرد؟
البته نمی توان به صرف این که کودک به رشد لازم نرسیده است یا چون مشکلات خاصی در محیط خانواده دارد از کنار این رفتار به سادگی عبور کرد، اما خشونت و تنبیه شدید نیز شیوه برخورد مناسبی نخواهد بود.
چه عواملی باعث دزدی در فرزندان می شود ؟
1. عدم تشخیص مالکیت شخصی :
معمولا کودکان تا سن ۳ ۲ سالگی خود را مالک همه افراد و اشیا و حتی خورشید و ماه می دانند. درواقع مفهوم مالکیت شخصی در کودکان، از سن ۵ ۴ سالگی به تدریج شکل می گیرد و در صورتی که والدین مفهوم مالکیت را برای کودکان مشخص نکنند، امکان دارد کودک به دلیل آنکه خود را مالک همه چیز می داند، دست به سرقت بزند بدون اینکه آن را عملی خلاف بداند.
بنابراین والدین باید معنی و مفهوم مالکیت شخصی را با مثال های روشنی برای کودک شرح دهند. اگر کودک متوجه شود که وسایل متعلق به فرد یا افراد دیگری است و باید برای برداشتن آنها از صاحبش اجازه بگیرد، این نوع سرقت برطرف می شود.
۲. جالب بودن اشیا :
گاهی اوقات کودک وقتی با یک جسم جالب، جذاب یا عجیب مواجه می شود، از فرط علاقه به آن، آن را برمی دارد. در چنین مواردی باید به کودک یادآوری شود که این وسیله متعلق به او نیست اما می تواند با اجازه صاحبش، آن را بردارد و ببیند و بعد آن را برگرداند. البته اگر برای والدین مقدور است، می توانند آن وسیله را با توجه به نیاز کودک برای وی بخرند.
۳. عدم کنترل غرایز :
معمولا کودکان قادر به کنترل غرایز خود نیستند و نمی توانند نیازهای اولیه شان را به تعویق بیندازند به همین دلیل وقتی گرسنه یا تشنه هستند، سعی می کنند نیازهای خود را به هر روش ممکن که هست، برطرف کنند یا اینکه اگر به وسیله ای نیاز دارند، آن را بر دارند، در نهایت تکرار چنین رفتاری، باعث عادی شدن سرقت می شود. بدون اینکه متوجه این قضیه باشد. بهترین روش برای پیشگیری از این نوع سرقت، آموزش کودک برای کنترل و تغییر غرایز با رفع نیازهای اولیه کودک در اولین زمان ممکن است.
۴. ایجاد هیجان :
گاهی اوقات کودکان برای ایجاد هیجان، دست به سرقت می زنند. این مساله اغلب در کودکانی اتفاق می افتد که زندگی یکنواختی دارند و هیجان بارزی در زندگی شان مشاهده نمی کنند. بهترین روش پیشگیری برای این نوع سرقت، ایجاد شرایط هیجانی با بازی و ورزش است. تنوع، ایجاد هیجان های مثبت در مسابقه های کودکان، رفتن به شهربازی و انجام بازی هایی با هیجان مورد علاقه کودک، روش های مناسبی برای پیشگیری از این نوع سرقت هستند.
۵. تقلید کودکانه :
کودکان در سنین ۶ ۴ سالگی از رفتارهای پدر و مادر و سایر افراد خانواده الگوبرداری و این رفتارها را تقلید می کنند. به عنوان مثال، کودک در صورت مشاهده برداشتن پول توسط اعضای خانواده از کیف و جیب دیگران، این کار را تقلید می کند و بدون اینکه این عمل را خلاف بداند، آن را تکرار می کند. تنها راه پیشگیری از بروز چنین رفتاری، انجام ندادن این نوع اقدام ها از سوی اعضای خانواده است.
۶. اثبات پایان دوران کودکی :
برخی کودکان برای اینکه به دیگران ثابت کنند دوران کودکی آنها پایان یافته است و بزرگ شده اند و به قدر کافی قدرت و شهامت دارند، دست به کارهای خطرناکی از جمله سرقت می زنند. بهترین روش پیشگیری از این اختلال رفتاری، تشویق و تقویت اقدام ها و فعالیت های مثبت کودکان است.
۷. انتقام گیری :
وقتی کودکان با فردی مشکلی دارند و نمی توانند در برابر او مقابله کنند، ممکن است بخواهند با برداشتن وسایل شخصی فرد از وی انتقام بگیرند. در این حالت، فقط وسایل یک فرد مشخص گم می شود که شایع ترین شکل این نوع سرقت و انتقام، بین کودک با همکلاسی های خود یا اعضای خانواده است. بهترین روش برای جلوگیری از این رفتار، شناسایی اختلاف و رفع مشکل است.
۸. وسواس اجباری :
بیماری «وسواس اجباری دزدی» اگرچه بیماری شایعی نیست اما برخی از نوجوانان ممکن است به این بیماری مبتلا می شوند. این اختلال، شبیه به وسواس اجباری نجس و پاکی است و فرد خود را مجبور به برداشتن وسایل افراد می داند. البته فرد می داند که کار خلافی انجام می دهد و از انجام آن نیز ناراحت می شود و گاهی سعی می کند وسایل دزدی شده را به صاحبش برگرداند. البته سرقت در برخی دیگر از بیماری های روانی از جمله جنون جوانی، اختلالات شخصیتی و اعتیاد نیز وجود دارد.
۹. الگوبرداری دوران نوجوانی :
در سنین بلوغ خصلت الگوبرداری بالا بوده و نوجوانان از شخصیت های مورد علاقه شان سرمشق می گیرند. برخی از نوجوانان نیز با تماشای صحنه های خشونت یا سرقت در فیلم یا تئاتر و… تحت تاثیر بازیگر مورد علاقه شان قرار می گیرند و با الگوبرداری از وی ممکن است دست به سرقت بزنند تا شبیه به هنرپیشه محبوبشان شوند. برای پیشگیری از بروز چنین سرقتی، بهتر است والدین همراه با فرزندشان در سینما حضور داشته باشند و از عوارض دزدی و قباحت آن به او توضیح دهند.
۱۰. عوامل اجتماعی :
ریختن قبح و زشتی سرقت در جامعه با بیان این جملات که «این کار را می کنند» یا «برداشتن وسایل کم ارزش که جرم نیست» و… سرقت را در نظر کودک یا نوجوان امر عادی جلوه می دهد و آنها بدون اطلاع از احکام شرعی و قانونی دست به سرقت می زنند. بیان احکان دینی و قوانین موجود توسط رسانه ها برای اطلاع رسانی و آگاهی، نقش موثری در پیشگیری از این نوع سرقت دارد.
۱۱. اختلالات جنسی دوران بلوغ :
در دوران بلوغ با افزایش میل جنسی به خصوص در پسران گاهی فرد با سرقت قسمتی از لباس یا وسایل شخصی خانم ها، خودارضایی می کند. هر چند این اختلال علت تعداد معدودی از سرقت هاست اما با کشف آن و مراجعه به روان پزشک، می توان با دارودرمانی و رفتاردرمانی این مشکل را حل کرد.
۱۲. نیازهای مادی :
نیازهای مادی نقش زیادی در شکل گیری سرقت در کودکان ایفا نمی کنند ولی به هر حال اگر نیازهای اولیه کودک توسط والدین تامین نشود، احتمال انجام سرقت در کودک افزایش می یابد. رفع نیازهای اساسی کودک (به همراه کم کردن توقعات) و پرداخت پول توجیبی در پیشگیری از بروز چنین رفتاری موثر است.
راهکارهای جلوگیری از دزدی فرزندان :
برای درمان این پدیده، باید علل و انگیزه‌های آن مشخص شود. دزدی معلول است و علل متفاوتی دارد. برخورد و مبارزه صرف بامعلول نه‌تنها مؤثر نیست بلکه گاه آن‌را شدت می‌بخشد. درمان آن باید براساس محبت و در محیطی آرام انجام شود. در ذیل مواردی برای حل و درمان این عمل ذکر می‌شود که براساس تجربیات متعدد اغلب کارساز بوده است:
1- سعی نکنید کودک را در موقعیت اعتراف به‌دام بیندازید. نگویید تو پول را برداشته‌ا‌ی؟ زیرا جواب، دروغ و انکار خواهد بود. سعی کنید آنچه منجر به دزدی شده را بیابید. با فرزندتان جدی در خلوت صحبت کنید. مثلاً بگویید: از کیف من پول کم شده و می‌بینم که تو خوراکی‌ای که پولش را نداشتی، خریده‌ای. او را مسئول رفتارش بدانید.
2- بچه‌ها دزدی می‌کنند چون چیزی را می‌بینند، می‌خواهند آن‌را داشته باشند و از عواقب رفتارشان اطلاعی ندارند. این فرصتی عالی است تا به فرزندتان برخی درس‌های ارزشمند اجتماعی را بیاموزید.
3- به نیازهای فرزندتان به پول نگاهی بیندازید و ببینید آیا پول توجیبی او به اندازه نیازهای اصلی او هست یا باید هماهنگی بیشتری ایجاد کرد. به عبارت دیگر آیا پول دریافتی او در حد متوسط دیگر همسالانش در طبقه اجتماعی شماست یا نه. لطفاً برای خساست خود به‌دلیل و انکار روی نیاورید.
4- صادقانه بیندیشید. آیا شما پدر یا مادر سهل‌گیری نبوده‌اید؟ بچه‌هایی که عادت دارند همه چیزهایی را که می‌خواهند به دست آورند، تصور می‌کنند که باید هر چه را که می‌خواهند داشته باشند. شاید زمان آن رسیده باشد که کم‌کم به او نه بگویید.
5- با کودک صادقانه صحبت کنید. بدون برچسب دزدی زدن با استفاده از داستان‌های جذاب، الگوهای مناسب رفتاری را به او معرفی کنید. در این راه، گفتن قصه‌های مذهبی و آموزش رویه‌های دینی به شکل امیدواری و تشویق‌کننده و نه ایجاد ترس از خدا و عذاب جهنم کارساز خواهد بود.
6- وسایلی که کودک را به دزدی وسوسه می‌کند مانند پول را از چشم او دور کنید و تسهیلاتی برای تفریح و سرگرمی بیشتر او فراهم آورید.
7- او را از مشاهده فیلم‌هایی که در آنها دزدی انجام می‌شود باز‌دارید.
8- اگر فرزندتان لباس، زینت‌آلات، ماشین‌های برقی و مانند اینها را دزدیده، شاید انگیزه‌اش این بوده که شبیه دیگر همسالانش شود. کودکی که در کنار همسالانی با امکانات زیاد رشد می‌کند، شاید سعی کند ظاهر وسایلی مانند آنان داشته باشد. حتی برای بزرگسالان هم مشکل است که درک کنند عده‌ای در این دنیا بیش از حد دارند و عده‌ای از نیازهای اولیه خویش نیز محرومند. سعی کنید مدرسه و دوستانی برایش انتخاب کنید که از لحاظ اقتصادی تفاوت زیادی با شما نداشته باشند.
9- به او بیشتر توجه کنید، خصوصیات خوب اخلاقی او را مورد توجه قرار داده و ذکر کنید. راه‌هایی برای افزایش عزت نفس او بیابید. آرامش و شادی را در محیط خانه ایجاد کنید. از توانمندی‌های او به جای زیبایی‌های فیزیکی‌اش یاد کنید و او را با استعدادها و توانایی‌هایش آشنا کنید.
10- در کیف مدرسه‌اش حتماً در حد امکان خوراکی‌هایی را که دوست دارد بگذارید و مقداری پول توجیبی معین مناسب سن، روزانه، هفتگی یا ماهانه در اختیارش قرار دهید تا درصورت تمایل برای خود چیزهایی را خریداری کند.
11- اگر فرزندتان دزدی را همراه با رفتارهای ناراحت‌کننده دیگر توأمان انجام می‌دهد حتماً از یک مختصص کمک بگیرید.
و در آخر بسیاری از خانواده‌هایی را با امکانات مالی کم می‌شناسیم که کودکانشان سرشار از شادی، عزت نفس و رفتارهای صحیح اجتماعی هستند.
تنها سرویس‌های مادی نمی‌تواند فرزند ما را متعادل و قانونمند سازد. با اصلاح روش‌های اخلاقی و زندگی، ایجاد محیط امن و شاد و نشان‌دادن توجه و ارائه نوازش‌های مثبت در موقعیت‌های مناسب، ذکر خصوصیات و کفایت‌های جسمی، فکری و اخلاقی و تشویق آنان به ورزش، هنر، همکاری و دلسوزی در منزل و داشتن دلبستگی عمیق خانوادگی می‌توان درستکاری آنان را تضمین کرد.
از حاشیه‌ها و امکانات، نگاهمان را بیشتر به عاطفه و توجه صرف کنیم. قول می‌دهم این هم برای من و شمای پدر و مادر بهتر است، هم برای فرزندمان.
آیا فرزند خود را پیش مشاوره ببریم ؟
افراد دیگری که می توانند در این مورد به شما و فرزندتان کمک کنند عبارتند از:
- مشاور خانواده
- پزشک خانواده
- مشاور مدرسه
- گروه های حمایتی و غیره
با آنکه بیشتر دزدی های معمولی عمدی هستند، ولی بعضی از افرادی که دزدی می کنند ممکن است جنون سرقت (کلپتومانیا) داشته باشند. در این اختلال نادر که بخش کوچکی از افرادی که دزدی می کنند را تشکیل می دهد، فرد قبل از دزدی حس تنش و اضطراب فراوانی می کند، ولی بعد از عمل دزدی احساس آرامش و رضایت خاطر می کند.
این فرد بعد از دزدی احساس گناه می کند و اغلب اشیای دزدی را دور می اندازد. این گونه افراد اختلال های دیگری همچون اختلال غذایی یا وسواس نیز دارند.
دلیل اصلی دزدی هرچه باشد، اگر دزدی تبدیل به عادت کودک یا نوجوانتان شده است، حتماً با پزشک یا روان شناس مشاوره کنید و دلیل این رفتار را بیابید. بر رفتار فرزندتان نظارت داشته باشید و او را از موقعیت هایی که برای دزدی وسوسه ایجاد می کنند، دور کنید. برای او عواقب سخت سنگین دزدی را مشخص کنید.
بیشتر بخوانید :
تاثیر اشتغال مادر بر تربیت فرزند
بهترین شیوه تربیت فرزندان : عمل کردن به آنچه میگویید !
چگونه با فرزندانمان دوست باشیم؟
