علت خستگی فک چیست؟ چگونه این عارضه را درمان کنیم؟
همه چیز درباره خستگی فک علت و درمان های مختلف آن
به جرات می‌توان گفت از جمله رایج‌ترین مشکلاتی که بیماران در کلینیک‌های دندانپزشکی برای دندانپزشک خود مطرح می‌کنند و به دنبال راه درمان آن می‌باشند اینگونه است:
«فک من موقع باز و بسته کردن دهان صدا می‌دهد، نمی‌توانم به درستی غذا را بجوم، هنگام خوردن غذا زود فکم خسته می‌شود و بی دلیل درد می‌کند …».
گفته می‌شود افراد بسیاری در سطح دنیا مبتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی هستند. متاسفانه اکثر مردم نمی‌دانند که این علائم، نشانه‌ای از وجود یک بیماری است و بسیاری حتی با خبر نیستند که دچار مشکل هستند.
چگونگی ایجاد مشکل در مفصل گیجگاهی فکی
حرکات مفصل گیجگاهی فکی شامل باز و بسته کردن دهان به صورت لغزشی می‌باشد. عملکرد صحیح این مفصل وابسته به سلامت دیسک و مفصل، هماهنگی میان اعصاب و عضلات جونده و روابط مناسب بین دندان‌ها می‌باشد.
این مشکل را می‌توان در میان بانوان رده‌های سنی بین ۳۰ تا ۵۰ سال، افرادی که دچار ناهنجاری فکی می‌باشند و یا افرادی که مبتلا به برخی سندرم‌های مادرزادی خاص هستند بیشتر مشاهده نمود.
شایان ذکر است معمولاً اختلالات مفصل گیجگاهی فکی به این دلایل رخ می‌دهند:
- خوردگی دیسک یا تغییر محل آن، آرتریت غضروف مفصل، آسیب دیدگی مفصل به دلیل ضربه‌های شدید یا نیروهای با شدت کم اما مداوم و مستمر.
- می دانیم که عضلات جونده که مسئول حرکات مفصل و جویدن هستند به دلیل فعالیت زیاد دچار خستگی و ضعف می‌شوند. این خستگی می‌تواند درموقع خواب به دلیل فشردن شدید دندان‌ها روی هم (کلنچ کردن) یا دندان قروچه و در هنگام بیداری به دلیل سایش دندان‌ها رخ دهد.
کلیک کردن فک
- به دلیل عوامل مختلف و متفاوتی، اختلالات مفصل گیجگاهی می‌تواند پدیدار شود. شایع‌ترین علامت اختلالات مفصل گیجگاهی، ایجاد صدای کلیک یا صدای خرت خرت (مثل راه رفتن روی برف) موقع باز یا بسته کردن یا جویدن می‌باشد و گفته شده است که تقریباً تمامی بیماران این علامت را دارا هستند. دیگر علائم گزارش شده از این مشکل شامل این موارد است:
- درد تیر کشنده در صورت، قفل شدن مفصل که باعث دشواری در باز یا بسته کردن دهان می‌شود، درد یا حساسیت در فک، درد تیر کشنده در اطراف یا داخل خود گوش، احساس ناراحتی موقع جویدن یا دشواری در جویدن، گردن درد یا سردردهای بی دلیل به خصوص موقع بیدار شدن از خواب، جویدن نا متوازن یعنی در بخشی از فک جویدن راحت‌تر از سایر قسمت‌ها است.
- باید خاطر نشان کرد اگر مفصل درهنگام باز یا بسته کردن فک، صدای کلیک می‌دهد اما درد یا محدودیتی در باز کردن فکر وجود ندارد به احتمال خیلی زیاد در مفصل گیجگاهی فکی مشکلی وجود ندارد.
- دندانپزشک برای تشخیص این مساله باید هم مفصل را مورد معاینه بالینی قرار دهد و نحوه حرکت فک و روابط بین دندان‌ها را بررسی کند و هم دستور انجام رادیوگرافی مفصل دهد. گاهی از روش‌های تشخیصی پیشرفته‌تری همچون سی تی اسکن یا ام آر آی نیز پزشکان استفاده می‌نمایند.
وقتی درمان مشکل است:
- در بعضی از بیماران می‌توان ترکیبی از همه موارد فوق را مشاهده نمود، یعنی علاوه بر آنکه موقعیت دندان‌ها ناصحیح و رابطه بین دندان‌ها نامناسب می‌باشد، عضلات جونده فرد نیز نیروی عضلانی شدیدی به دندان‌ها و مفصل وارد می‌نمایند و دندان قروچه هم در بیمار وجود دارد.
- در این حالت ترکیبی، گاهی لازم است بیمار طی چندین جلسه و با فواصل کم به دندانپزشک مراجعه نموده تا برحسب شرایط جدید بیمار، سطح دندان‌ها ساییده و تنظیم گردد. در موارد حادتر گاهی نیاز است بیمار از درمان‌های ارتودونسی یا جراحی تصحیحی فک استفاده کند.
- در بیماران دچار مشکلات پیشرفته مفصلی، ضروری است این مفصل توسط متخصص جراحی دهان، فک و صورت تحت عمل جراحی قرار گیرد. گفتنی است درمان این مشکلات معمولاً پر دردسر و وقت گیر بوده و بیمار باید آمادگی پذیرش این درمان‌ها را داشته باشد.
درمان‌هایی از همه رنگ:
- درمان مشکلات مفصل گیجگاهی فکی شامل طیف وسیعی از درمانهاست و از یک درمان دارویی ساده تا جراحی مفصل متغیر می‌باشد. در اکثر اوقات، مشکلات مفصلی به دلیل روابط نامناسب بین دندان‌ها (عمدتاً دندان‌های ترمیم شده یا دندان‌های عقل) رخ می‌دهد.
- در چنین حالتی تصحیح، تعویض، ترمیم و یا خارج کردن دندان‌های عقل مشکل را برطرف می‌کند، به ویژه اگر بیمار دارای عاداتی همچون دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها نباشد.
- گاهی برای تنظیم رابطه بین دندان‌ها لازم است مقدار بسیار اندکی (در حد یک میلیمتر یا حتی کمتر) سطح برخی از دندان‌های درگیر ساییده گردد.
- گفتنی است از دیگر راه حل‌های موجود، استفاده از «نایت گارد» می‌باشد. نایت گارد یک قالب آکریلی یا ژلاتینی می‌باشد که بر روی فک بالا و پایین قرار داده می‌شود و بیماران باید شب تا صبح آن را داخل دهان خود قرار دهند تا منجر به کاهش نیروی عضلات و کم کردن التهاب و درد مفصل و عضلات شود.
وظایف مفصل فک
- به منظور بررسی نمودن مشکلات مرتبط با مفصل گیجگاهی فکی، بهتر است در ابتدا توضیح داده شودکه مفصل گیجگاهی فکی چه وظایفی دارد. این مفصل در جایی قرار می‌گیرد که فک پایین به جمجمه متصل می‌گردد و وجود این مفصل باعث می‌شود که بتوانیم غذا بخوریم، حرف بزنیم و یا خمیازه بکشیم.
- این مفصل در درون حفره مفصلی داخل جمجمه قرار می‌گیرد و بر روی آن هم یک دیسک غضروفی وجود دارد که مانع از ساییده شدن سر مفصل و حفره مفصلی می‌گردد. زمانی که این دیسک غضروفی در محل صحیح خود قرار نمی‌گیرد، عمده‌ترین مشکلات مفصل گیجگاهی فکی برای فرد پدید می‌آید.
بهترین راه درمان خستگی فک
تا می‌توانید غذای نرم بخورید
- بسیاری از چنین بیمارانی مطلع نیستند که ارتباط مستقیمی میان سایش دندان‌ها بر روی هم، جویدن ته مداد یا دندان قروچه با مشکل آنها وجود دارد.
- اگر بیماران بتوانند از فشردن دندان‌ها خودداری کنند و عادات غلطی همچون جویدن ته مداد را کنار بگذارند از شدت مشکلات مفصلی کاسته خواهد شد، پس نباید از عضلات جونده بیش از حد کار کشید.
- بهتر است برای کاهش دادن فشار عضلانی، بیمار بیشتر از غذاهای نرم و لقمه‌های کوچک استفاده کند، از خوردن غذاهای سفت و چسبنده پرهیز نماید، تا جایی که امکان دارد آدامس نجود و دهان خود را موقع خمیازه کشیدن بیش از حد باز نکند (برای کمک به این کار می‌توان با کف دست به زیر چانه فشار وارد نمود تا فک زیاد باز نشود).
استرس نداشته باشید
«استرس‌های روحی» یکی از مسائلی می‌باشد که مشکلات مفصلی را تشدید نموده و باعث افزایش شدت دندان قروچه و درد و گرفتگی عضلات می‌شود. به طور کلی می‌توان عنوان نمود میان شدت دندان قروچه با میزان استرس بیمارارتباط مستقیمی وجود دارد.
در نتیجه بیماران باید علاوه بر استفاده از درمان‌های دندانپزشکی، استرس‌های روحی خود را کاهش دهند تا تأثیر مطلوبی از درمان خود مشاهده نمایند.
روش‌های خانگی درمان خستگی فک
- گرما درمانی یا سرما درمانی (برحسب مورد بیماری و به تشخیص دندانپزشک) می‌تواند باعث کاهش درد و التهاب شود. ماساژ دادن عضلات جونده از روی صورت و داخل دهان نیز می‌تواند در کاهش شدت انقباضات و در کاستن فشار روی عضلات مؤثر واقع شود.
- استفاده از لیزرهای کم توان طی چندین جلسه نیز می‌تواند در کاهش درد و ناراحتی عضلات جونده و مفصل گیجگاهی فکی بسیار مفید و مطلوب باشد.
همچنین بخوانید:
قفل شدن فک دهان چیست ؟ همراه با درمان آن
علت صدا دادن فک هنگام غذا خوردن چیست؟
همه چیز راجع به جراحی فک و چانه
استئونکروز استخوان فک : چه کسانی در خطر پوکی استخوان فک اند؟
