علت بالا و پایین بودن Free Test & Total Test در آزمایش خون 

تفسیر آزمایش Free Test & Total Test

Free Test & Total Test آزمایشی است که برای تعیین سطح هورمون تستوسترون در خون صورت می گیرد. تستوسترون که توسط سلولهای لیدیگ بیضه ترشح شده، می ‏تواند به یک آندروژن قوی‏تر به نام دی هیدروتستوسترون (DHT) و یا یک هورمون استروژنیک به نام استرادیول (E2) تبدیل شود. تبدیل شدن به DHT در بافت‏های حاوی آنزیم ۵– آلفاردوکتاز مثل پوست و پروستات اتفاق می‏افتد در حالی که تبدیل شدن به E2 در بافت‏های حاوی آنزیم آروماتاز یعنی بافت چربی و پستان صورت می‏گیرد.

ترشح تستوسترون عمدتاً وابسته به تحریک سلولهای لیدیگ بیضه توسط LH هیپوفیز است که ترشح خود LH هم وابسته به تحریک سلولهای گنادوتروفیک هیپوفیز توسط هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) از هیپوتالاموس می¬باشد. افزایش سطح سرمی تستوسترون سبب سرکوب سطوح سرمی LH می‏ شود در حالیکه کاهش تستوسترون سرم منجر به افزایش واضح LH سرم خواهد ‏شد.

تستوسترون دارای تغییرات در طی روز است به این صورت که سطوح پیک سرم ۸-۴ صبح و سطوح حداقل آن در ۸- ۴ شب است. در گردش خون حدود ۶۵% از تستوسترون متصل به گلوبولین اتصالی هورمون جنسی (SHBG)، حدود ۳۲-۳۰% متصل به آلبومین و حدود ۴-۱% به صورت آزاد است.

مقادیر طبیعی:

• توتال: کمتر از ۱ سال: تعیین نشده
• ۹- ۱ سال: کمتر از ۴۰ ng/dl

جنس مذکر:

• ۱۱- ۱۰ سال: کمتر از ۲۰۰ ng/dl
• ۱۳- ۱۲ سال: کمتر از ۸۰۰ ng/dl
• ۱۴ سال: کمتر از ۱۲۰۰ ng/dl
• ۱۶- ۱۵ سال: ۱۰۰ -۱۲۰۰ ng/dl
• ۱۸- ۱۷ سال: ۳۰۰ -۱۲۰۰ ng/dl
• ۴۰- ۱۹سال: ۳۰۰ – ۹۵۰ ng/dl
• بالای ۴۰ سال: ۲۴۰ – ۹۵۰ ng/dl

جنس مؤنث:

• ۱۱-۱۰ سال: کمتر از ۷۵ ng/dl
• ۱۶- ۱۲ سال: کمتر از ۱۲۰ ng/dl
• ۱۸- ۱۷ سال: ۲۰ -۱۲۰ ng/dl
• بالای ۱۸ سال: ۲۰ – ۸۰ ng/dl

تستوسترون آزاد:

• مذکر: ۹ – ۳۰ ng/dl
• مؤنث: ۰٫۳ – ۱٫۹ ng/dl

سایر نام ها : تستوسترون توتال و آزاد سرم، Total Testosterone، Free Testosterone، Total and Free Testosterone

کاربردهای بالینی و تفسیر آزمایش Free Test & Total Test

توتال تستوسترون در مقابل تستوسترون آزاد: برای اکثر اهداف بالینی، اندازه‏ گیری تستوسترون توتال تمام اطلاعات تشخیصی ضروری را تأمین می‏کند. اندازه‏ گیری تستوسترون آزاد ندرتاً مورد پیدا می‏ کند ولی ممکن است در بیماران چاقی که گاهی غلظت SHBG آنها پایین است و تستوسترون توتال پایین خوانده می‏شود، مفید باشد.

سندرم تخمدان پلی‏کیستیک : (PCOS) بیماران مبتلا به این سندرم عدم تخمک‏ گذاری همراه با هیرسوتیسم، آکنه و ریزش موی الگوی مردانه دارند. در اکثر بیماران تستوسترون سرم بالاست.

هیرسوتیسم زنان: تشخیص افتراقی هیرسوتیسم در یک زن بزرگسال عبارت است از:

• PCOS
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال با شروع دیرهنگام (late – onset)
• سندرم کوشینگ
• تومورهای مترشحه هورمون آدرنال یا تخمدان
• هیرسوتیسم ایدیوپاتیک که تستوسترون سرم بطور تی‏پیک طبیعی است.

هیپوگنادیسم مردان: این بیماری با عدم کفایت یا نارسایی اولیه بیضه با تستوسترون پایین سرم و افزایش LH و FSH مشخص می‏ گردد.

سندرم عدم حساسیت به آندروژن: در جنینی که ژنوتیپ XY 46 دارد، تستوسترون و DHT به رسپتور آندروژن در هسته متصل شده تا واسطه تکامل دستگاه تناسلی داخلی و خارجی گردند. هنگامی که به علت جهش ژنتیکی گیرنده آندروژن در هسته وجود نداشته باشد یا غیرفعال باشد، فردی که ژنوتیپ مردانه داشته دارای فنوتیپ زنانه می‏شود یعنی دستگاه تناسلی خارجی زنانه، تکامل پستان‏ها و رفتار زنانه خواهد داشت. این اختلال به صورت تاریخچه‏ای سندرم testicular feminization خوانده می‏شود ولی امروزه مجدداً سندرم عدم حساسیت به آندروژن نامگذاری شده است.

سندروم داون و سندرم کلاین فلتر: تستوسترون می‏ تواند در حداقل محدوده طبیعی یا پایین‏تر از آن باشد. در مواقعی که حتی تقریباً تستوسترون طبیعی است سطوح LH افزایش یافته است.

• در برداشت دو بیضه (ارکیدکتومی) و سیروز کبدی سطح تستوسترون کاهش می یابد.
• در سندروم Stein-Leventhal سطح تستوسترون بطور خفیف افزایش می یابد.
• سوء استفاده از استروئید آنابولیک در ورزشکارانی که هورمونهای آندروژنیک مصرف می‏ نمایند منجر به سرکوب تولید هورمونهای آندوژن می‏ شود.

علت درخواست آزمایش Free Test & Total Test

این تست برای تشخیص بیماری های مختلف در مردان، زنان و پسران، شامل بلوغ تأخیری یا زودرس در پسران؛ کاهش میل جنسی در مردان و زنان؛ اختلال نعوظ در مردان؛ ناباروری در زنان و مردان؛ تومور بیضه در مردان؛ اختلالات هیپوتالاموس و یا هیپوفیز، و پرمویی و بروز صفات مردانه در دختران و زنان؛ برای تعیین سطح غیرطبیعی تستوسترون در مردان و زنان درخواست می شود.

سطح غیرطبیعی در مردان، ممکن است به توضیح مشکل نعوظ (اختلال نعوظ) ، ناتوانی در باردار کردن شریک زندگی (ناباروری)، بلوغ زودرس یا تأخیری؛ و در زنان، ظهور ویژگی های فیزیکی مردانه (بروز صفات مردانه)، ناتوانی در باردار شدن و به عنوان شاخصی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) کمک کند.

اگر بیمار مرد است و پزشک فکر می کند که بیمار ممکن است نابارور باشد، یا اگر بیمار قادر به رسیدن به، یا حفظ نعوظ نمی باشد؛ اگر بیمار پسری با بلوغ زودرس یا تأخیری است؛ اگر بیمار مؤنث است، اما دارای صفات مردانه، مانند صدای بم یا موی زیاد بدن (پرمویی) می باشد، یا آمنوره دارد، یا نابارور است، این تست درخواست می شود.

شرایط نمونه گیری در آزمایش Free Test & Total Test

1. نیاز به ناشتایی نمی باشد.
2. سطح تستوسترون در ساعات اولیه صبح به حداکثر می رسد، از این رو نمونه خون را باید به هنگام صبح گرفت.
3. در صورت کاوش با RIA بیمار نباید اخیراً در معرض ایزوتوپ رادیواکتیو قرار گرفته باشد.

ملاحظات نمونه گیری در آزمایش Free Test & Total Test

1. با رعایت اصول نمونه گیری از بیمار، نمونه خون وریدی گرفته و آن را در لوله یا ویالهای های با درپوش قرمز جمع آوری کنید.
2. پس از نمونه گیری، محل خونگیری را از لحاظ خونریزی یا هماتوم بررسی نمایید.
3. در صورت استعمال داروهای استروئیدی، تیروتیدی، ACTH و گونادوتروپین ها ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش، در برگه آزمایش یادداشت نمایید.
4. دانستن سن و جنس بیمار حائز اهمیت است. آن را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.
5. در روش اندازه گیری با RIA، جهت نمونه گیری از ضد انعقاد EDTA استفاده ننمایید.
6. از جمع آوری نمونه سرم لیز، ایکتریک و یا لیپمیک اجتناب نمایید.

موارد عدم پذیرش نمونه در آزمایش Free Test & Total Test

• همولیز شدید نمونه.
• ذوب و فریز مکرر نمونه.

شرایط نگهداری نمونه آزمایش Free Test & Total Test

نمونه خون وریدی گرفته شده باید در ویالهای های با درپوش قرمز جمع آوری گردد. پس از جدا سازی سرم، نمونه به مدت ۱۴ روز در ۴o C و دو ماه در ۲۰ – درجه پایدار است.

عوامل مداخله گر در آزمایش Free Test & Total Test

• SHBG و دی هیدرو اپی آندروستون (DHEA) ممکن است در روش RIA در سنجش تستوسترون تداخل ایجاد کنند.
• دی هیدرو تستوسترون (DHT) و دیون ممکن است در روش الایزا در سنجش تستوسترون تداخل ایجاد کنند.
• ورزش و تمرینات سنگین سطح تستوسترون را افزایش می دهد.
• عدم تحرک و تزریق گلوکز سطح آندروژن ها و بویژه تستوسترون را کاهش می دهد.

داروهای افزایش دهنده سطح تستوسترون: کلومیفن، سایمتدین، داروهای ضدتشنج، باربیتوراتها، استروژن ها و ضد بارداریهای خوراکی یا OCP.

داروهای کاهش دهنده سطح تستوسترون: آندروژن ها، دگزامتازون، دی‏اتیل استیل بسترول ، دیگوکسین، الکل، استروئیدها، کتوکنازول، فنوتیازین و اسپیرونولاکتون.

توضیحات در مورد آزمایش Free Test & Total Test

• غلظت‏های تستوسترون ممکن است در ناباروری مردان، اختلال کارکرد نعوظ یا جنسی و استئوپورز کمک‏ کننده باشند.
• غلظت تستوسترون در مردان در گسترش صفات ثانویه جنسی مردانه بالاتر از زنان می باشد.
• فرم آزاد تستوسترون توسط روشهای دیالیز و اولتراسیون اندازه گیری می شود.

بیشتر بخوانید:

تستوسترون چیست؟ افزایش هورمون تستوسترون در مردان

18 خوراکی ساده اما بی نظیر برای افزایش سطح تستوسترون

آقایان درباره تستوسترون چه می دانید ؟

هرمون تستسترون و حقایقی درباره هرمون تستسترون