علائم و نشانه های فلج مغزی در کودکان
افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است کاملاً فلج و یا دچار ضعف شدید عضلانی باشند . نوع و میزان حرکتی بستگی به آن دارد که چه مقدار و کدام نقطه از مغز آسیب دیده است . افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است غیر از اختلال حرکتی اختلالات دیگری از قبیل عقب ماندگی ذهنی ، اختلالات یادگیری ، اختلال در زبان و صحبت کردن ، نارسایی بینایی و شنوایی نیز داشته باشند .
در معلولینی که دچار فلج مغزی هستند به دلیل آسیب به قسمت های مختلف مغز و اینکه مغز مرکز فرماندهی بدن وکنترل فکر و هوش و حافظه است این نوع معلولیت بر هوش کودکان تأثیر می گذرد و غالباً کودکانی که دچار معلولیت از نوع فلج مغزی هستند نسبت به کودکان عادی از هوش پایین تری برخوردار هستند.
تعدادی از اینان فقط نقص حرکتی دارند و اختلال دیگری ندارند ولی در سایر بیماران علایم احتمالی همراه این اختلالات، مشکلات یادگیری، شنیدن، دیدن و تشنج است. وضعیت هوش بسته به محل آسیب متغیر است و بعضی از این کودکان از نظر هوشی با استعدادند.
علائم و نشانه های فلج مغزی
- سفتی عضلات یا اسپاستی سیتی
- حرکات غیر طبیعی
- اشکال در مهارتهای حرکتی درشت از قبیل راه رفتن یا دویدن
- اشکال در مهارتهای حرکتی طریف از قبیل نوشتن یا باز و بسته کردن دکمه های لباس
- اشکال در مهارتهای ادراکی و حسی
علائم فلج مغزی از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است و با گذشت زمان ممکن است تغییر ننماید بعضی از افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است به بیماریهای دیگر از قبیل تشنج، آسیب ذهنی، اختلال یادگیری و تأخیر رشدی نیز مبتلا باشند.
اگر چه ممکن است علائم فلج مغزی با گذشت زمان تغییر کنند اما این بدان معنی نیست که فلج مغزی یک بیماری پیشرونده است (بدتر نمی شود). بنابراین اگر یک فرد مبتلا به فلج مغزی با گذشت زمان مشکلات او بیشتر شود، ممکن است این مشکلات چیز دیگری غیر از ضایعه فلج مغزی او باشد.
با وجود اینکه فلج مغزی یک ضایعه پیشرونده نیست اثرات فلج مغزی ممکن است در طی زمان تغییر نماید، گاهی اوقات تعدادی از این علائم بهبود می یابد برای مثال کودکی که اندامهای فوقانی یا دستهای او دچار اختلال است ممکن است توانایی لازم را برای نوشتن و پوشیدن لباس بدست آورد، در حالی که در بعضی از کودکان ممکن است سختی عضلات منجر به بروز مشکلاتی در لگن و ستون فقرات شود که نیازمند جراحی ارتوپدی باشد.
بالا رفتن سن کودکان مبتلا به فلج مغزی در صورت عدم مراقبت توانبخشی و انجام تمرینات صحیح می تواند منجر به یک وضعیت غیر طبیعی در بدن آنان شود.
فلج مغزی می تواند منجر به ایجاد مشکلات و عوارضی از قبیل اشکال در غذا خوردن، کنترل ضعیف ادرار و موضوع و مشکلات تنفسی و زخمهای بستر شود. علائم اولیه فلج مغزی معمولاً قبل از ۳ سالگی ظاهر می شوند. نوزاد مبتلا به فلج مغزی اغلب در مقایسه با کودکان عادی کندتر به مراحل رشدی خویش از قبیل غلتیدن، نشستن، چهار پا رفتن، لبخند زدن و … دست پیدا می کنند.
تقسیم بندی انواع فلج مغزی
الف – تقسیم بندی فلج مغزی بر اساس تعداد اندامهای دیگر
کوادری پلژی : هر چهار اندام کودک درگیر است.
دای پلژی : هر چهار اندام کودک درگیر است اما درگیری پاها (اندام تحتانی) شدید از دستهاست.
همی پلژی : یک طرف بدن درگیر است معمولاً دست بیشتر از پا درگیر است.
ترای پلژی : سه اندام کودک درگیر است معمولاً دو دست و یک پا.
منوپلژی : فقط یک عضو کودک درگیر است معمولاً یک دست.
ب – تقسیم بندی فلج مغزی بر اساس اختلال حرکتی
۱- اسپاتیک : عضلات کودک اسپاتیک سفت می باشد و در مقال کشش بشدت مقاوت می کنند. این عضلات هنگامی که بکار گرفته می شوند بیش از اندازه فعال می شوند و حرکات زمختی را ایجاد می کنند.
در حالت طبیعی عضلات بصورت جفت کار می کنند برای مثال وقتی یک گروه منقبض می شود گروه مخالف شل می شوند تا امکان ایجاد حرکت آزادانه را در راستای مورد نظر فراهم سازند. اما در عضلات استپاتیک هر گروه عضلانی بطور همزمان منقبض می شوند و حرکت را متوقف می سازند، که به این حالت انقباض همزمان گفته می شود.
سفتی عضلانی ممکن است در حالت خفیف فقط تعداد محدودی حرکت را مختل نماید ویا اینکه در حالت شدید تمام حرکات بدن را دچار مشکل سازد. مقدار سفتی عضلانی معمولاً با گذشت زمان تغییر می کند. توانبخشی، جراحی و استفاده از بعضی از داروها و وسایل کمکی و تطبیعی می تواند به کنترل و مهار سفتی عضلانی کمک کند. معمولاً آسب به قشر مغز باعث بروز سفتی عضلانی می شود.
۲- آتتوئید : آتتوئید عبارتست از اشکال در کنترل و هماهنگی حرکات. کودکان مبتلا به فلج مغزی نوع آتتوئید حرکات پیچشی غیر ارادی و مداوم دارند. این افراد معمولاً مشکلات گفتاری نیز دارند. این ضایعه در اثر آسیب به هسته های قاعده ای مغز بوجود می اید.
۳- آتاکسیک : فلج مغزی نوع آتاکسیک نادرترین نوع فلج مغزی است. افرادی که دچار فلج مغزی نوع آتاکسیک می باشند دچار یک آشفتگی و نقص در حس تعادل و حس عمقی می باشند. توان عضلانی این افراد پایین می باشد. عضلات آنها شل است) و به حالت تلوتلو خوردن راه می روند و اندامهای فوقانی آنها در حالت راه رفتن بی ثبات می باشد
علل ایجاد کننده فلج مغز
- چند قلویی
- آسیب به جفت که ممکن است به رشد جنین صدمه بزند.
- بیماریهای عفونی انتقالی جنینی، برای مثال ایدز، چربی، سیفیلیس و سوزاک
- تغذیه نامناسب
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی از قبیل نیکوتین. الکل و داروها
- ناسازگاری عامل Rh بین مادر و جنین
- ناهنجاریهای کروموزومی
- بیماریهای ژنتیکی
- ناهنجاریها و بدشکلی های احتمالی مغز نوزاد
- زایمانهای طولانی مدت یا ناگهانی که ذخیره اکسیژن خون کودک را دچار مشکل می سازد و منجر به تخریب بافت مغزی می شود.
- سرخجه
- ساختار کوچک لگن مادر
- تولد نارس کودک
- زایمان به روش سزارین
- اثرات ضرب بیهوشی و بی حسی
- ضربه مغزی
- زردی و یرقان
عواملی که می تواند در دوره طفولیت (در ۳ سال اول زندگی) باعث ایجاد فلج مغزی شوند:
عفونت ها از قبیل مننژیت
خونریزیهای مغزی
ضربه مغزی بدنبال تصادف و افتادن از بلندی و …
غرق شدن
روشهای پیشگیری از بروز فلج مغزی
۱. در زمان حاملگی، رژیم غذایی طبیعی و متعادل داشته باشید.
۲. در زمان حاملگی، از افراد بیمار و مبتلا به عفونت دوری گزینید.
۳. ترتیبات مراقبت مناسب را در زمان حاملگی، شروع درد زایمانی، و زایمان فراهم آورید.
۴. در زمان حاملگی، بدون مشورت با پزشک خود هیچ دارویی مصرف نکنید. به هیچ عنوان الکل ننوشید.
عواقب مورد انتظار :
شدت این نوع اختلال در کودکان بسیار متغیر است. امکان دارد کودک دچار فلج مغزی، علی‌رغم ناتوانی عضلانی شدید، بسیار با هوش باشد. از بسیاری از کودکان دچار فلج مغزی می‌توان در محیط گرم خانه نگهداری کرد. آن دسته از کودکانی که اختلال خفیف‌تری دارند می‌تواند یک زندگی پربار و تقریباً طبیعی داشته باشند. اما کودکانی که اختلال شدید دارند ممکن است نیازمند مراقبت مخصوص باشند.
موسسه خیریه سگال در راستای فرهنگ سازی و همیاری به این کودکان از سال ۱۳۹۶ و با شماره ثبت ۷۴ در قالب یک سازمان مردم نهاد-غیر دولتی با انگیزه والای کمک به همنوع فعالیت همه جانبه خود را جهت حمایت از کودکان مبتلا به فلج مغزی زیر ۱۴ سال و خانواده آنان آغاز کرده است. امیدواریم که با مساعدت خداوند عزیز و همکاری های شما عزیزان کودکان بیشتری را تحت پوشش قرار دهیم .
برای همیاری و کمک به موسسه میتوانید به لینک های زیر اقدام فرمایید:
امید است با همیاری و همدلی شما عزیزان بتوانیم از درد و رنج خانواده های این عزیزان بکاهیم.
