سینوزیت چیست و چه علائمی دارد ؟
با مجله اینترنتی دلگرم همراه باشید تا با سینوزیت بیشتر آشنا شوید
حدود ۵٪ از ویزیت‌های دکتران مربوط به بیماری سینوزیت است و هر ساله بیش از ۳۱ میلیون انسان به این بیماری مبتلا می‌شوند. اصلا سینوزیت پنجمین بیماری شایعی است که به خاطرش آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود و ۷ تا ۱۲٪ از آنتی‌بیوتیک‌هایی که دکتر‌ها تجویز می‌کنند به خاطر این بیماری بدقلق است. اگر شما هم مشکوک به سینوزیت هستید بیایید با این بیماری بیشتر آشنا شوید.
سینوزیت چیست؟
سینوزیت (Sinusitis) که به آن کاوک‌آماس هم گفته می‌شود آماس حاد یا مزمن لایهٔ مخاطی در یک یا چند حفره اطراف بینی است.
سینوس‌ها حفره‌های مملو از هوا هستند که در جمجمه و صورت انسان قرار دارند. این حفره‌های کوچک هم یک پوشش سلولی و نرم دارند که به آن مخاط گفته می‌شود و به صورت معمول ترشحات اندکی دارند که از طریق بینی یا حلق تخلیه می‌شوند.
یک سری عوامل موجب پرشدن و گرفتگی این سینوس‌ها توسط موکوس یا چرک می‌شود و همین غشا‌های مخاطی بینی، گلو و خود سینوس ملتهب و متورم می‌شوند. وقتی این اتفاق بیفتد راه خروج ترشحات هم بسته می‌شود، چون دهانه خروج سینوس‌ها بسته شده است. حالا این خلط جمع شده، یک بستر مرطوب و مناسب برای رشد عفونت‌ها و بیماری‌هاست. پس سینوزیت ایجاد می‌شود. این سینوس‌هایی که عفونی شده‌اند و نمی‌توانند تخلیه شوند پر از چرک هستند و علایمی، چون ترشحات غلیظ، زرد یا سبز رنگ و درد صورت و دیگر علایم عفونت را ایجاد می‌کنند.
- خروج ترشحات غلیظ سبز یا زرد رنگ از بینی یا از پشت حلق خصوصا صبح‌ها
- گرفتگی بینی یا انسداد بینی و سختی تنفس از بینی
- درد فک فوقانی و دندان‌ها
- کاهش حس بویایی و چشایی
- سردرد جزو علایم اصلی جهت تشخیص سینوزیت نیست و اهمیت آن از علایم ذکر شده در بالا کمتر است. به هر حال سردرد‌های صبح‌گاهی در زمان بیدار شدن از خواب بدون شک به وجود مشکلی در سینوس اشاره دارد.
- درد در پیشانی (در محل سینوس‌های پیشانی در زمان لمس)
- درد در فک و دندان‌های بالایی و دردناک بودن گونه‌ها در زمان لمس‌کردن (در اثر عفونت سینوس‌های فک بالا) یا احساس فشار در اطراف چشم‌ها، گونه‌ها و پیشانی
- سرفه‌ای که ممکن است شب‌ها بدتر شود.
- گاهی تب، بوی بد دهان، گلودرد، خستگی و بی حالی، احساس پُری گوش
انواع سینوزیت چیست ؟
سینوزیت بر حسب اینکه چقدر طول بکشد به دو نوع سینوزیت حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
سینوزیت حاد
اگر از شروع علائم سینوزیت چندروز گذشته (بین یک تا سه هفته) و خوب نشده باشد به این سینوزیت، سینوزیت حاد گفته می‌شود. اکثر سینوزیت‌ها از همین نوع سینوزیت حاد است. ریشهٔ عفونت حاد سینوسی می‌تواند عفونت گوش میانی باشد. در حالت عادی این گوش میانی و سینوس‌ها استریل و بدون میکروب هستند، اگرچه در نزدیکی‌شان مثلا در دهان و بینی باکتری‌های گوناگونی زندگی می‌کنند. در شرایط عادی، مژک‌های ریزی با حرکات ریتمیک به سمت عقب و جلو، مخاط را در طول پوشش بینی و مجرا‌های تنفسی حرکت می‌دهند تا موکوس یا خلط، میکروب، گرد و غبار و مواد حساسیت‌زا را سمت سوراخ‌ها بینی یا پشت حلق و معده هدایت کنند. آن‌ها با این کار سینوس‌ها را تمیز می‌کنند. اگر عملکرد این مژک‌ها مختل شود، عفونت ایجاد می‌شود. مثلا طی یک سرماخوردگی معمولی، کاهش عملکرد مژک‌ها می‌تواند باعث شود که باکتری‌ها در سطوح غشای مخاطی سینوس‌ها باقی بمانند و سینوس چرکین ایجاد کنند. منشأ سینوزیت حاد حتی می‌تواند وجود دندان عفونی هم باشد.
سینوزیت مزمن
اگر به هر دلیلی روند درمان طولانی شده و بهبود حاصل نشود و همچنین بیمار مبتلا به سینوزیت مدام مشکل داشته باشد، به آن سینوزیت مزمن می‌گویند. این عوامل می‌تواند سرماخوردگی، حساسیت و انحراف تیغه بینی باشند.
سینوزیت مزمن ممکن است به دنبال حملات سینوزیت حاد بروز کند، مخصوصا اگر آن سینوزیت حاد به خاطر وجود مشکلات تنفسی یا زهکشی به خاطر پلیپ‌های بینی یا مجرا‌های بسته‌شدهٔ سینوسی ایجاد شده باشد. سینوزیت مزمن حتی می‌تواند به دلیل آلرژی به موادی مانند قارچ‌ها یا گرده‌ها ایجاد شود.
نشانه‌های این سینوزیت شامل :
- گرایش به سرماخوردگی
- تخلیهٔ چرکین بینی
- مشکل در تنفس
- ازدست‌دادن بویایی
- گهگاه سردرد
علائم بیماری سینوزیت چیست؟
علائم سینوزیت حاد در افراد بالغ معمولا بعد از سرماخوردگی مشاهده می‌شود که بعد از ۵ تا ۷ روز وخیم‌تر می‌شود.
این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
- تنفس سخت، کاهش و یا از دست دادن بویایی
- سرفه که شب هنگام شدیدتر است
- خستگی و احساس کسالت
- تب
- سردرد
- درد زیر چشم و دندان
- آب ریزش بینی و گلودرد
علائم در فرم مزمن نیز مانند فرم حاد است ولی شدت کمتری داشته و حدود ۱۲ هفته طول می‌کشد.
علائم بیماری سینوزیت در کودکان
- سرماخوردگی و ناخوشی‌های دستگاه تنفسی که به طور کامل بهبود نیافته است و با گذشت زمان وخیم‌تر می‌شود.
- تب شدید، همراه با ترشحات تیره رنگ از بینی برای حداقل ۳ روز
- آب ریزش بینی با یا بدون سرفه که برای بیش از ۱۰ روز تداوم دارد ولی شدیدتر نمی‌شود
تست‌ها و آزمایشات تشخیصی بیماری سینوزیت
پزشک برای اینکه بتواند سینوزیت را در بیمار (بالغ یا کودک) تشخیص دهد باید بینی را برای وجود پولیپ معاینه کند.
همچنین با تاباندن نور در مقابل سینوس‌ها (ترنسیلومیناسیون) احتمال وجود التهاب را بررسی میکند. راه دیگر دقه کردن بر روی محل سینوس‌ها برای پیدا کردن عفونت است.
گرچه تصویر برداری اشعه x نمی‌تواند در این مورد کمک شایانی به تشخیص کند ولی با استفاده از اندوسکوپی بینی یا رینوسکوپی می‌توان سینوزیت را تشخیص داد.
رینوسکوپی معمولا توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی انجام می‌شود. سایر روش‌های تشخیصی با استفاده از تصویر برداری شامل موارد زیر هستند:
- CT Scan از نواحی سینوس و مشاهده استخوان‌ها و بافت سینوس
- انجام MRI از سینوس‌ها در صورت مشکوک بودن به تومور و یا عفونت قارچی
در صورتی که فرزند شما به سینوزیت مبتلا شده است به طوری که بهبودی حاصل نمی‌شود و بیماری عودت میکند باید آزمایشات بیشتری انجام شود.
این آزمایشات شامل موارد زیر می باشند:
- آزمایشات حساسیت
- آزمایش خون برای HIV یا سایر مشکلات ضعف سیستم ایمنی
- تست عملکرد اجسام مژگانی
- سیتولوژی بینی
چه اقداماتی برای پیشگیری از سینوزیت لازم است؟
شاید مهمترین و اولین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به سینوزیت در معرض باد و سرما قرار نگرفتن باشد ولی این تنها کار موجود نیست.
موارد زیر می‌توانند به شما برای پیشگیری از سینوزیت کمک کنند:
- مقدار زیادی میوه و سبزیجات مصرف کنید. این مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان و سایر مواد شیمیایی هستند که سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کنند.
- هر سال واکسن آنفلوانزا تزریق کنید.
- کاهش استرس باعث می‌شود تا کمتر به بیماری مبتلا شوید.
- به طور مرتب دستان خود را بشویید به خصوص بعد از اینکه با دیگران دست می‌دهید.
- از دودکردن سیگار و قلیان دوری کنید.
- نوشیدنی به مقدار کافی مصرف کنید.
- در زمانی که به بیماری‌های قسمت فوقانی دستگاه تنفس مبتلا شدید و آبریزش بینی داشتید از داروهای دکونژستانت (ضد احتقان) استفاده کنید.
- نسبت به درمان آلرژی و حساسیت خود اقدام کنید.
- به طور مرتب از دستگاه بخور استفاده کنید تا مجرای تنفسی شما مرطوب باشند.
