روماتیسم چگونه تشخیص داده می شود ؟

تشخیص روماتیسم به منظور تشخیص بیماری ایجاد کننده درد مفصلی درخواست می شود. شاید نام بیماری های روماتیسم و آرتروز را چندین بسیار شنیده باشید و تفاوت این دو بیماری ندانید.

حتی گاهی به اشتباه هر دو را یک بیماری تلقی کنید و برایتان سوال ایجاده شده باشد که روماتیسم و آرتروز دارای چه علائمی هستند و عامل ایجاد این بیماری ها چیست ؟

در پاسخ به این سوالات باید گفت بیماری های روماتیسم و آرتروز دو متفاوت بیماری مفصلی هستند. التهاب مفصل یا آرتریت (arthritis) اصطلاحی جامع برای توصیف انواع التهاب‌ مفصلی است. این عارضه یک یا تعداد بیشتری از مفاصل را درگیر می‌کند.

راه های تشخیص روماتیسم مفصلی

آزمایش های تشخیص روماتیسم

روماتیسم مفصلی یا Rheumatoid arthritis یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن می شود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت می تواند موجب تخریب مفصل شود.

از هر صد نفر یک نفر در طول عمرش به نوعی به این بیماری مبتلا می شود. روماتیسم مفصلی می تواند زمینه خانوادگی داشته باشد. این بیماری می تواند در هر سنی بروز کند ولی معمولا در سنین بین ۶۰-۴۰ سالگی دیده می شود. روماتیسم مفصلی در زنان سه برابر شایع تر از مردان است.

تشخیص روماتیسم اولین گام در درمان این بیماری می باشد. در ادامه آزمایشات لازم برای تشخیص روماتیسم اشاره می شود:

1. آزمایش Anti ccp برای تشخیص روماتیسم مفصلی

آنتی CCP یک آنتی بادی در بیماران آرتریت روماتوئید است. سطح Anti-CCP را می توان در یک بیمار از طریق آزمایش خون در منزل تشخیص داد. آنتی CCP مثبت می تواند به همراه تست های دیگر خون، تصویربرداری و معاینات فیزیکی برای رسیدن به تشخیص روماتیسم استفاده شود.

سیستم ایمنی بدن در حالت نرمال فقط عوامل بیگانه را شناسایی و از بین می برد ولی در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن سلول های خودی را بیگانه تلقی کرده و علیه این سلول ها آنتی بادی تولید می کند.

این آنتی بادی که اتوآنتی بادی اطلاق می شود باعث آسیب به بدن می شوند. در بیماران روماتیسمی نیز بر علیه پپتید حلقوی سیترولیه ccp اتوآنتی بادی (Anti ccp) تولید می شود.

در آزمایش anti ccp این اتوآنتی بادی جستجو می شود. در صورت شناسایی این اتوآنتی بدن به احتمال زیاد فرد دچار آرتریت روماتوئید یا روماتیسم می باشد.

آزمایش خون برای تشخیص روماتیسم

2. آزمایش ANA برای تشخیص روماتیسم مفصلی

یکی دیگر از تست هایی که در تشخیص روماتیسم درخواست می شود، آزمایش ANA می باشد. آزمایشات ANA یک شاخص کلی از بیماری خود ایمنی است. از آنجا که روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است، بسیاری از مبتلایان به روماتیسم مفصلی دارای آزمایشات مثبت ANA هستند.

البته لازم به ذکر است یک آزمایش مثبت به معنای داشتن روماتیسم مفصلی نیست. در این آزمایش اتوآنتی بادی علیه هسته سلول مورد بررسی قرار می گیرد.

روش تشخیص زودهنگام روماتیسم

3. پروتئین واکنشی C یا CRP برای تشخیص روماتیسم مفصلی

CRP یا C-Reactive Protein در روماتیسم و التهابات و تورم‌های حاد، پروتئینی به نام C در خون پیدا می‌شود که در حال عادی وجود ندارد و اگر هم باشد بسیار بسیار ناچیز و غیر قابل بررسی با روش‌های معمولی است.

CRP یک بیومارکر غیر اختصاصی التهاب است. به این معنی است که وقتی سطح CRP بالا می رود این نشانه ای است که التهاب در جایی در بدن اتفاق می افتد. شناسایی این پروتئین در تشخیص روماتیسم می تواند کمک کننده باشد.

تست تشخیص روماتیسم مفصلی

4. فاکتور روماتوئید RF برای تشخیص روماتیسم مفصلی

فاکتور روماتوئیدی اتو آنتی بادی‌هایی از جنس ایمونوگلوبولین نوع IgM هستند که در سیستم ایمنی خود فرد ایجاد می‌شوند. این آنتی بادی‌ها در حالت طبیعی برای دفاع بدنی در مقابل عفونت‌ها بوده ولی در بیماری‌های التهابی هم چون آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم دردهای مفصلی را ایجاد می‌کنند.

این اتو آنتی بادی‌ها با حمله اشتباه به بافت‌های طبیعی بدن زمینه ساز دردهای مفصلی می‌ گردند.

این تست به عنوان تست اختصاصی تشخیص روماتیسم به کار می رود. توجه داشته باشید علائم ظاهری بدن نمی‌توانند معیار درستی برای تشخیص این فاکتور روماتوئیدی در بدن باشند. از طرفی علائم دردهای مفصلی همیشه برای تشخیص بیماری روماتیسم قابل اطمینان نیستند.

چون افراد دارای این فاکتور روماتوئیدی ممکن است به بیماری ‌های دیگر بافت همبندی مانند بیماری رینود، اسکلرودرما، اختلالات خود ایمن تیروئیدی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، سندرم شوگرن، و یا افراد مبتلا به سایر بیماری‌های عفونی مزمن مانند هپاتیت ویروسی مبتلا باشند.

فاکتور روماتوئیدی در ۷۰ تا ۹۰ درصد بیماران روماتیسمی وجود دارد هر چند اگر در برخی تشخیص داده نشود. در افرادی که علائم و نشانه‌های شدیدی از روماتیسم را تجربه می‌کنند، غلظت های قابل توجهی از RF را می‌توان در نمونه‌های آزمایشگاهی آنان دید که احتمال وجود روماتیسم را در آنان تقویت می‌کند.

سطوح بالاتر فاکتور روماتوئیدی با شدت بیماری رابطه مستقیم دارد.

البته لازم به ذکر است نتیجه منفی آزمایش RF وجود آرتریت روماتوئید را رد نمی‌کند. حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به روماتیسم دارای سطوح بسیار پایین‌تر از حد تشخیص RF را دارند. در این چنین مواردی آزمایش آنتی بادی CCP ممکن است مثبت باشد و برای تشخیص روماتیسم مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

تست اختصاصی برای تشخیص روماتیسم

5. آزمایش مایع مفصلی (مایع سینوویال) برای تشخیص روماتیسم مفصلی

آزمایش مایع مفصلی (مایع سینوویال) در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، نشان دهنده ی یک حالت التهابی است. شمار سلول های سفید خون (WBC) در مایع سینوویال می تواند بسیار متفاوت باشد.

اما معمولا بین ۵ تا ۵۰ هزار بوده و غالبا از نوع نوتروفیل هستند. برخلاف آرتروز یا استئوآرتریت که تعداد گلبول های سفید مایع مفصلیشان کمتر از ۲ هزار عدد است.

از نظر بالینی، آزمایش مایع مفصلی (مایع سینوویال) در تشخیص روماتیسم، از بیشترین ارزش جهت تشخیص یک آرتریت التهابی برخوردار است، و در عین حال عفونت یا آرتریت های ناشی از بلور مانند نقرس یا نقرس کاذب را رد می کند.

آزمایش مایع مفصلی در شناخت روماتیسم

6. رادیوگرافی با اشعه X یا تصویربرداری ساده برای تشخیص روماتیسم مفصلی

مهم ترین نشانه ی آرتریت روماتوئید در رادیوگرافی ساده با اشعه X، وجود استئوپنی در اطراف مفصل است. سایر علائم آرتریت در رادیوگرافی با اشعه X عبارتند از:

• تورم بافت نرم اطراف مفصل.
• کاهش فضای مفصلی و از بین رفتن تقارن آن.
• ساییدگی ها یا اروزیون های (Erosion) زیرغضروفی، که بیشتر در مچ دست و انگشتان دست (MCP و PIP) و انگشتان پا (MTP) یافت می شوند.

تصویربرداری با پرتو X در مراحل پیشرفته ی روماتیسم مفصلی می تواند نشان دهنده ی علائم تخریب شدید، شامل نیمه دررفتگی و کلاپس مفصل باشد.

تشخیص روماتیسم با عکس رادیولوژی

7. ام آر آی MRI برای تشخیص روماتیسم مفصلی

MRI از بیشترین حساسیت برای تشخیص سینوویت و افیوژن های مفصلی (افوزیون یا Effusion) و نیز تغییرات زودرس استخوان و مغز استخوان برخوردار است. این اختلالات بافت نرم اغلب قبل از اختلالات استخوانی ایجاد شده و بنابراین زودتر از تصویربرداری با اشعه X قابل مشاهده اند.

وجود تورم یا ادم مغز استخوان یکی از علائم زودرس بیماری التهابی مفصل محسوب می شود و می تواند پیدایش بعدی ساییدگی ها یا اروزیون ها را (Erosion) در رادیوگرافی ساده با اشعه X و نیز MRI پیش بینی کند. هزینه بالا و عدم دسترسی به MRI از جمله عواملی هستند که کاربرد بالینی معمول و روزمره آن را محدود می کنند.

تشخیص روماتیسم با عکس ام آر آی

8. سونوگرافی برای تشخیص روماتیسم مفصلی

سونوگرافی برای تشخیص آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، شامل داپلر رنگی قدرتی، می تواند ساییدگی ها یا اروزیون های (Erosion) بیشتری را نسبت به رادیوگرافی ساده با اشعه X تشخیص دهد (به ویژه در مفاصلی که به آسانی در دسترس هستند).

این روش همچنین می تواند سینوویت (شامل افزایش میزان رگ های مفصل که نشان دهنده التهاب است) را تشخیص دهد. کارایی سونوگرافی وابسته به تجربه و مهارت رادیولوژیست است؛ اما این روش مزایایی در بر دارد که عبارتند از:

• قابلیت حمل آسان.
• نبود اشعه در سونوگرافی و ایمن بودن آن.
• هزینه پایین سونوگرافی در مقایسه با MRI.

عوامل فوق سونوگرافی را به یک روش جذاب و پرطرفدار تبدیل کرده اند.

تشخیص روماتیسم با سونوگرافی

نشانه ها و علائم مهم بیماری روماتیسم مفصلی چیست؟

روماتیسم مفصلی(Rheumatoid arthritis) چیست؟ و درمان روماتیسم آن به …