دیدنیهای اصفهان وشهرستان های تابعه -آتشکده (چهار تاقی) نیاسر کاشان

آتشکده (چهار تاقی)نیاسر کاشان

چهارتاقی نیاسر، یکی از آثار تاریخی شهر نیاسر در بیست کیلومتری غرب کاشان است. این سازه که با نام آتشکده ساسانی نیاسر نیز خوانده می شود در نزدیکی چشمه اسکندریه قرار دارد و قرار گرفتن آن در یک منطقه توریستی، آنرا در رده یکی از معروف‌ترین‌ چهار تاقی ها قرار داده است.

پژوهشگران این بنا را از سازه‌ای از اواخر دوران اشکانی و یا اوایل دوران ساسانی می‌دانند. برای این بنا کاربری‌های گوناگونی همچون نشان راهیابی، بنای یادبود، آتشگاه و قبر بزرگان مطرح شده بود.

کاربرد چهارتاقی

رضا مرادی غیاث‌آبادی، اخترباستان شناس، در سال ۱۳۸۰ و در کتاب «نظام گاهشماری در چارتاقی‌های ایران» فرضیه کاربری آن را به‌عنوان یک تقویم آفتابی یا شاخص اندازه‌گیری زمان مطرح کرد. غیاث آبادی معتقد است «این بنا کارکردی تقویمی دارد و به گونه‌ای ساخته شده که طلوع و غروب خورشید در آغاز و میانه هر یک از فصل‌های سال از یکی از روزنه‌های آن دیده می‌شود. بنای چارتاقی نیاسر به مانند دیگر چارتاقی‌های منفرد ایران بدون وجود بناهای دیگر در اطراف آن ساخته شده و دقت محاسبات تقویمی آن بیش از بناهای دیگر تقویمی در جهان است که گاه تا سه درجه خطا دارند.»

آنگونه که در نقشه‌های آن دیده می‌شود؛ ساختار تقویمی این بنا به گونه‌ای است که در آغاز و میانه هر یک از فصل‌های سال، پرتوهای خورشید بامدادی به شکلی خاص از میان پایه‌های بنا دیده می‌شده و هنوز نیز دیده می‌شود.[۲] دانشگاه کاشان و پایگاه میراث فرهنگی نیاسر نیز هر ساله به دعوت او در مراسم دیدار طلوع خورشید شرکت می‌کنند.

در صورت پذیرش این نظریه، پیدا شدن کاربری تقویمی احتمالی برای این بنا در تضاد با کاربری‌های دیگر مثل بنای یادمانی و آتشکده نیست. چون در معماری ایرانی بسیاری از بناها کاربری چندمنظوره دارند و در ضمن به کارگیری واژه چارتاقی تنها ناظر بر ویژگی‌های معماری بنا و نه کاربری آن است.

به پیشنهاد و پیگیری او هرساله مراسم دیدار و بررسی میدانی از طلوع خورشید در چارتاقی نیاسر در نخستین روز هر فصل سال در کنار این بنا برگزار می‌شود. به هر حال هنوز ابهاماتی در این مورد وجود دارد و برخی نسبت به این کاربری تردید دارند. این بنا با قدمتی نزدیک به دو هزار سال با شمارهٔ ۳۱۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده‌است.

بنا با قاعده ای مربع شكل، اما در واقع ذوزنقه ای با اضلاع تقریبی ۱۲ متر است كه برای ساخت آن تنها از سنگ های آهنی رسوبی و ملات گچ استفاده گردیده است. چارتاقی نیاسر از لحاظ بررسی شیوه های معماری در گذشته، شیوه های بدیع و مبتكرانه ساخت و ساز تاق ها بدون قالب پیش ساخته، روش جالب تبدیل پلان مربع بنا به دایره گنبد آن، تناسب های هندسی متوازن و منحصر به فرد در طراحی آن و رعایت تناسب طلایی در اجزای آن، جالب توجه و شگفت انگیز است.

آتشکده (چهار تاقی) نیاسر کاشان

آدرس:اصفهان؛کاشان؛نیاسر

تنظیم:مژگان جعفری

مجله دلگرم