درمان پوکی استخوان با تزریق داروی آکلاستا یا زولدرونیک اسید
آکلاستا چیست ؟
آکلاستا یا زولدرونیک اسید احتمالاً با مهار فعالیت استئوکلاست‌ها در استخوان و غضروف، مانع جذب استخوانی می‌شود.
این عمل، آزاد شدن کلسیم ناشی از فاکتورهای محرک تولید شده توسط تومورها را کاهش می‌دهد.
در اینجا به صورت اختصاصی به معرفی این دارو و همچنین نحوه استفاده و فواید آن می پردازیم .
کاربرد بیس فسفات ها در درمان پوکی استخوان
بیس فسفوناتها یک خانواده از داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان هستند.
چهار نوع بیس فسفونات :
- آلندرونات (Fosamax)
- پروتئینات (Didrocal)
- ریزدرونات (Actonel)
- زولدرونیک اسید (Aclasta)
بیس فسفات ها چطور کار می کنند؟
بیس فسفونات ها به سطوح استخوان ها متصل می شوند این اجازه می دهد تا osteoblasts (سلول های ساخت ساختمان استخوان) به طور موثر کار کند.
تمام چهار بس فسفونات افزایش تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی ستون فقرات (شکستگی های مهره ای) را کاهش می دهد.
علائم آلندرونات، risedronate و zoledronic اسید همچنین باعث کاهش خطر شکستگی استخوان های دیگر می شود.
چه کسانی از بیس فسفات ها استفاده می کنند ؟
بیس فسفونات ها برای درمان پوکی استخوان در زنان یائسه یا مردان استفاده می شود. و در مردان و زنان هر سنی که از داروهای استروئیدی استفاده می کنند.
نحوه استفاده بیس فسفونات ها
دستورالعمل های بسیار خاصی در مورد نحوه مصرف بیسفسفونات ها وجود دارد.
به دنبال این دستورالعمل ها، بدن شما به درستی دارو را جذب می کند و ممکن است به شما در جلوگیری از عوارض جانبی کمک کند.
از آنجا که کلسیم با جذب بیسفسفونات ها تداخل می کند، مکمل های کلسیم باید در روزهای دیگر مصرف شوند.
اثرات جانبی بیس فسفونات ها :
شایع ترین عوارض جانبی تهوع، درد شکمی و حرکات روده شل است. در بیماران مصرف بیسفسفونات، درد استخوانی، مفصلی و یا عضلانی گزارش شده است.
خطر ابتلا به زخم در مری با هردو آلندرونات و ریزدرونات وجود دارد، به خصوص اگر نادرست مصرف شود.
در موارد بسیار نادری، آلندرونات، ریزدرونات و زولدرونیک اسید به علت شکستگی استخوان فک (به نام استخوان فک) به دنبال جراحی های دندانی مانند استخراج دندان ها مرتبط است.
موارد نادر از شکستگی های آتیپی استخوان فمورال (ران) با بیسفسفونات گزارش شده است.
در صورتی که درد در کشاله ران یا لگن وجود داشته باشد که برای چند هفته وجود دارد، پزشک خود را مطلع کنید.
تنها منبع طبیعی که به صورت کاملا نچرال در خود بیس فسفات ها را دارد پودر شاخ گوزن نژاد آمریکای شمالی است که به درمان پوکی استخوان ، آرتروز و بیماری های خود ایمنی کمک می کند.
کشف درمان جدید برای پوکی استخوان
دانشمندان می‌گویند درمان جدیدی را برای مبتلایان به پوکی استخوان کشف کرده‌اند.
محققانی از 27 کشور جهان این درمان جدید را برای سه سال مورد ارزیابی قرار داده‌اند و نتیجه آن را در مجله معتبر پزشکی نیواینگلند (New England Journal of Medicine) منتشر کرده‌اند.
محققان دانشگاه کالیفرنیا بیش از 7 هزار و 500 زن بالای 65 سال را مورد مطالعه قرار دادند و به نیمی‌از آنها داروی تزریقی زولدرونیک اسید (Zoledronic acid) و به نیمی‌دیگر دارونما دادند.
یافته‌ها حاکی بود که این درمان تزریقی خطر شکستگی لگن خاصره را تا 40 درصد و شکستگی در ستون فقرات را تا 70 درصد کاهش می‌دهد و به این ترتیب اثر درمانی زولدرونیک اسید یا آکلاستا به اثبات رسید.
مزیت داروی زولدرونیک اسید (Zoledronic acid) یا آکلاستا
یک بار مصرف آن در سال کافی است، درحالی‌که داروهای مشابه اغلب باید بصورت روزانه مصرف شوند و تزریق آن نیز 15 دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد.
داروهایی که تاکنون برای درمان پوکی استخوان تجویز می‌شده به صورت قرص بوده و هر روز باید مصرف شود .
تحقیقات نشان داده که بیماران پوکی استخوان به طور منظم داروهای خود را مصرف نمی‌کنند؛ عوارض جانبی این داروها، از جمله تورم لوله مری که بلع را دشوار می‌کند، باعث می‌شود بیمار پس از 6 ماه مصرف آنرا رها کند.
عوارض داروی زولدرونیک اسید (Zoledronic acid) یا آکلاستا
افزایش خطر نوسان غیرطبیعی ضربان قلب است.
تب، درد عضلات، استخوان ها یا مفاصل و سردرد شایعترین عوارض جانبی زولدرونیک اسید، که معمولا تنها یک روز یا دو روز طول می کشد.
پس از تزریق زولدرونیک اسید، موارد نادری از نارسایی کلیه وجود دارد. در اکثریت قریب به اتفاق، این امر برگشت پذیر است.
عوارض جانبی آکلاستا :
- اعصاب مرکزی : بی‌قراری، اضطراب، کانفیوژن، تب، سردرد، بی‌خوابی، خواب‌آ‌لودگی
- قلبی ـ عروقی : افت فشارخون
- دستگاه گوارش : درد شکمی، بی‌اشتهایی، یبوست، اسهال، اختلال بلع، تهوع، استفراغ
- ادراری ـ تناسلی : کاندیدیاز، کاهش سطح Cr سرمی، عفونت دستگاه ادراری
- خونی :کم خونی ، گرانولوسیتوپنی، پان‌سیتوپنی، ترومبوسیتوپنی
- متابولیک : دهیدراسیون
- عضلانی ـ اسکلتی : درد مفاصل ، درد اسکلتی
- تنفسی : سرفه، تنگی نفس، افیوژن پلور
تداخل دارویی زولدرونیک اسید
مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها و دیورتیک‌های لوپ ممکن است باعث افزایش اثر کاهنده کلسیم شود.
در بیماران مبتلا به مولتیپل میلوم، مصرف همزمان تالیدوماید ممکن است خطر اختلال عملکرد کلیوی را افزایش دهد.
مسمومیت و درمان زولدرونیک اسید
تظاهرات بالینی : انفوزیون با سرعت بیش از حد و دوز بالاتر از مقدار توصیه شده، خطر سمیت کلیوی را افزایش می‌دهد.
مصرف بیش از حد ممکن است منجر به هیپوکلسمی ، هیپوفسفاتمی و هیپومنیزیمی شود.
درمان : با تجویز وریدی کلسیم گلوکونات، پتاسیم و سدیم فسفات و منیزیم سولفات، کاهش این یون‌ها را تصحیح نمایید.
ملاحظات اختصاصی داروی زولدرونیک اسید
- اثربخشی و ایمنی دارو برای تجویز در دیگر حالات عامل هایپرکلسمی تأیید نشده است.
- پیش از تجویز دارو بیمار باید به خوبی هیدراته شده و برونده ادراری حدود 2 لیتر در روز باشد.
- به دلیل خطر کاهش عملکرد کلیوی، تک دوز تجویزی نباید بیش از mg 4 و مدت انفوزیون نباید کمتر از 15 دقیقه باشد.
- قبل از تجویز هر دوز، سطح Cr سرمی باید سنجیده شود.
- در بیمارانی که برای مولتیپل‌میلوم درمان می‌شوند، مکمل کلسیم (mg 500) و ویتامین D ( IU 400) باید تجویز شود.
- به ویال دارو ، ml 5 آب استریل تزریق اضافه نموده و پس از حل شدن پودر، آن را به ml 100 محلول نرمال‌سالین یا DW 5% اضافه کنید.
- برای مصرف در بیماران دچار نارسایی کلیه، پس از حل کردن پودر دارو در ml 5 آب استریل، حجم مورد استفاده براساس دوز مورد نظر چنین است: ml 4/4 برای mg 5/3، ml 1/4 برای mg 3/3 و ml 8/3 برای mg 3.
- لاین وریدی تجویز زولدرونیک اسید باید از بقیه داروها مجزا باشد.
- در صورت عدم استفاده سریع داروی حل شده، آن را باید در یخچال نگهداری نموده و حداکثر طی 24 ساعت آینده مصرف نمود.
- محلول زولدرونیک اسید را نباید با محلول‌های حاوی Ca (مثل رینگر لاکتات) مخلوط کرد.
- دارو عمدتاً از راه کلیه دفع می‌شود. خطر عوارض جانبی در بیمارانی که اختلال کلیوی دارند بیشتر است.
- عملکرد کلیوی باید به طور مرتب پایش شود. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، دارو تنها در صورتی باید تجویز شود که منافع آن بیش از خطرات احتمالی باشد.
- پس از تجویز دارو، عملکرد کلیوی و سطح پلاسمایی Ca، P، Mg و Cr باید پایش شود.
نکات قابل توصیه به بیمار قبل از تزریق آکلاستا
- بیمار باید هر گونه عارضه جانبی را به پزشک گزارش دهد.
- بیمار باید بارداری قطعی یا احتمالی را به اطلاع پزشک برساند.
- رعایت بهداشت دهان و انجام معاینه دندانپزشکی قبل از درمان با این دارو ضروری است. (به خصوص اگر بیمار عوامل خطرزایی مثل سرطان، دریافت داروی شیمی‌درمانی یا کورتیکواستروئید و یا بهداشت ضعیف دهان و دندان دارد).
مصرف زولدرونیک اسید در سالمندان :
این گروه در پاسخ‌دهی یا میزان بروز عوارض جانبی تفاوتی با بقیه بیماران ندارند.
با توجه به احتمال بیشتر وجود بیماری‌های همراه، مصرف داروهای دیگر و کاهش عملکرد کبدی، کلیوی و قلبی، دارو باید با احتیاط در این افراد استفاده شود.
مصرف زولدرونیک اسید در کودکان :
اثربخشی و ایمنی این دارو در کودکان ثابت نشده است.
مصرف زولدرونیک اسید در بارداری :
در حاملگی این دارو جزءگروه D است و نباید مصرف نشود.
مصرف زولدرونیک اسید در شیردهی :
ترشح دارو در شیر مشخص نیست. این دارو نباید در دوران شیردهی استفاده شود.
فارماکوکینتیک داروی زولدرونیک اسید
- جذب: دارو از راه داخل وریدی (IV) تجویز می‌شود.
- پخش: اتصال پروتئینی دارو حدود 22% می‌باشد. کاهش سطح پلاسمایی پس از انفوزیون یک فرآیند 3 فازی است: حدود 15 دقیقه و حدود 105 دقیقه است. نیمه عمر نهایی 167 ساعت می‌باشد. سطح پلاسمایی کمی از دارو تا 28 روز پس از یک دوز باقی می‌ماند.
- متابولیسم: متابولیزه نمی‌شود. آنزیمهای CYP450 کبدی را مهار نمی‌کند.
- دفع: عمدتاً از راه کلیه دفع می‌شود.
پروفسور دیوید رید، از دانشگاه آبردین بریتانیا که گروه وی در این تحقیق شرکت داشته، جلوگیری از شکستگی لگن خاصره، که مهم‌ترین عارضه پوکی استخوان در سالمندان است، را امری حیاتی دانسته چراکه حتی در پیشرفته‌ترین کشورها حدود 20 درصد از بیمارانی که لگن آنها دچار شکستگی شده، در عرض 6 ماه می‌میرند.
با این که بسیاری بر این تصور هستند که پوکی استخوان یکی از بیماری‌های دوران سالمندی است اما گفته می‌شود که ابتلا به آن در دوران نوجوانی آغاز می‌شود.
پوکی استخوان بیماری ایست که در آن استحکام نسج استخوان افت کرده و احتمال شکستگی چند برابر می‌شود.
نیمی‌از زنان بالای 50 سال دچار شکستگی استخوان می‌شوند که دلیل اصلی آن پوکی استخوان یا «استئوپروز» است.
سن بالا، رفتارهای ماشینی، فعالیت بدنی کم و سابقه ژنتیکی از جمله علل ایجاد پوکی استخوان هستند.
پزشکان می‌گویند با توجه به این که از 30 سالگی به بعد بافت استخوانی تحلیل می‌رود احتمال بروز پوکی استخوان نیز در سنین میانسالی و کهنسالی افزایش می‌یابد که برخی از عوامل از جمله یائسگی در زنان به دلیل کاهش سطح استروژن منجر به تسریع این عامل قبل از زمان مذکور است.
با این‌حال با تغذیه مناسب، یعنی غذاهایی که حاوی ویتامین D و کلسیم باشد و نیز فعالیت بدنی مناسب می‌توان دانسیته استخوان را افزایش داد.
بیشتر بخوانید :
داروهای پوکی استخوان : لیست کامل دارو برای درمان پوکی استخوان
چه تفاوتی میان پوکی استخوان و آرتروز وجود دارد؟
موارد مصرف قرص آلندرونیت و عوارض جانبی این دارو
