حساسیت به موز را چگونه تشخیص دهیم ؟

علائم حساسیت به موز

میوه موز که به رنگ کرم و دارای طعمی شیرین و بویی مطبوع است، در ایران و سایر کشورهای جهان به صورت خام و یا از میوه و یا اسانس آن در انواع بسیار زیادی از مواد غذایی دیگر مانند:

انواع بستنی ها، شیرینی جات، آبنبات ها، آدامس ها، انواع دسر، ماست، مخلوط در آب میوه ها و بعضی از سس ها و همچنین در انواعی از لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می گردد!

میوه موز علاوه بر طعم و بوی دلپذیر، مصرف آن بدلیل ارزش غذایی بالا و وجود ویتامین ها و مواد معدنی متعدد و مفید در آن توسط کارشناسان تغذیه توصیه شده است.

اما موز دارای چندین ماده حساسیت زا بوده و بعضی از کودکان و همچنین بزرگسالان پس از مصرف این میوه دچار واکنش های آلرژیک موضعی و گاهی در موارد شدید دچار واکنش های سیستمیک آنافیلاکسی می گردند.

مصرف موز همچنین در افراد حساس به ماده لاتکس نیز بدلیل شباهت مواد حساسیت زا بین موز و لاتکس باعث بروز واکنش های آلرژیک در افراد می شود!

در این نوشتار با توجه به گزارشات متعدد از بروز عوارض آلرژیک بعد از مصرف موز در ایران، سعی گردیده است بر اساس منابع معتبر و به روز، مخاطبین گرامی با ماهیت بیماری آلرژی به موز و توصیه های پیشگیری کننده از ابتلا به این بیماری آشنا شوند!

گیاه شناسی موز و انواع موز

گیاه موز از نظر گیاه شناسی گیاهی علفی و متعلق به جنس موسا (Musa) و خانواده موساسیه (Musaceae) می باشد.

حدود ۷۰ گونه مختلف در جنس موسا وجود دارد که یکی از این گونه ها همان گیاه موز معمول با نام علمی موسا آکومیناتا (Musa acuminata) است.

شایان ذکر است “موسا یا موزا” نخستین بار توسط آقای کارل لینئوس (Carl Linnaeus) در سال ۱۷۵۳ میلادی نامگذاری گردید. نام موسا واژه ای لاتینی می باشد و از کلمه “موز یا mauz” ، که در زبان عربی برای این میوه بکار می رفته است، گرفته شده است !

گیاه موز اگرچه از نظر اندازه به شکل درخت می باشد اما تنه این گیاه چوبی نبوده و به شکل ساقه ای است که از روی هم قرار گرفتن متراکم قسمت های انتهایی برگ ها ایجاد شده است! بنابراین گیاه موز به شکل یک بوته علفی غول آسا می باشد !

گیاه موز به طور کلی گیاه بومی مناطق گرم و مرطوب جنوب شرق آسیا، مالزی و استرالیا می باشد.

با توجه به اینکه برای کاشت و رشد این گیاه رطوبت کافی نیاز می باشد، در ایران کاشت گیاه موز در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان انجام می شود.

میوه موز در جهان ارقام مختلفی بالغ بر ۱۰۰ تا ۳۰۰ نوع دارد. برخی از موزها دارای رنگ قرمز بوده و بعضی دیگر از ارقام موز طعم شیرین نداشته (ارقام پلنتین Plantain) و بیشتر به صورت پخته به عنوان منبع سرشار از نشاسته استفاده می شوند.

در ایران چندین رقم وجود دارد که بعضی از آنها عبارتند از: کاوندیش، کاوندیش چینی، گراندناین، میسیوری و رقم محلی پلنتین (Plantain).

مواد آلرژی زا یا حساسیت زای میوه موز

مواد آلرژی زای میوه موز در بافت گوشتی آن وجود داشته و گاهی افراد حساس به این میوه ممکن است در اثر تماس با شیره پوست میوه موز و یا شیره برگ های گیاه موز دچار عوارض آلرژیک شوند!

بر اساس آخرین اطلاعات بدست آمده تاکنون ۶ آلرژن (ماده حساسیت زا) از میوه موز در بانک جهانی آلرژن ها (www.allergen.org) با نام های Mus a 1 تا Mus a 6 به ثبت رسیده است.

مواد حساسیت زای موز با برخی دیگر از آلرژن ها مشابه بوده که یکی از شناخته شده ترین آنها ماده لاتکس است! به عبارتی دیگر مواد حساسیت زای موز با ماده لاتکس واکنش متقاطع دارد.

برای آگاهی از واکنش متقاطع میان میوه موز و سایر آلرژن ها به نوشتار راهنمای جامع واکنش متقاطع مواد حساسیت زای (آلرژن های) غذایی و تنفسی مراجعه نمایید.

شیوع آلرژی و حساسیت به موز در ایران

با توجه به آنکه عوارض و واکنش های ناشی از حساسیت و آلرژی به موز می تواند از موارد خفیف تا متوسط و یا شدید متغیر باشد، لذا بسیاری از موارد واکنش های آلرژیک خفیف توسط بیمار گزارش و پیگیری نمی شود.

همچنین متاسفانه مطالعات در زمینه تعیین شیوع حساسیت و آلرژی به موز در ایران نیز اندک است.

به هر حال بر اساس معدود مطالعات انجام شده در این زمینه، نتایج نشان می دهد شیوع واکنش های آلرژیک به موز در کودکان در ایران بین حدو ۳ تا ۴ درصد تخمین زده می شود!

علائم آلرژی و حساسیت به موز

علائم حساسیت به موز : احساس خارش در دهان

کسانی که به موز حساسیت دارند اغلب از احساس خارش در دهان در هر زمان که این میوه را مصرف می‌کنند، شکایت دارند.

اغلب احساس خارش به سقف دهان محدود می‌شود. غیر از خارش دهان، فرد ممکن است احساس سوزش بر روی لبها و احساس خارش در گلو را تجربه نماید.

خارش دهان از علائم حساسیت به موز

علائم حساسیت به موز : مشکلات گوارشی

خوردن غذاهایی که نسبت به آنها آلرژی دارید، می‌تواند تأثیر بدی بر روی دستگاه گوارش بگذارد. بنابراین، پس از خوردن موز، احتمال دچار شدن به دل درد، تهوع، استفراغ و اسهال وجود دارد.

دل درد و حالت تهوع از مشکلات آلرژی به موز

علائم حساسیت به موز : مشکلات پوستی

مصرف این مواد غذایی آلرژی‌زا، ممکن است موجب بروز مشکلات پوستی مانند کهیر و اگزما شود که معمولاً با تشکیل بثورات خارش دار مشخص می‌شوند.

بثورات یا جوشهای پوستی ممکن است موضعی بوده و تنها یک ناحیه‌ی بخصوص از بدن را دربرگیرند و یا ممکن است به تمام نقاط بدن پخش شوند.

خارش پوست از علائم آلرژی به موز

علائم حساسیت به موز : تورم

احساس خارش ممکن است با تورم لبها، زبان، چشم، و حتی گلو همراه باشد. تورمی که ممکن است موجب بروز مشکل در بلع مواد غذایی شود، نگران کننده خواهد بود و بایستی بلافاصله به پزشک حاذق مراجعه نمود.

ورم کردن بدن از علائم آلرژی به موز

علائم حساسیت به موز : آنافیلاکسی

این یک واکنش نادر اما تهدید کننده زندگی است که به طور معمول با تنگ شدن راه‌های هوایی مشخص می‌شود.

آنافیلاکسی باعث انسداد راه هوایی ناشی از تورم ناگهانی بافت شده که منجر به بروز مشکلات تنفسی می‌گردد.

فرد ممکن است احساس بهم فشردگی در گلو نموده و یا وجود یک توده در گلو را احساس نماید.

جریان هوای مختل شده می‌تواند به گرفتگی صدا (صدای گوشخراش) منجر شود.

فشار خون نیز ممکن است به شدت افت نماید و موجب شود بیمار هوشیاری خود را از دست دهد.

نبض سریع، سرگیجه، و سبکی سر برخی نشانه‌های دیگر آنافیلاکسی می‌باشند.

این واکنش شدید که نیاز به توجه فوری پزشکی دارد، می‌تواند چند ثانیه پس از مصرف مقدار کمی موز رخ دهد.

مشکلات تنفسی و آلرژی به موز

علائم حساسیت به موز : آلرژی به لاتکس و موز

افرادی که در آنها آلرژی نسبت به لاتکس تشخیص داده شده است، احتمال دارد که به موز نیز حساسیت نشان دهند.

لاتکس محصول لاستیکی است که جهت ساخت بادبادک، کش، و دستکش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با این حال، پروتئین‌هایی که به طور طبیعی در لاتکس وجود دارند بسیار شبیه به پرتئینهای موجود در موز و سایر مواد غذایی گیاهی مانند آوکادو، گوجه فرنگی، شاه بلوط، کیوی و پاپایا می‌باشند.

به طور مشابه، افرادی که واکنش منفی به گرده و یا گیاه رگ‌وید (ragweed) از خود نشان می‌دهند به احتمال زیاد دچار آلرژی نسبت به موز، هندوانه، طالبی، و عسلک می‌شوند.

این وضعیت تحت عنوان اتصال یا پیوند متقابل شناخته می‌شود که در آن تشابه ساختاری در انواع مختلف پروتئینها موجب بروز واکنش ایمنی با دامنه‌ی وسیعی از مواد غذایی گیاهی می‌شود.

لاتکس و ارتباطش به حساسیت به موز

تشخیص آلرژی و حساسیت به میوه موز

تشخیص حساسیت به میوه موز، متعاقب معاینات بالینی توسط پزشک متخصص و آگاهی از سابقه بیماری صورت می پذیرد.

پزشک معالج برای تشخیص دقیق این نوع آلرژی، آزمایش های پوستی و خونی را توصیه می نماید. برای مطالعه این آزمایش ها به نوشتار آزمایش های رایج خونی و پوستی برای تشخیص بیماری های آلرژیک مراجعه نمایید.

چه کسانی به موز آلرژی ندارند ؟

این متخصص مصرف موز را برای افراد با مزاج سرد و خشک که معمولا لاغرند و استعداد چاقی نداشته و پوست خشک تیره ای دارند و اغلب از ناراحتی اعصاب و مشکلات مفصلی رنج می برند، بسیار مفید می داند و تصریح می کند.

کلا انسان های با مزاج سرد از این میوه که مزاج گرم دارد نفع می برند. ضمن اینکه موز تولید مایعات جنسی را زیاد کرده و محرک میل جنسی است.

پیشگیری و درمان آلرژی و حساسیت به میوه موز

برای پیشگیری و کنترل حساسیت و آلرژی به میوه موز، قطعی ترین راه درمان پرهیز و خودداری از مصرف این میوه و فرآورده هایی است که حاوی میوه و یا اسانس آن می باشند.

البته این خودداری از مصرف موز باید بعد از اثبات حساسیت به این میوه با نظر پزشک متخصص و بر اساس نتایج آزمایشات پوستی و یا خونی تشخیصی صورت گیرد!

افرادی که به موز حساسیت دارند باید از مصرف و یا در صورت امکان تماس با این میوه بخصوص به صورت خام اجتناب کنند!

همانطور که پیش تر بیان شد بعضی از مواد حساسیت زای ماده لاتکس با مواد موجود در میوه موز مشابهت دارند (واکنش متقاطع). بنابراین فرد آلرژیک علاوه بر موز باید از تماس با ماده حساسیت زای لاتکس نیز پرهیز نماید.

برای درمان علائم آلرژیک ناشی از مصرف و یا تماس با میوه موز در مواقعی که عوارض آلرژیک مزبور ملایم و خفیف باشند، پزشک متخصص به طور معمول داروهای آنتی هیستامین و یا پماد های موضعی استروئیدی را تجویز می نماید.

اما در مواقعی که عوارض آلرژیک شدید بوده و امکان بروز واکنش آنافیلاکسی وجود دارد باید به مراقبت های اورژانسی بوده که توضیحات آن در نوشتار داروهای اورژانسی برای واکنش های شدید آلرژیک بیان شده است، روی آورد.

توصیه های مهم در ارتباط با کنترل و پیشگیری از آلرژی و حساسیت به میوه موز

1. در صورت اثبات آلرژی به میوه موز توصیه بر عدم مصرف میوه خام و یا فرآورده های غذایی یا آرایشی و بهداشتی است که حاوی میوه و یا اسانس آن می باشند!
2. تحقیقات نشان داده است که آلرژی زایی بعضی از پروتئین های حساسیت زای میوه موز در اثر پخته شدن میوه کاهش می یابند، لذا به نظر می آید فرآورده های غذایی حاوی موز پخته شده از آلرژی زایی کمتری برخوردار هستند.
3. به نظر می آید استفاده از موادی که برای رسیده شدن میوه موز استفاده می گردد باعث افزایش آلرژی زایی موز می شود. بنابراین افراد حساس به موز باید به این نکته توجه داشته باشند!
4. افراد حساس به موز باید در مصرف آب میوه ها بخصوص آب میوه های مخلوط دقت نمایند. مقادیر اندک موز و یا اسانس آن در اینگونه آب میوه ها ممکن است باعث بروز واکنش های آلرژیک در فرد شود.
5. توصیه می شود فرد حساس به مواد حاوی لاتکس برای مصرف و یا تماس با میوه موزجانب احتیاط را رعایت نماید!
6. توصیه می شود فرد حساس به میوه طالبی، کیوی، مانگو و یا آووکادو در مصرف و یا تماس با میوه موز با احتیاط عمل نماید.
7. فرد حساس به گرده بعضی از گیاهان مانند گرده درخت غان باید در مصرف میوه موز احتیاط نماید. فهرست گیاهانی که گرده آنها با میوه موز واکنش متقاطع دارند را در نوشتار راهنمای جامع واکنش متقاطع مواد حساسیت زای (آلرژن های) غذایی و تنفسی مطالعه کنید!
8. برای اطفال و کودکان با سابقه آلرژی و حساسیت، مصرف میوه موز باید با احتیاط صورت گیرد! برای اولین بار باید مقدار اندکی موز مصرف شود و در صورت عدم بروز علائم آلرژیک می توان مقادیر بیشتری از میوه موز استفاده نمود.

بیشتر بخوانید :

علائم و علل بروز حساسیت به انبه چیست ؟

حساسیت به ماهی و غذاهای دریایی را چگونه تشخیص دهیم ؟

راههای پیشگیری و تشخیص حساسیت به هندوانه چگونه است ؟

علائم و راههای درمان حساسیت به سس خردل کدامند ؟

روغن زیتون و 13 مورد از علائم حساسیت به این روغن گیاهی

چه بیماری هایی با خارش پوست شروع میشوند ؟