تفاوت طلاق در مذهب شیعه و سنی
تفاوت طلاق در مذهب شیعه و سنی
احوال شخصیه اشخاص اعم از نکاح، طلاق، ارث و … براساس قوانین مختص به مذهبشان رسیدگی می‌شود و از این رو بررسی قوانین و مقررات طلاق در مذاهب سنی و شیعه اهمیت پیدا می‌کند و بی شک تفاوتهایی میان فقه امامیه و فقه اهل سنت وجود دارد، حتی بعضاً دیده می‌شود که میان مذاهب اهل سنت نیز تفاوتهایی وجود دارد.
بدین جهت که از جمله مذاهب رسمی کشور، مذهب اهل سنت می‌باشد، فلذا در این بخش می‌خواهیم تفاوتهایی که میان موضوع طلاق در مذاهب دوگانه اسلام وجود دارد بپردازیم و حکم‌هایی که در رابطه با آن در قران کریم به عنوان منبع اصلی وجود دارد مورد بررسی قرار گیرد.
در مذهب تسنن و تشیع بر مبنای احکامی که در قران کریم وجود دارد، معتقدند طلاق دارای تشریفات خاصی بوده اما اختلاف نظرات متفاوتی در اعتقادات این دو مذهب وجود دارد.
«اگر (بعد از دو طلاق و رجوع، بار دیگر) او را طلاق داد، از آن به بعد، زن بر او حلال نخواهد بود، مگر اینکه همسر دیگری انتخاب کند (و با او زناشویی نماید. در این صورت اگر (همسر دوم) او را طلاق گفت، گناهی ندارد که بازگشت کنند، (و با همسر اول، دوباره ازدواج نماید)…»
مباحث اختلافی طلاق از نظر تشیع و تسنن
با توجه به توضیحات فوق و با وجود اعتقاد هر دو مذهب به قرآن کریم و وجود آیات متعدد مربوط به احکام طلاق لیکن اختلافاتی به لحاظ تفاوت در روایات و منابع فقهی وجود دارد که از جمله مهم‌ترین موارد اختلاف می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
از نظر پیروان شیعه، مبانی و منابع فقهی روایات ائمه معصومین و سنت پیامبر و قرآن کریم می‌باشد اما از نظر اهل سنت قرآن کریم، سیره و سنت خلفای چهارگانه مبنای عمل می‌باشد.
- شاهد طلاق: اولین مورد اختلاف میان مذهب شیعه و اهل سنت در رابطه با طلاق، شاهدان طلاق می‌باشد. در مذهب شیعه برای ازدواج و نکاح وجود شاهد مستحب و برای طلاق واجب است. اما در مذهب اهل تسنن وجود شاهد ازدواج و نکاح واجب و برای طلاق واجب نمی‌باشد.
- طلاق در حال حیض: دومین موردی که در رابطه با احکام طلاق میان مذهب شیعه و سنی متفاوت است، طلاق در دوران قاعدگی یا حیض می‌باشد. که از نظر اهل سنت این مورد با استناد به قاعده الزام پذیرفته می‌شود.
- طلاق در طهر مواقعه: از نظر امامیه طلاق نباید در طهر مواقعه باشد بلکه طلاق صحیح باید در غیر طهر مواقعه واقع شود؛ اما اهل سنت این شرط را هم معتبر نمی‌دانند. حال اگر شخصی از اهل عامه زوجه خود را در طهر مواقعه طلاق داد، از آنجا که از نظر آنها این طلاق صحیح است، می‌شود بعد از پایان عده با آن زن ازدواج کرد. سومین مورد اختلافیان است که از نظر شیعه، طلاق فقط باید در دوران غیرقاعدگی یا طُهر انجام شود و در آن مدت رابطه زناشویی نیز انجام نگرفته باشد اما اهل تسنن این شرط را در احکام خود ندارد.
- سه طلاقه: مورد دیگری که میان اهل سنت و شیعه در بحث احکام طلاق متفاوت است، موضوع سه طلاقه می‌باشد. منظور از سه طلاقه آن است که شخصی سه بار همسر خود را طلاق دهد که در این صورت از نظر اکثریت شیعه، به صورت یکباره نمی‌توان زن را سه طلاقه کرد و این کار باطل است. در مقابل پیروان مذهب تسنن این موضوع را صحیح می‌دانند. منظور از سه طلاقه به یکباره یعنی اینکه مرد در یک لحظه سه بار بگوید طلاقت دادم، طلاقت دادم، طلاقت دادم.
- طلاق در حالت مستی: از نظر اهل سنت طلاق در حالتی که مرد مست می‌باشد صحیح است که این مورد کاملاً از نظر فقه شیعه مردود است و طلاق را به دلیل اینکه مرد مست بود و قصد طلاق نداشت باطل می داند.
- طلاق تحت شرایط اجبار و اکراه: از نظر اهل تسنن اگر مرد اجبار به طلاق همسرش شود صحیح است لیکن از نظر فقه شیعه این موضوع به همان علت که در مورد قبل بیان شد باطل است.
- اجرای صیغه طلاق: از نظر فقه شیعه و امامیه، انجام طلاق شرایط خاصی و تشریفات ویژه‌ای دارد و حتماً باید با حضور دو فرد شاهد انجام شود که عادل باشند.
در این حالت بایستی صیغه طلاق بیان شود که عبارتست از: «انِتِ طالق” یا “فلانه طالق” یا “هی طالق» است و حتماً باید به صورت لفظی یا شفاهی بیان شود و به صورت نوشتن یا اشاره طلاق انجام نمی‌شود. البته از نظر فقه شیعه فقط مردی که لال است و نمی‌تواند صحبت کند می‌تواند با اشاره همسرش را طلاق دهد.
در این راستا فقهای شیعه پیشنهاد می‌کنند مردی که به زبان عربی مسلط نیست یا لال می‌باشد، فردی را که مسلط و آگاه به مسائل فقهی طلاق است را وکیل در طلاق قرار دهد تا او از جانب مرد، طلاق را انجام دهد. در مقابل پیروان اهل سنت معتقدند که طلاق با هر لفظی یا صیغه‌ای که نشان دهنده طلاق باشد انجام می‌شود.
در این حالت حتی مرد با کنایه و به صورت غیرمستقیم می‌تواند زنش را طلاق دهد. در نتیجه از نظر فقهای سنی طلاق تشریفات خاص و ویژه‌ای ندارد.
عقاید اهل سنت در رابطه با طلاق
افرادی که پیرو مذهب امامیه می‌باشند، اعتقاد دارند که طلاقی که انجام می‌شود بایستی با حضور دو شاهد اتفاق بیفتد و زن باید در ایام طهر خود باشد نه حیض. همچنین پیروان مذهب تسنن اعتقاد دارند که طلاقی که در حیض انجام می‌شود حرام است.
در مذهب حنفی، مالکی و حنبلی، امکان انجام سه طلاق با بیان یک لفظ حرام می‌باشد اما اهل تسنن عقیده به این دارند که امکان انجام سه مورد طلاق با بیان یک لفظ نیز وجود دارد.
مدت زمانی که برای طلاق لازم است، طبق قران کریم، سه قرء می‌باشد که در رابطه با تعریف قرء اختلاف نظر وجود دارد. مذهب‌های امامی، شافعی و مالکی قرء را به معنای طهر و پاکیزگی خانم‌ها می‌دانند و در مقابل مذهب‌های حنفی، حنبلی از آن به معنای حیض تعریف کرده‌اند.
البته در این بخش لازم به ذکر است که تمامی مذاهب به صورت مشترک معتقدند که مدت زمان عده زن باردار و فوت شوهر، چهار ماه و ده روز می‌باشد و زنی که غیرمدخوله باشد (رابطه زناشویی انجام نداده باشد) عده‌ای ندارد اما در مقابل پیروان مذهب امامیه اعتقاد دارند که زنی که صغیر باشد یا یائسه باشد عده‌ای ندارد.
نکته‌ای که در اینجا قابل توجه است، آن است که پیروان اهل سنت اعتقاد دارند که عده زنی که باردار است تا مدت زمان وضع حمل می‌باشد و زنی که یائسه و صغیر می‌باشد می‌بایست به میزان سه ماه عده نگه دارد. اما فقهای حنبلی هم اعتقاد دارند که زنی که صغیر باشد عده‌ای را نمی‌بایست نگه دارد.
انواع طلاق از نظر اهل سنت
- طلاق سنی: طلاقی را طلاق سنت می گویند که بر مبنای سنت پیامبر می‌باشد. بر مبنای این حکم، زن می‌بایست در مدت زمانی که حیض نمی‌باشد و رابطهٔ زناشویی انجام نگرفته است، طلاق داده شود. این طلاق به این صورت است که اگر یک فرد مسلمان برای از بین بردن ضرری که مرد یا زن را تهدید می‌کند و تنها راه جلوگیری از آن طلاق است، می‌بایست قصد و نیت طلاق کند، بایستی منتظر بماند که زن در دوران پاکیزگی (طهر) باشد و بدون انجام رابطه زناشویی می‌تواند طلاق دهد.
- طلاق بدعت: این نوع از طلاق به معنای آن است که زوجه در زمانی که دوران قاعدگی است یا زمانی که پاکیزه بوده اما رابطه زناشویی داشته است، طلاق داده شود.
- علاوه بر این اگر سه بار در یک دوره پاکیزگی (فاصلهٔ میان دو قاعدگی) طلاق داده شود نیز طلاق بدعت می گویند. مانند اینکه سه بار بگوید طلاقت دادم، طلاقت دادم، طلاقت دادم. به عقیده اهل سنت، این نوع از طلاق حرام بوده و شخصی که این کار را انجام داده است، گناهکار می‌باشد.
تفاوت طلاق سنی و طلاق اهل سنت
البته نکته مهم این که منظور از طلاق سنی طلاق اهل تسنن نیست و در طلاق اهل تسنن تفاوتهایی با طلاق امامیه به چشم می‌خورد. طلاق سنی در مقابل طلاق بدعی قرار دارد و طلاق اهل سنت در مقابل طلاق امامیه.
بنابراین همانگونه که ذکر شد طلاق بدعی، طلاقی را گویند که مطابق دستورهای شرع واقع نشود و از منظر شرع بدعت و حرام محسوب شود. مصادیق چهارگانه آن را طلاق مدخولهٔ حائض، طلاق نفساً و طلاق در طُهر مواقعه و طلاق سه‌گانه در مجلس واحد و لفظ واحد دانسته‌اند.
فقهای حنفی، هر چهار مورد فوق را هرچند مخالف شرع و سنت به حساب می‌آید، جایز و صحیح دانسته‌اند. در فقه امیه این چهار مورد صحیح نیستند و بدعت تلقی می‌شوند.
همانطور که بیان شد، از نظر پیروان اهل سنت، طلاق به دو دسته سنی یا بدعی تقسیم می‌شود که در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر طلاق سنی به طلاقی گویند که مطابق قواعد و احکام اسلامی انجام شده است ولی طلاق بدعی به طلاقی گویند که برخلاف قواعد و اصول احکام اسلامی باشد و در نتیجه برخلاف طلاق سنی صحیح نمی‌باشد.
ویژگی اصلی اهل سنت و تفاوت آنان با شیعه در چیست ؟
حکم ازدواج شیعه با سنی از نظر اهل سنت
