تست متاکولین چیست و چگونه انجام میشود ؟
تست متاکولین چیست ؟
سالانه در کشورهای پیشرفته و همچنین کشورهای در حال توسعه هزینه های هنگفتی صرف کنترل و درمان مناسب این بیماری می شود.
علاوه بر این اثرات ناشی از کارافتادگی و عوارض بیماری آسم صدمات روحی و روانی قابل توجه ای برای فرد بیمار بدنبال دارد!
با توجه به آنکه تشخیص بیماری آسم در مراحل اولیه می تواند تاثیر بسزایی در روند کنترل و درمان بیماری آسم، بویژه در کودکان داشته باشد .
تعریف تست متاکولین به زبان ساده
تست متاکولین که با عنوان تست تحریک برونش (ریه)، تست چالش متاکولین (MCT) و تست استنشاقی متاکولین نیز شناخته می شود به طور معمول برای ارزیابی واکنش پذیری و پاسخگویی (عملکرد) ریه ها به محرک های محیط اطراف انجام می شود.
اغلب این آزمایش هنگامی که معاینات فیزیکی و تست تنفسی اسپیرومتری (برای آشنایی با تست تنفسی اسپیرومتری به نوشتار آشنایی با تست ارزیابی عملکرد ریه ها یا اسپیرومتری مراجعه شود!) برای تشخیص آسم متقاعد کننده نباشند (آسم مخفی یا پنهان)، مورد استفاده قرار می گیرد.
موارد معمول مورد استفاده تست متاکولین
تست متاکولین می تواند در بررسی علائم مرتبط با آسم مانند سرفه های مزمن، تنگی نفس، بررسی انقباض برونش ناشی از ورزش (تشخیص بیماری آسم ورزشکاران).
بررسی آسم شغلی؛ شناسایی و ارزیابی پاسخ و اثربخشی داروهایی نظیر داروهای ضد التهابی و افتراق آسم از بیماری انسداد مزمن مجاری هوایی (COPD) استفاده شود.
متاکولین چیست ؟
متاکولین دارویی است که موجب تنگ شدن یا انقباض مجاری تنفسی می شود؛ یعنی همانند شرایطی که در آسم اتفاق می افتد.
متاکولین با اثر بر روی سلول های اجرایی مانند سلول های عضله صاف راه های هوایی، سلول های جدار عروق ریه ها و سلول های تولیدکننده موکوس (خلط)، موجب انقباض ریه ها می شود.
تست متاکولین یا تحریک برونش را می توان به آسانی در بزرگسالان و کودکان بیش از هفت سال انجام داد. این تست اغلب ۱ تا ۲ ساعت به طول می انجامد.
مراحل تست متاکولین
- از فرد خواسته می شود تست تنفسی (اسپیرومتری) انجام دهد تا FEV1 (میزان پایه تنفس) بدست آورده شود. FEV1 مقدار هوایی است که فرد می تواند در اولین ثانیه بازدم از ریه های خود بیرون بفرستد. این شاخص عملکرد ریه را می توان در تست اسپیرومتری اندازه گیری نمود.
اسپیرومتری برای ارزیابی هر گونه انقباض یا تنگی راه های هوایی استفاده می گردد و می تواند میزان هوای خروجی و ورودی به ریه ها را اندازه گیری نماید (رجوع به نوشتار تست ارزیابی عملکرد ریه ها یا اسپیرومتری).
درصورتی که عملکرد ریه خیلی پایین نباشد و نتایج اسپیرومتری فرد طبیعی یا نزدیک به طبیعی باشد ، فرد مرحله بعدی تست را انجام خواهد داد.
- در این مرحله ممکن است از فرد خواسته شود که یک محلول نمکی (آب نمک) را استنشاق کند و بعد تست اسپیرومتری را تکرار نماید.
- با مقایسه نتایج اسپیرومتری قبل و بعد از استنشاق، در صورتی که عملکرد ریه فرد تغییر نکند، فرد مقدار بسیار اندکی داروی متاکولین را از طریق یک نبولایزر یا اسپری استنشاق می نماید. بیمار ممکن است سرفه یا تنگی نفس داشته باشد، اما اکثر بیماران این علائم را تجربه نمی کنند.
- بعد از استنشاق متاکولین، فرد باید بلافاصله تست اسپیرومتری را انجام دهد. در صورتی که عملکرد ریه بعد از کمترین میزان متاکولین تغییری نکرد، فرد باید مقدار بیشتری متاکولین که کمی قوی تر از میزان اولیه متاکولین است استنشاق نماید. سپس فرد باید مجدا تست اسپیرومتری انجام دهد.
- افزایش میزان متاکولین تا زمانی که شاخص FEV1 به میزان ۲۰ درصد کاهش پیدا کند، ادامه می یابد. ممکن است بیمار میزان بیشتری متاکولین (معمولا بین ۵ تا ۱۰ برابر) دریافت نماید.
- به محض این که حجم هوای بازدمی مجاز در یک ثانیه یعنی شاخص FEV1 به میزان ۲۰ درصد کاهش یافت و یا فرد علائمی مانند خس خس سینه و افزایش تنگی نفس را تجربه کند، تست متوقف می شود. در مرحله بعد برای کمک به باز شدن راه های هوایی به حالت قبل، فرد یک متسع کننده یا شل کننده ریه استنشاق می کند. سپس تست اسپیرومتری تکرار خواهد شد تا اطمینان حاصل شود که ریه ها به حالت عادی بازگشته است.
میزان غلظت متاکولین نهایی، نتیجه تست فرد خواهد بود. تا زمانی که تنفس فرد به حالت عادی بازنگشته نباید بیمار محل انجام تست را ترک نماید.
بنابراین ازفرد خواسته می شود برای یک ساعت یا بیشتر در محل انجام تست منتظر بماند.
تفسیر نتایج تست متاکولین
تست تحریک برونش (ریه) با متاکولین، برای تشخیص بیماران مبتلا به آسم مخفی، بسیار حساس می باشد. با این حال، این محرک دارای اختصاصیت کمی در افتراق آسم از وضعیت طبیعی و افتراق آسم از انسداد مزمن مجاری هوایی می باشد.
- آزمایش زمانی مثبت تلقی می شود که متاکولین باعث کاهش ۲۰ درصدی شاخص FEV1 در مقایسه با میزان پایه بیمار گردد. این میزان PC20 نامیده می شود. مقادیر پایین تر از این میزان نشانه حساسیت بسیار زیاد راه های هوایی فرد می باشد.
- گر فردی حداکثر میزان متاکولین را استنشاق نماید ولی شاخص FEV1 آن به میزان ۲۰ درصد کاهش نیابد، ریه ها و مجاری تنفسی فرد در مقابل محرک های بیرونی طبیعی عمل می نمایند.
- تست متاکولین برای رد کردن احتمال وجود آسم در فرد مراجعه کننده می باشد. در افرادی که پس از استنشاق متاکولین، راههای هوایی منقبض نمی شوند، احتمال وجود آسم بعید است!
در صورتی که راه های هوایی فرد حساس باشند، این امر می تواند نشانه ای از وجود آسم باشد. با این حال، حساسیت مجاری تنفسی از علائم بیمار هایی مانند رینیت آلرژیک (آلرژی فصلی، آلرژی بینی)، سیستیک فیبروز و بیماری مزمن انسداد مجاری تنفسی نیز می باشد.
مقایسه نتایج تست متاکولین و سابقه پزشکی و علائم مرتبط با مشکلات تنفسی بیمار می توانند به تشخیص کمک شایانی نمایند.
شرایط انجام تست متاکولین
- محل انجام تست متاکولین باید تهویه مناسبی داشته باشد و کارکنان مبتلا به آسم فعال نباید در محل انجام تست حضور داشته و همچنین نباید تست را انجام دهند.
- پزشک قبل از انجام تست متاکولین سابقه پزشکی فرد را بررسی خواهد کرد. برای بدست آوردن نتایج صحیح و پیشگیری از خطرات احتمالی، پزشک خود را از داشتن شرایط خاص مطلع نمایید.
- مواد غذایی حاوی کافئین نظیر قهوه، چای، نوشیدنی کولا، نوشیدنی های انرژی زا و شکلات در روز تست متاکولین استفاده نگردد. کافئین در این محصولات می تواند به عنوان یک متسع کننده یا شل کننده ضعیف ریه ها عمل کند و منجر به نتایج نادرست تست شود.
- حداقل ۶ ساعت پیش از تست متاکولین نباید ورزش یا فعالیت بدنی سنگین داشت!
- حداقل ۶ ساعت قبل از تست باید از مصرف هرگونه دخانیات خودداری نمود!
- در صورتی که دچار سرما خوردگی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ۴ هفته قبل از تست متاکولین بوده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. این امر می تواند نتایج تست را تحت تاثیر قرار دهد.
- پیش از تست متاکولین نیاز است که مصرف بعضی از داروها متوقف شود. خودداری از مصرف داروهای مختلف بر اساس اینکه چه مدت در بدن فرد باقی می مانند، صورت می گیرد. در صورت عدم توقف دارو، به دلیل تشدید علائم بالینی، پزشک خود را مطلع نمایید.
پیش از تست متاکولین فهرستی از داروهایی که برای تنفس یا گرفتگی سینوس یا آلرژی مصرف می کنید تهیه و با ارائه آن به مرکز انجام دهنده تست از عدم تاثیر آن ها بر نتایج تست اطمینان حاصل نمایید.
بعضی از داروهای موثر بر نتایج تست متاکولین
همانطور که پیش تر بیان شد بعضی از داروها می توانند در نتایج تست متاکولین تاثیر گذاشته و باعث تفسیر نادرست از نتایج تست شوند! در ادامه به بعضی ازداروهای موثر در نتایج تست متاکولین اشاره شده است:
داروهای استنشاقی دهانی (مانند سالبوتامول یا تربوتالین) به مدت ۸ ساعت، داروهایی نظیر تئوفیلین وآنتی هیستامین هایی مانند سیتریزین، مونته لوکاست به مدت ۲۴ ساعت و داروهایی مانند فرموترول و سالمترول ۴۸ ساعت، کرومولین سدیم به مدت ۸ ساعت.
شایان ذکر است کورتیکو استروئیدهای استنشاقی نظیر بکلومتازون، فلوتیکازون همیشه نیاز نیست قبل از انجام تست متاکولین متوقف شوند و بهتر است با مرکز انجام دهنده تست برای قطع مصرف آنها هماهنگی شود.
شرایط عدم انجام تست متاکولین
- پس از انجام اولین تست اسپیرومتری، عملکرد ریه های بیمار خیلی پایین باشد.
- سابقه سکته قلبی یا سکته مغزی در ۳ ماه گذشته
- فشار خون کنترل نشده
- انواع خاصی از مشکلات عروق خونی (نظیر آئورت یاآنوریسم مغزی)
- دوران بارداری یا شیردهی
خطرات انجام تست متاکولین
گر چه تست متاکولین یا تحریک برونش به طور کلی بی خطر است ولی می تواند در موارد نادر باعث بروز تنگی نفس یا سفت شدن مجاری تنفسی فرد شود.
همچنین به ندرت ممکن است فرد نشانه های یک حمله آسم مانند درد قفسه سینه، سرفه، خس خس سینه یا تنگی نفس را تجربه کند.
فرد ممکن است در طی انجام تست متاکولین احساس ناراحتی و سرگیجه کند، اما مرکز انجام دهنده تست فرد را تحت نظر داشته و در صورتی که انقباض مجاری تنفسی وجود داشته باشد، برای برطرف کردن این علائم از اسپری های گشاد کننده یا متسع کننده برونش استفاده خواهد نمود.
بیشتر بخوانید :
علت ابتلا به بیماری آسم چیست و چه زمانی آسم تشدید میشود ؟
راه های مناسب برای کاهش آسم در کودکان
بیماری آسم چیست ؟ چگونه آن را درمان کنیم ؟
درمان آسم کودکان با داروهای گیاهی
