بکساروتن چیست و چرا تجویز می شود؟
موارد مصرف و عوارض جانبی بکساروتن
بکساروتن (Bexarotene) یکی از داروهای ضد سرطان است که برای بیماری لنفوم پوستی تجویز می شود. لنفوم پوستی سلول‌های T بیماری است که سلول‌های سفید خونی به نام سلول‌های T، سرطانی می‌شوند و به صورت غیر قابل کنترلی رشد می‌کنند که به طور کلی باعث خارش، پوسته‌پوسته شدن مناطقی از پوست می‌شود.
داروی بکساروتن رشد سلول‌های سرطانی را کاهش می‌دهد. این دارو زمانی تجویز می‌شود که داروهای دیگر برای درمان این بیماری مفید واقع نشده باشند.
مکانیسم اثر بکساروتن
بکساروتن بطور انتخابی به زیرمجموعه های گیرنده های رتینوئیدی (X RXR) که شامل (RXRα,RXRβ,RXRγ) می شوند اتصال و آن ها را فعال می کند. عملکرد این گیرنده ها به عنوان فاکتورهای نسخه برداری باعث تنظیم ژن ها که کنترل کنننده ی تمایز و تکثیر سلول هستند می شود. مکانیسم دقیق مشخص نشده است اما بکساروتن در همه مراحل بالینی CTCL موثر است.
فارماکوکینتیک بکساروتن
زیست دست یابی: پس از مصرف خوراکی جذب شده و طی 2 ساعت غلظت پیک پلاسمایی ایجاد می شود. غلظت پیک پلاسمایی و AUC ( پس از دوزهای 75-300mg ) بعد از مصرف غذای چرب و محلول گلوکز به ترتیب به میزان 48 و 35 درصد افزایش می یابد.
مصرف بکساروتن در دوران بارداری و شیردهی
بکساروتن در گروه X قرار دارد. این گروه از داروها، بیانگر ایجاد اختلالات، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های روی جنین بوده‌است. به دلیل آسیب به جنین و خطر بالای مصرف دارو، مصرف این داروها در دوران بارداری ممنوع است و به آن‌ها داروهای ممنوعه در بارداری می گویند.
در طول دوره مصرف بکساروتن از شیردهی به کودک خودداری کنید.
موارد منع مصرف داروی بکساروتن
- به تاریخ انقضای داروی بکساروتن توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام‌شده است، از آن مصرف نکنید.
- هرگز دارو را به کس دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.
- دارو را بیش از دوز تجویزشده توسط پزشک، مصرف نکنید.
- تداخل دارویی دارو را چک کنید و حتماً به پزشکتان، اطلاع دهید که در حال مصرف چه داروی دیگری هستید.
تداخلات دارویی بکساروتن
- تداخل دارویی ممکن است عملکرد داروها را تغییر و خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. دوز دارو مصرفی خود را بدون مشورت با دکتر خود تغییر نداده و یا مصرف دارو را ترک نکنید.
- داروی بکساروتن اگر با داروی جم فیبروزیل (gemfibrozil) استفاده شود، موجب بروز تداخل جدی می‌شود. اگر در حال حاضر از داروی جم فیبروزیل استفاده می‌کنید، قبل از شروع استفاده از بکساروتن با پزشک خود مشورت کنید.
یک لیست از تمام داروهایی (از جمله داروهای با نسخه / بدون نسخه و محصولات گیاهی) که استفاده می‌کنید تهیه کرده و آن را با دکتر و داروساز خود به اشتراک بگذارید، به خصوص داروهایی مثل تاموکسی فن (tamoxifen)، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که حاوی ویتامین A هستند، داروهای مؤثر بر آنزیم‌های کبدی که بر حذف بکساروتن از بدن تاثیر می‌گذارند (به عنوان مثال، ضد قارچ‌های آزول مانند ایتراکونازول (itraconazole) / کتوکونازول (ketoconazole)، آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید مانند کلاریترومایسین (clarithromycin) / اریترومایسین (erythromycin)، سایمتیدین (cimetidine)، ریفامایسین‌ها (از جمله ریفابوتین (rifabutin))، مخمر سنت جان، برخی داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین (phenytoin) / فنوباربیتال (phenobarbital)).
بکساروتن با داروهای زیر تداخل جدی خواهد داشت:
- داروهای ضد دیابت: افزایش بروز افت قند خون
- ضد قارچ ها، اریترومایسین، جم فیبروزیل: غلظت پلاسمایی بکساروتن را افزایش می دهند.
- آب گریپ فروت: غلظت پلاسمایی بکساروتن را افزایش می دهد.
- ضد بارداری های هورمونی: غلظت پلاسمایی ضد بارداری ها را کاهش می دهد.
- فنوباربیتال، فنی توئین، ریفامپین: غلظت پلاسمایی بکساروتن را کاهش می دهد.
- تاموکسیفن: غلظت پلاسمایی بکساروتن را کاهش می دهد.
- ویتامین آ: سمیت افزایش می یابد.
- بکساروتن ممکن است اثر بخشی کنترل بارداری هورمونی از قبیل قرص، پچ، یا حلقه را کاهش دهد. این می‌تواند موجب بارداری شود. با دکتر خود در مورد روش قابل اعتمادی برای کنترل بارداری گفتگو کنید.
- داروی بکساروتن ممکن است با تست‌های آزمایشگاهی خاص (از جمله سطوح CA-125) تداخل کند و موجب نتایج اشتباه شود. قبل از انجام آزمایش به پزشک یا پرستار خود بگویید که از این دارو استفاده کردید.
نکاتی که قبل از مصرف بکساروتن باید در نظر گرفته شود
بعضی داروها را نمی‌توان در بعضی از شرایط تجویز نمود و بعضی داروها نیز در صورتی که نیاز به درمان تکمیلی باشد تجویز می‌گردد؛ بنابراین بهتر است که قبل از مصرف داروی بکساروتن ، پزشکتان از موارد زیر مطلع باشد.
- در صورتی که باردار هستید و یا به نوزاد خود شیر می‌دهید.
- اگر شما هر نوع عفونت یا مریضی دارید.
- اگر شما هرگونه مشکل کبدی دارید.
- اگر شما اختلال چربی خاصی (مانند کلسترول و تری گلیسیرید بالا) دارید.
- اگر شما کم کاری غده تیروئید دارید.
- اگر شما دچار التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) هستید.
- اگر پزشک به شما گفته است که سطح ویتامین A بدن شما بیش از حد بالا است.
- اگر شما مبتلابه بیماری پورفیری (بیماری خونی ارثی نادر) هستید.
- اگر از سایر داروها استفاده می‌کنید. این داروها شامل تمام داروهای در دسترس است، چه برایتان تجویز شده است و چه بدن تجویز پزشک آن را مصرف می‌کنید نظیر داروهای گیاهی و داروهای مکمل.
- •اگر نسبت به دارویی آلرژی و حساسیت دارید.
عوارض جانبی احتمالی داروی بکساروتن
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند؛ اما بسیاری از مصرف‌کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. در صورت بروز مستمر هریک از عوارض می‌بایست به پزشک اطلاع داده شود:
- احساس خستگی و ضعف، سردرد، درد، خارش پوست، قرمزی پوست، اختلالات تیروئیدی و اختلالات چربی
- اگر شما هر علائم دیگری دارید که احساس می‌کنید به خاطر استفاده از داروی بکساروتن می‌باشد، با پزشک خود مشورت کنید.
هشدارها در رابطه با مصرف بکساروتن
- اختلالات چربی در بیماران بخصوص در هفته 4-2 دیده شده و بعد از قطع درمان برگشت پذیر است.
- پانکراتیت حاد و حتی کشنده می تواند ایجاد کند. بیماران دارای ریسک فاکتور پانکراتیت نباید از این دارو استفاده کنند.
- احتمالا میزان AST و ALT را بالا می برد که معمولا طی 1ماه کاهش دوز و یا قطع دارو برگشت پذیر است.
- احتمالا باعث هایپوتیروئیدی می شود.
- لوکوپنی ( عمدتا نوتروپنی ) می تواند ایجاد شود که بطور نادر خطرناک است.
- ایجاد یا بدتر شدن آب مروارید از اثرات دارو است.
- در افراد حساس به رتینوئیدها با احتیاط مصرف شود.
- در طی درمان از مواجهه با نور مستقیم خورشید اجتناب شود.
توصیه های دارویی بکساروتن
- زنان و مردان تحت درمان بایستی از بروز بارداری جلوگیری کنند.
- بکساروتن همراه با غذا مصرف شود.
- خطر واکنش های حساسیت به نور وجود دارد.
- خطر بروز هایپوگلایسمی وجود دارد.
نحوه نگه داری داروی بکساروتن
- تمامی داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- دارو را در جای خنک، خشک و دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
بیشتر بخوانید:
دلایل ایجاد سرطان در افراد چیست؟
سرطان سینه بیشتر در چه کسانی دیده می شود؟
