استرابیسم (انحراف چشم) و بهترین نحوه درمان این عارضه

استرابیسم چیست ؟

استرابیسم نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعییت ناهمگونی نسبت به یکدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است.

این ناهمگونی ممکن است ئاضح بوده و یا اینکه صرفا بعضی اوقات وجود داشته باشد.

در حالی که یک چشم به سمت جلو نگاه میکند چشم دیگر به سمت داخل ، خارج، بالا و پایین چرخیده است.

استرابیسم در میان گروه سنی اطفال مشکل شایعی بوده و در حدود 4% کودکان دیده می­شود ولی ممکن است زمان بروز آن در سنین بالاتر نیز باشد.

شیوع آن در پسر و دختر به یک نسبت بوده و گاهی ابتلا فامیلی دارد. با اینحال، بعضی از مبتلایان سابقه چنین مشکلی را در فامیل خود ذکر نمی­کنند.

عضلاتی که به چشم متصل هستند، به طور عادی همزمان با هم کار می‌کنند تا هر دو چشم را هم‌زمان و در یک‌جهت حرکت دهند.

استرابیسم هنگامی رخ می‌دهد که عضلات چشم کارشان را به خوبی انجام ندهند و حرکات چشم را به طور هماهنگ کنترل نکنند.

وقتی که عضلات چشم آن‌طور که باید کارشان را انجام ندهند، چشم‌ها ممکن است نامتقارن شوند و مغز ممکن است قادر به ادغام کردن چیزی که یک چشم می‌بیند با چیزی که چشم دیگر می‌بیند نباشد.

به ندرت پیش می‌آید که یک کودک، پس از ابتلا به استرابیسم، این مشکل با رشد کردن او شدیدتر شود. در صورت عدم اقدام برای درمان، انحراف چشم می‌تواند موجب مشکلاتی دائمی در دید شود.

به طور مثال، اگر کودک از یک چشم خود، به خاطر هم تراز نبودن آن، استفاده نکند، ممکن است دچار ضعیفی در آن چشم شود.

بینایی و مغز

با یک دید دو چشمی طبیعی، هر دو چشم به یک نقطه نگاه می­کنند. بخش بینایی مغز، دو تصویر رسیده را به صورت یک تصویر سه بعدی ترکیب می­کند.

وقتی به علت استرابیسم یکی از چشم ها از موقعیت خود خارج می­شود، دو تصویر متفاوت به مغز ارسال می­گرد.

در یک کودک خردسال، مغز چنین یاد می­گیرد که تصویر چشم منحرف شده را نادیده گرفته و تنها تصویر چشم مستقیم یا چشم با دید بهتر را بپذیرد.

این امر سبب از بین رفتن درک عمق و دید دو چشمی می­شود. بالغین که دچار استرابیسم می­شوند اغلب بدان علت که مغز توانایی پذیرش یا دریافت تصویر هر دو چشم را پیدا کرده است، دو بینی پیدا می­کنند.

در این حالت مغز قادر به حذف تصویر چشم منحرف نخواهد بود. ولی متاسفانه در کودکان این اتفاق یعنی حذف تصویر چشم منحرف بسرعت رخ می­دهد و این وضعیت منجر به تنبلی یا آمبلیوپی می شود.

آمبلیوپی

قرارگیری طبیعی چشم ها در طی دوره کودکی امکان تکامل دید مناسب این سنین را فراهم می­سازد. قرارگیری غیر طبیعی مانند آنچه در استرابیسم دیده می­شود، سبب کاهش دید یا آمبلیوپی خواهد شد. مغز تصویر چشم بهتر را تشخیص داده و تصویر چشم ضعیف تر یا آمبلیوپیک را حذف می­کند.

این موضوع تقریباً در نیمی از کودکان مبتلا به استرابیسم اتفاق می­افتد.

آمبلیوپی را می­توان با بستن چشم بهتر و تقویت و بهبود بینایی چشم ضعیف تر، درمان نمود.

اگر آمبلیوپی در همان سالهای نخست زندگی تشخیص داده شود، درمان آن اغلب موفقیت آمیز خواهد بود ولی درصورتیکه درمان آن به تاخیر افتد، آمبلیوپی یا آفت دید وضعیتی دائمی پیدا خواهد کرد. قاعدتاً هر قدر آمبلیوپی زودتر درمان شود، دید بهتری تامین خواهد گردید.

علل و علائم استرابیسم

به دیواره خارجی هر چشمی، شش عضله چسبیده است که مسئولیت کنترل حرکات چشم را بعهده دارند. در هر چشم، دو عضله چشم را به سمت راست یا چپ می­برند.

چهار عضله دیگر مسئولیت حرکت چشم به سمت بالا و پایین و یا کنترل حرکات مورب چشم را بعهده دارند.

برای تمرکز هر دو چشم بروی یک نشانه مشخص، لازم است تمامی عضلات چشم با یکدیگر و با عضلات همکار چشم مقابل هماهنگ باشند.

هر علتی که در این هماهنگی اختلال ایجاد کند می تواند منجر به استرابیسم شود.

نقش کنترلی مغز نیر بر عضلات چشم از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین کودکان مبتلا به مشکلات مغزی از قبیل فلج مغزی، عقب افتادگی مغزی، هیدروسفالی و تومورهای مغزی اغلب دچار استرابیسم می­شوند.

هر عاملی که منجر به کاهش بینایی شود مانند عیب انکساری، آب مروارید، صدمات چشمی و …می­تواند عاملی برای استرابیسم باشد.

اصلی ترین علامت استرابیسم، در واقع چشمی است که در جای خود قرار ندارد.

گاهی طفل در نور آفتاب یک چشم خود را می بندد و گاه با کج کردن سر خود به یک موقعیت بخصوص تلاش می کند که از هر دو چشم خود استفاده کند و گاه بصورت خستگی شدید چشم و سردرد در حین فعالیت چشمی و گاهی علایم فقدان یک دید عمق مناسب نیز دیده می شود.

بالغینی که دچار استرابیسم می شوند نیز اغلب از دوبینی شکایت می کنند.

علت ابتلا به استرابیسم چیست ؟

استرابیسم یا انحراف چشم در کودکی اغلب هیچ علتی ندارد، اگرچه بیشتر جنبه‌ی ارثی دارد. گاهی اوقات استرابیسم هنگامی به وجود می‌آید که چشم‌ها می‌خواهند مشکلات بینایی را مانند دوربینی و یا آب مروارید جبران کنند.

عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلای کودک به انحراف چشم را بالا ببرند شامل عارضه‌هایی می‌شود که روی عضلات و عصب‌ها تأثیر می‌گذارند، تولد زودتر از موعد، سندروم داون، صدمه به سر و مشکلاتی دیگر.

بزرگ‌سالان نیز ممکن است به خاطر آسیب به چشم‌ها یا مجاری خونی، دچار انحراف چشم شوند.

از دست دادن بینایی، تومور چشمی یا تومور مغزی، بیماری گریوز، سکته‌ی قلبی و اختلالات مختلف عصبی و عضلانی نیز ممکن است باعث بروز استرابیسم در افراد بزرگ‌سال شود. (برگرفته از سایت زیبایی رازی)

علائم استرابیسم چیست ؟

به نقل از متخصصین کلینیک زیبایی پرشین شایع‌ترین علائم و نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:

• چشم‌ها هم‌زمان به یک جهت نگاه نمی‌کنند. (اگر چشمان کودکتان تنها کمی انحراف داشته باشد، ممکن است متوجه آن نشوید).
• چشم‌ها هماهنگ با هم حرکت نمی‌کنند.
• در نور روشن روز، یک چشم لوچ یا بسته می‌شود.
• برای نگاه کردن به چیزی، کودک سر را تکان می‌دهد و یا در جهت آن جسم می‌چرخاند.
• زل زدن به اشیاء (استرابیسم، مشاهده و درک عمیق را محدود می‌کند.)

کودکان بزرگ‌تر ممکن است از تاری دید، خشتگی چشم‌ها، حساسیت نسبت به نور یا دوبینی شکایت کنند. این علائم ممکن است کم و زیاد شوند و هنگامی که کودک خسته یا مریض است، بدتر شوند.

چشمان نوزادان ممکن است در ابتدا ناهماهنگ و انحراف دار باشند؛ اما در طی 3 تا 4 ماه، چشم‌ها می‌باشند هماهنگ شده باشند.

در برخی موارد، ممکن است به خاطر تیغه‌ی پهن بینی چشمان کودک ناهماهنگ به نظر بیایند؛ اما اگر چشمان کودکتان بعد از 4 ماه کلاً هماهنگ نشدند، حتماً کودکتان را برای معاینه‌ی چشم نزد پزشک ببرید.

استرابیسم چگونه تشخیص داده می‌شود ؟

اغلب اوقات، پزشک تنها با نگاه کردن به چشمان کودک می‌توانند تشخیص دهد که انحراف چشم دارد. وقتی‌که چشم‌ها هم‌زمان در یک جهت حرکت نمی‌کنند، کاملاً مشخص است.

پزشک از کودک می‌خواهد تا در حالی که هر کدام از چشم‌هایش پوشیده شده و سپس بازشده‌اند، به جسمی نگاه کند. با این کار پزشک می‌تواند ببیند که کدام چشم و تا چه حدی چقدر منحرف می‌شود و در چه شرایطی به طور غیرعادی منحرف می‌شود.

این تست‌ها به پزشک کمک خواهند کرد تا متوجه شود که آیا کودک تنبلی چشم دارد یا خیر که این عارضه گاهی همراه با استرابیسم رخ می‌دهد.

بیشتر بخوانید :

مهمترین علت انحراف چشم در نوزادان چیست؟

علت و درمان انحراف چشم در کودکان

درمان استرابیسم

رایج‌ترین درمان‌ها برای استرابیسم در بزرگ‌سالان یا کودکان عبارت‌اند از:

• عینک: استفاده از عینک گاهی می‌تواند استرابیسم خفیف را درمان کند.
• پچ (چشم بند) موقتی چشم که در صورتی که کودک تنبلی چشم داشته باشد، بر روی چشم قویتر قرار می‌گیرد. این کار موجب قوی‌تر شدن چشم ضعیف‌تر می‌شود و در نتیجه ممکن است انحراف چشم را برطرف کند. کودک شما برای چند هفته یا چند ماه، باید گاهی اوقات یا در همه وقت این پچ را روی چشم خود داشته باشد. (برگرفته از سایت فروش تجهیزات پزشکی رازی )
• عمل جراحی روی عضلات چشم. این عمل اغلب تنها راه برای بهبود دید و هماهنگی بیشتر چشم‌ها می‌باشد. این جراحی ممکن است به بیشتر از یک بار عمل نیاز داشته باشد و کودک ممکن است همچنان نیاز به عینک داشته باشد.

درمانهای دیگر استرابیسم شامل داروها و تمرینات چشمی می‌باشد.

درمان استرابیسم باید در اسرع وقت انجام شود. به طور کلی، هر چه در هنگام شروع درمان، سن کودک کمتر باشد، شانس اصلاح این مشکل بیشتر خواهد بود. همچنین ادامه دادن مراجعات پزشکی برای مشکل کودکتان بسیار حائز اهمیت است.