احکام قسم خوردن

چیزی که به عنوان قسم خوردن وجود دارد، شامل دو قسم است؛

1- قسم براى اثبات یا نفى چیزى، که بعدا توضیح خواهم داد،

2- قسم براى انجام یا ترك كارى در آینده،

در این پست می خواهم همین نوع دوم از قسم را برای شما دوستان توضیح بدهم.

اگر فردی قسم بخورد كه كارى را انجام دهد یا ترك كند، مثلا قسم بخورد كه روزه بگیرد یا دود استعمال کند اگر قسمی که خورده است، دارای شرایطی که در نظر مراجع تقلید است باشد، الزامی است که به قسم خود عمل کند، و اگر عمدا آن را ترک کند باید کفاره بدهد.

چونکه نظرات مراجع عظام تقلید واضح و کامل است، توضیح نمی دهم، لطفا مرجع تقلید خودتون را انتخاب کند و از نظر مرجع تقلید خود آگاه شوید:

آیت الله خمینی

مساله: قسم چند شرط دارد:

اول: كسى كه قسم مى‏خورد باید بالغ و عاقل باشد، و اگر مى خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد، باید در حال بالغ شدن سفیه نباشد و حاكم شرع او را از تصرف در اموالش منع نكرده باشد، و از روى قصد و اختیار قسم بخورد پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسى كه مجبورش كرده‏اند، درست نیست و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد.

دوم: كارى را كه قسم مى خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحى را به جا آورد، باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحى را ترك كند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.

سوم: به یكى از اسامى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود، مثل خدا و الله و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند، ولى به قدرى به خدا گفته مى شود كه هر وقت كسى آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر مى آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است، بلكه اگر به لفظی قسم بخورد كه بدون قرینه خدا بنظر نمى آید، ولى او قصد خدا را كند بنابر احتیاط، باید به آن قسم عمل نماید.

چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد كند صحیح نیست ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

پنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتى كه براى قسم معین كرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتى كه عاجز شده به هم مى‏خورد.

آیت الله تبریزی

مساله: قسم چند شرط دارد:

اول: كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد قسم بخورد، پس قسم خوردن بـچـه و دیـوانه و مست و كسى كه مجبورش كرده اند درست نیست، وهمچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد.

دوم: كارى را كه براى آن قسم مى خورد باید حرام یا مكروه نباشد، و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند، باید واجب یا مستحب نباشد، واگر قسم بخورد كار مباحى را بجا آورد، باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحى را ترك كند باید انجام آن بهتر از تركش نباشد.

سـوم: بـه یـكـى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود مانند خدا و اللّه و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند ولى به قدرى به خدا گـفـتـه مـى شـود كه هر وقت كسى آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر مى آید، مثل آنكه به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است، بلكه احتیاط وجوبى در غیر این صورت نیز عمل به قسم است.

چهارم: قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد كند صحیح نیست، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است .

پـنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد، و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد و بـعـدا از عـمل به آن عاجز شود، از وقتى كه عاجز مى شود قسم او بهم مى خورد، و همچنین است اگر عمل كردن به نذر یا قسم یا عهد به قدرى مشقت پیدا كند كه نشود آن را تحمل كرد.

آیت الله بهجت

مساله: قسم چند شرط دارد :

1- كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه، دیوانه، مست و كسى كه مجبورش كرده اند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانیت بدون قصد قسم بخورد.

2- كارى را كه قسم مى خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند، باید واجب یا مستحب نباشد و قسم بر ترك امرى كه راجح است، هرچند دنیوى باشد، منعقد نمى شود، و متعلق قسم با رجحان به طور قطع كفایت مى كند ولى انعقاد قسم در امر متساوى الطرفین، یعنى مباح، مبنى بر احتیاط است.

3- به یكى از اسامى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود، مانند « خدا » و « اللّه » ، و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیرخدا هم مى گویند ولى به قدرى بر خدا اطلاق مى شود كه هروقت كسى آن اسم را بگوید ذات مقدس حق درنظر مى آید ، مثل آن كه به « خالق » و « رازق » قسم بخورد، صحیح است .

4- قسم را به زبان بیاورد، و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد كند، صحیح نیست، ولى شخص لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.

5- عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد، و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن بوده ولى بعداً تا آخر وقتى كه براى قسم معین كرده عاجز شود، یا برایش مشقت داشته باشد، قسم او از وقتى كه عاجز شده بهم مى خورد.

احکام قسم خوردن

آیت الله سیستانی

مساله: قـسـم چند شرط دارد:

اول: كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختیار قـسـم بـخـورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسى كه مجبورش كرده اند درست نیست و هم چنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد یا بى اختیار قسم بخورد.

دوم: كـارى را كه براى انجام آن قسم مى خورد باید حرام یا مكروه نباشد، و كارى را كه قسم مى خورد ترك كـنـد، بـایـد واجب یا مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كار مباحى را بجا آورد، چنانچه انجامش از نظر عـقـلا بـهتر از تركش باشد قسمش صحیح است و هم چنین اگر قسم بخورد، كارى را ترك كند چنانچه تركش از نظر عقلا بهتر از انجامش باشد، قسمش صحیح است، بلكه در هر دو مورد اگر انجام یا تركش از نظر عقلا بهتر نباشد ولى براى شخص او بهتر باشد، باز هم قسمش صحیح است.

سوم: به یكى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود مانند ( خدا ) و ( اللّه ). و نـیـز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند ولى به قدرى به خدا گفته مى شود كه هر وقـت كـسـى آن اسـم را بـگـوید ذات مقدس حق در نظر مى آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صـحیح است، بلكه اگر به اسمى قسم بخورد كه به تنهایى ذات مقدس ربوبى از آن در نظر نمى آید، ولى چـنـانـچه در مقام قسم خوردن استعمال شود ذات حق به نظر مى آید مثل سمیع و بصیر، باز هم قسمش صحیح است.

چـهارم: قسم را به زبان بیاورد، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است و هم چنین براى كسى كه قادر بر تكلم نیست اگر بنویسد و آن را در قلبش قصد كند كافى است بلكه در غیرش نیز احتیاط ترك نشود.

پنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد و اگر موقعى كه قسم مى خورد، ممكن باشد و بعدا از عمل به آن عاجز شود، چنانچه خود را عمدا عاجز نكرده باشد، از وقتى كه عاجز مى شود قسم او به هم مى خورد، و هـم چـنین است اگر عمل كردن به نذر یا قسم یا عهد به قدرى مشقت پیدا كند كه نشود آن را تحمل كرد.

آیت الله صافی گلپایگانی

مساله: قسم چند شرط دارد:

اول: كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد، و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خـوردن بچه و دیوانه و مست و كسى كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى اختیار قسم بخورد.

دوم: كارى را كه قسم مى خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد، و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كارمباحى را بجا آورد، باید ترك آن در نـظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحى را ترك كند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.

سوم: به یكى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود مانند خـدا – و – اللّه، و نـیـز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند، ولى بقدرى به خدا گـفته مى شود كه هر وقت كسى آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر مى آید: مثل آن كه به خـالق و رازق قسم بخورد صحیح است بلكه بنابر احتیاط واجب در غیر اینصورت هم به قسم عمل نماید.

چـهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد كند صحیح نیست: ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

پـنـجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد، و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد، و بـعـدا از عـمـل به آن عاجز شود، از وقتى كه عاجز مى شود، قسم او بهم مى خورد، و نیز اگر عمل كردن به قسم بقدرى مشقت پیدا كند كه نشود آن راتحمل كرد، و یا این كه متعلق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود، قسم بهم مى خورد و همین طور است حكم در عهد و نذر.

آیت الله مکارم شیرازی

مسأله: هرگاه كسى با شرایط زیر قسم یاد كند باید به قسم خود عمل نماید و گرنه كفّاره دارد:

1- كسى كه قسم یاد مى كند باید بالغ و عاقل باشد و اگر درباره مال خود قسم مى خورد باید سفیه نباشد، همچنین حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نكرده باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، بنابراین قسم خوردن بچّه و دیوانه و كسى كه مجبورش كرده اند درست نیست، همچنین اگر در حال عصبانى بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد.

2- كارى را كه براى انجام آن قسم مى خورد باید حرام و مكروه نباشد و كارى را كه قسم بر ترك آن مى خورد واجب و مستحب نباشد و اگر براى انجام كار مباحى قسم مى خورد باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنین اگر قسم براى ترك كار مباحى مى خورد باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.

3- به یكى از نامهاى خداوند قسم یاد كند خواه نامى باشد كه به غیر ذات مقدّس او گفته نمى شود، مانند «خدا» و «اللّه» یا نامى كه به غیر او نیز گفته مى شود، ولى از قرائن معلوم است كه مقصودش خداست، بلكه اگر به نامهایى قسم یاد كند كه بدون قرینه خدا به نظر نمى آید ولى او قصد خدا را كند بنابر احتیاط واجب باید به آن قسم عمل كند.

4- قسم را باید به زبان بیاورد، بنابراین اگر در قلبش بگذراند كافى نیست و در كتابت و نوشتن احتیاط، عمل به آن است، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

5- عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد ولى بعداً عاجز شود یا مشقّت شدید داشته باشد از همان وقت كه چنین شده قسم او به هم مى خورد.

آیت الله فاضل لنکرانی

مسأله: قسم چند شرط دارد:

اوّل: كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و اگر مى خواهد راجع به مال خودش قسم بخورد سفیه نباشد و حاكم شرع او را از تصرف در اموالش منع نكرده باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسى كه مجبورش كرده اند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد یا بى اختیار قسم بخورد.

دوّم: كارى را كه قسم مى خورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد كه كار مباحى را به جا آورد باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد كه كار مباحى را ترك كند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.

سوّم: به یكى از اسامى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود مانند «خدا» و «الله» و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند ولى بقدرى به خدا گفته مى شود كه هر وقت كسى آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر مى آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است. بلكه اگر به لفظى قسم بخورد كه بدون قرینه، خدا بنظر نمى آید ولى او قصد خدا را كند بنابر احتیاط باید به آن قسم عمل نماید.

چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا به قلبش خطور دهد، صحیح نیست ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

پنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد و بعد تا آخر وقتى كه براى قسم معین كرده عاجز شود یا برایش مشقت داشته باشد قسم او از وقتى كه عاجز شده به هم مى خورد. و نیز اگر متعلّق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود قسم بهم مى خورد و همینطور است حكم در عهد و نذر.

آیت الله وحید خراسانی

مسأله: قسم چند شرط دارد:

اول: كسى كه قسم مى خورد باید بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختیار قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و كسى كه اكراهش كرده اند درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد، و قسم سفیه و مفلس در صورتى كه مستلزم تصرف در مال باشد صحیح نیست.

دوم: كارى را كه براى انجام آن قسم مى خورد باید حرام یا مكروه نباشد، و كارى را كه قسم مى خورد ترك كند باید واجب یا مستحب نباشد و وجوب عمل به قسم متعلق به فعل یا ترك مباحى كه مصلحتى در دین یا دنیا در آن نباشد محل اشكال است.

سوم: به یكى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمى شود، مانند (خدا) و (الله)، و نیز اگر به اسمى قسم بخورد كه به غیر خدا هم مى گویند ولى به قدرى به خدا گفته مى شود كه هر وقت كسى آن اسم را بگوید ذات مقدس حق در نظر مى آید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است، بلكه به اسمى هم كه بر خدا و بر غیر خدا گفته مى شود اگر خدا را قصد كند و قسم بخورد، بنا بر احتیاط واجب به آن قسم عمل كند.

چهارم: قسم را به زبان بیاورد، و اگر آن را بنویسد یا در قلبش قصد كند صحیح نیست، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.

پنجم: عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد، و اگر موقعى كه قسم مى خورد ممكن باشد و بعدا از عمل به آن عاجز شود، از وقتى كه عاجز مى شود قسم او به هم مى خورد، و همچنین است اگر عمل كردن به نذر یا قسم یا عهد به قدرى مشقت پیدا كند كه نشود آن را تحمل كرد.