آیا می دانید سالیسیلات ها و مشتقات اسیدپروپیونیک چیست ؟

استیل سالیسیلات اسید (ASA) و با نام علمی ( Methyl salicylate )که به عنوان آسپرین شناخته می شود به سرعت به دنبال تجویز دهانی جذب می شود. جدب این دارو بخشی در معده اما عمدتاً از بخش فوقانی روده باریک جذب می گردد. تجمع قابل اندازه گیری در پلاسما در کمتر از 30 دقیقه رخ می دهد که سطح خونی پیک آن طی 1 تا 2 ساعت ایجاد می شود.

میزان و اندازه جذب توسط فاکتورهایی مثل میزان تجزیه و حل شدن قرص، PH سطح مخاطی (شرایط اسیدی با افزاش بخش غیر یونیزه، باز جذب سالیسیلات را بهتر می کند) و زمان تخلیه معده، مشخص می شود.

آسپرین سریعاً به وسیله استرازهای خون و بافت به استیک اسید و سالیسیلیک اسید (سالیسیلات) هیدرولیزه می شود، سالیسیلات در میان اکثر بافت های بدن توزیع می شود. 80 تا 90 درصد سالیسیلات به پروتئینهای پلاسما به خصوص آلبومین باند می شوند.

در کبد سالیسیلات با گلیسین کونژوگه می شود تا اسید سالیسیلوریک را تشکیل دهد، با گلوکورونیک اسید کونژوگه می شود تا استر یا اترگلوکورونیدها را شکل دهد یا در 1% موارد به اسید جنتیسیک متابولیزه شود. نیمه عمر پلاسمایی آسپرین 15 دقیقه و سالیسیلات 2 تا 3 ساعت در دوزهای پایین و 30-15 ساعت در دوزهای بالا یا توکسیک است.

این دفع وابسته به دوز نتیجه محدود بودن میزان گلیسین کبدی برای تشکیل اسید salicyluric و میزان گلوکورونیک اسید برای تشکیل گلوکورونیداز است. در نتیجه در تجمع های بالا، سالیسالات آزاد در ادرار افزایش می یابد. دفع کلیوی سالیسالات آزاد بسیار متفاوت و وابسته به PH است. حداقل 5% سالیسالات ازاد در ادرار اسیدی و حداکثر 85% در ادرار قلیایی ترشح می شود.

بعد از تجویز خوراکی مشتقات پروپیونیک اسید (پروفنها مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن) سریعاً جذب می شود پیک تجمع از 1 تا 2 ساعت (نیمه عمر 2 ساعت) برای ایبوپروفن، 2 تا 4 ساعت (نیمه عمر 14 ساعت) برای تاپروکسن و 1 تا 2 ساعت (نیمه عمر 2 ساعت) برای کتوپروفن متفاوت است.

مشتقات پروپیونیک اسید به صورت گسترده ای (99%) به پروتئینهای پلاسما معمولاً آلبومین باند می شوند. تجمع مشتقات پروپیونیک اسید ممکن است در مایع مفصلی بیشتر از پلاسما باشد. این داروها به صورت گسترده ای در کبد متابولیزه می شوند بیشتر از 90% دوز خورده شده مشتقات پروپیونیک اسید در ادرار به صورت متابولیتهای محلول در آب یا کونژوگه هایشان، ترشح می شود.

نحوه عملکرد سالیسیلات و مشتقات پروپیونیک اسید :

عملکرد ضد درد و ضد التهابی سالیسیلات و مشتقات پروپیونیک اسید، نتیجه مستقیم توانایی آنها در مهار سنتز پروستاگلاندین است. واسطه های بیوسنتز پروستاگلاندین ها یا خود پروستاگلاندین ها رسپتورهای درد را به مدیاتورهایی مثل کینین ها، هیستامین، 5- هیدروکسی تریپتامین (5-HT) که از بافت آسیب دیده آزاد می شوند را حساس می کنند.

سالیسیلات ها و مشتقات پروپیونیک اسید سنتز پروستاگلاندین از طریق مهار پروستاگلاندین سنتاز I و II (COXI,II) در مکانهای محیطی و مرکزی، کاهش می دهند. COXI ساختمانی است و در اغلب بافتها شامل آنهایی که در عملکرد کلیه دخیل هستند و محافظ سلولی معده هستند، وجود دارند. COXII، inducible است و به وسیله مدیاتورهای سلولی آزاد شده از بافت آسیب دیده فعال می شود و مسئول بخشی از پاسخ التهابی است.

اگر چه هر دو ایزو آنزیم های COXI و COXII به وسیله این داروها مهار می شوند، اما تفاوت قابل توجهی در قدرت آنها وجود دارد. ناپروکسن 20 برابر قوی تر از آسپرین یا ایبوپروفن است.

علاوه بر مهار سنتز پروستاگلاندین ها، آسپرین و مشتقات اسید پروپیونیک، مهاجرت لکوسیت های PMN و ماکروفاژها به محل های التهاب را مهار می کنند و غشاء لیزوزومال را تثبیت می کنند (بنابراین آزادسازی مدیاتورها از گرانولوسیت ها، بازوفیل ها و ماست سل ها را کاهش می دهند) که باعث افزایش اثرات ضد التهابی این داروها می شوند.

آسپرین و مشتقات اسید پروپیونیک به صورت مؤثری داخل مایع مفصلی نفوذ می کنند که عملکرد ضد التهابی آنها را فراتر از نیمه عمر پلاسمایی حفظ می کند.

مهار تولید PG همچنین باعث عملکرد ضد تب این داروها می شود. پیروژن های باکتریال تولید Il-1 در ماکروفاژها را تحریک می کند که باعث تحریک سنتز PGها از طریق فعالسازی COX در هیپوتالاموس یا نزدیک آن می شود.

افزایش دمای بدن را به وسیله تداخل با مکانیسم های کنترل دمای هیپوتالاسمی که تولید گرما را در برار از دست دادن آن تنظیم می کند، بالا می برد. به وسیله بلوک کردن سنتز PG، این داروها از دست دادن گرما را تسهیل می کنند و دمای افزایش یافته بدن را کاهش می دهند.

اثرات سالیسیلات ها (ASA):

اثرات ضد پلاکتی آسپرین جهت کاهش حمله های قلبی یا سکته کاملاً واضح است.

ASA قبل از اینکه در جریان پورتال داستیله شود به صورت برگشت ناپذیر COX داخل پلاکتها را استیله می کند (مهار پره سیستمیک)، بنابراین سنتز ترومباکسان را بلوک می کند و از این جهت در تجمع پلاکتی اختلال ایجاد می کند. پلاکتها به اثرات ASA بسیار حساس هستند چون نمی توانند COX جدید بسازند.

اثرات تک دوز ASA می تواند 8 تا 10 روز طول بکشد. مشتقات پروپیونیک اسید و سالیسیلیک اسید نمی توانند به صورت برگشت ناپذیر COX را مهار کنند و بنابراین ثابت نشده که این داروها فواید مشابه ایجاد کنند.

استفاده گسترده از آسپرین و مشتقات پروپیونیک اسید، مدارک واضحی برای عوارض جانبی این داروها فراهم آورده است. برجسته ترین عارضه جانبی التهاب معده است و تا 40% بیمارانی که آسپرین می خورند ثابت شده که این مشکل را دارند. مشتقات پروپیونیک اسید به طور واضحی التهاب معده کمتری می دهند اما این مسئله از دارویی به داروی دیگر از بیماری به بیماری دیگر متفاوت است.

پروستاگلاندین ها از مخاط معده به وسیله کاهش تولید اسید معده و آزادسازی آن حفاظت می کنند مهار COXI به وسیله این داروها، اثر مهاری PGها روی تولید اسید معده را از بین می برد که منجر به التهاب معده و زخمهای دئودنوم و معده می گردد. تجویز همزمان آنالوگ پروستاگلاندین (میزوپروستول) می تواند این عوارض را کاهش دهد.

PG همچنین روی ترشح آب و نمک به وسیله تنظیم جریان خون کلیوی و اثرات مستقیم روی توبولهای کلیه اثر می گذارد. چون هر دو COXI و COXII در کلیه وجود دارند مهار آنزیمی منجر به عوارضی مثل احتباس مایع و عدم تعادل الکترولیتی می شود.

بیماران با بیماری کلیوی به سالیسیلات ها و مشتقات پروپیونیک اسید بسیار حساس هستند و کاهش برگشت پذیر در GFR، نفریت بینابینی و سندرم نفروتیک ممکن است رخ بدهد. امکان عوارض کلیوی در داروهایی که نیمه عمر طولانی تری دارند مثل داروهایی که حساسیت بیشتری برای ایزوآنزیم COXII دارند، بیشتر است.

کودکان با آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا که تا 25 بار آسپرین دریافت کنند احتمال ابتلا به سندرم Reye را دارند سندرم Reye یک بیماری کشنده کودکان و نوجوانان است که بعد از یک عفونت ویروسی (به خصوص ویروس آنفولانزا) رخ می دهد. تجویز آسپرین همراه با بیماری ویروسی، به غشاهای میتوکندریال کبدی در افراد مستعد از نظر ژنتیکی آسیب می زند و منجر به آسیب کبدی و آنسفالوپاتی می شود.

عوارض مصرف آسپرین :

در حال حاضر یک اخطار روی محصولات حاوی آسپرین جهت اجتناب از عوارض مرتبط با سندرم Reye وجود دارد. واکنش های ازدیاد حساسیت مرتبط با آسپرین شامل آسم (8 تا 20 درصد بزرگسالان مبتلا به آسم)، راشهای پوستی، آنژیوادم و واکنشهای بالقوه آنافیلاکتوئید است.

بیماران با آسم و پولیپ بینی ممکن است حساسیت بیشتری به آسپرین شامل برونکواسپاسم و هیپوتانسیون نشان دهند. استفاده مزمن و حاد آسپرین باعث طولانی تر شدن زمان خونریزی (BT) می شود. اگر چه تغییرات زمان خونریزی در مشتقات اسید پروپیونیک گزارش نشده اما واکنش های ازدیاد حساسیت گزارش شده است.

مسمومیت با آسپرین به خوبی مستند شده است که عمدتاً به علت در دسترس بودن آسپرین در قفسه ی دارویی خانه ها است. مسمومیت خفیف با آسپرین یا Salicylism شامل سر درد، گیجی، اختلال هوشیاری، وزوز گوش، تهوع و استفراغ است.

این علائم وابسته به دوز هستند و با کاهش دوز برطرف می شوند. مسمومیت شدید با آسپرین با هایپرونتیلاسیون در اثر افزایش تولید در اثر رها سازی متابولیسم اکسیداتیو در عضله اسکلتال به علت القای سالیسیلات و در اثر تحریک مستقیم مرکز تنفسی مدولا، تظاهر می یابد.

آلکالوز تنفسی که به وسیله افزایش ترشح سدیم و پتاسیم بیکربنات جبران می شود و باعث اختلال شدید در تعادل اسید- باز می شود که منجر به تشنج، کوما و پس از یک دوره عدم هوشیاری، مرگ ناشی از نارسایی تنفسی می شود. درمان در موارد مسمومیت خفیف علامتی است اما تجویز مایعات داخل وریدی و تصحیح تعادل الکترولیتی و اسید- باز در موراد شدید تر لازم است. قلیایی کردن ادرار، ترشح سالیسیلات ازاد را افزایش خواهد داد.

به علت استفاده گسترده، تداخلات دارویی با تجویز آسپرین و مشتقات اسید پروپیونیک ناشایع نیست. به خصوص، هر داروی دیگری که التهاب معده می دهند اثرات این داروها روی مخاط معده را تقویت می کنند.

ضد انعقادهای خوراکی از محلهای باند شده با پروتئین پلاسما توسط این داروها جدا می شوند که باعث افزایش عملکرد ضد انعقادی می شود. در میان داروهایی که تجویز آنها در ترکیب با آسپرین باعث افزایش حالت ازاد در برابر باند شده به علت جدا شدن اتصال با پروتئین پلاسما می شوند تولبوتامید، کلرپروپامید و فنی توئین هستند.

کاربر گرامی چنانچه این مطلب برای شما مفید بوده لایک کنید ، یا راهکاری دیگری دارید با دیگر کاربران مجله دلگرم به اشتراک بگذارید.

تهیه و گردآوری مجله دلگرم

جهان باورصاد