آشنایی با مزایای درمانی قرص دی والبایوکس
قرص دی والبایوکس چیست؟
دی والبایوکس (DIVALBIOX) نام تجاری سدیم والپروات از دسته ی داروهای ضد صرع می باشد و یکی از مهم ترین و موثرترین داروها در کنترل حملات تشنجی بیماری صرع در کودکان و بزرگسالان است با این وجود مصرف این دارو تنها به این مورد محدود نمی شود و در موارد متنوعی مانند پیشگیری از میگرن، بیماری های اعصاب روان مانند افسردگی و دردهای عصبی ناشی از دیابت نیز تجویز می شود.
تشنج یک حمله ی عصبی ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز می باشد.سدیم والپروات با کاهش فعالیت های الکتریکی غیرطبیعی مغز حملات تشنجی را کنترل می نماید.
تفاوت در برندهای مختلف قرص دی والبایوکس
قرص دی والبایوکس توسط شرکت های مختلف و با نام های تجاری متفاوت تولید می شود و باید بدانید که مقدار و نوع دارو در این محصولات می تواند متفاوت باشد.از این رو اگر این دارو توسط پزشک با نام تجاری خاصی برای شما تجویز شده است و به هردلیلی موفق به تهیه آن نشدید حتما با پزشک خود در مورد تغییر دارو و جایگزینی داروی مناسب صحبت کنید و بدون مشورت پزشک از تغییر برند داروی خود خودداری کنید.در برخی موارد با تعویض دارو نیاز به تغییر مقدار مصرف دارو نیز می باشد.
مکانیسم اثر قرص دی والبایوکس
قرص دی والبایوکس مشابه فنی توئین و کار با مازپین با انسداد جریان سدیم،از فعالیت با فرکانس زیاد نرون ها جلوگیری می کند وبا مهار آنزیم تجزیه کنندهGABA،غلظت آن را در مغز افزایش می دهد. همچنین این دارو در غلظت های زیاد، جریان پتاسیم در غشاء سلولهای مغزی را افزایش می دهد و غشاء را هیپرپولاریزه می کند.
فارماکوکینتیک قرص دی والبایوکس
قرص دی والبایوکس به طور گسترده ای در بدن توزیع می شود. میزان اتصال این دارو به پروتئین های پلاسما در حدود 90 درصد است. سدیم والپروات به طور عمده ای در کبد متابولیزه می شود. قسمت اعظم متابولیسم این داور از راه گلوکوروئیداسیون و مابقی آن از طریق بتا – اکسیداسیون و امگا اکسیداسیون در میتوکندری ها صورت می گیرد که برخی از متابولیت های حاصل نیز دارای فعالیت فارماکولوژیکی هستند.
نیمه عمر قرص دی والبایوکس تقریباً 15 ساعت است که ممکن است در بیماران مبتلا به نارسایی کبدی، بیماران مسن و کودکان زیر 2 سال طولانی تر و در بیمارانی که تحت درمان با سایر داروهای ضدصرع نیز هستند کوتاه تر باشد. این دارو به شکل متابولیت از طریق ادرار دفع می شود.
مصرف قرص دی والبایوکس برحسب اندیکاسیون
بزرگسالان و کودکان
مونوتراپی : ابتدا 10-15mcg/kg در روز جداگانه در 3 دوز تجویز می شود و سپس هر هفته 15-10mg/kg به دوز روزانه اضافه می شود تا تشنجات کنترل شود یا این که بروز عوارض جانبی مانع از افزایش دوز شود.
دوز نگهدارنده به طور معمول 20-30mg/kg در روز است. در بزرگسالان حداکثر تا 60mg/kg و در کودکان تا 25-30mg/kg در روز می توان تجویز کرد. مقادیر بالاتر از 250 میلی گرم در روز باید در دوزهای جداگانه تجویز شوند.
- نوزادان : فقط در انواع مقاوم صرع از این دارو استفاده می شود.
- دوز اولیه 20mg/kg است و سپس هر 12 ساعت 10 mg/kg تجویز می شود.
مانیای حاد
بزرگسالان : ابتدا 750 mg در روز جداگانه در چند دوز تجویز می شودو سپس به تدریج و برای رسیدن به پاسخ بالینی مناسب دوز دارو افزایش داده می شود، حداکثر دوز دارو 60mg/kg یا 4/2 گرم در روز است.
پروفیلاکسی میگرن
بزرگسالان : 350 میلی گرم دو بار در روز تجویز می شود. در بعضی از بیماران تا 1 گرم در روز ضرورت پیدا می کند.
موارد منع مصرف و احتیاط قرص دی والبایوکس
قرص دی والبایوکس را به بیماران مبتلا یا دارای سابقه ی اختلال یا بیماری کبدی، دارای سابقه فامیلی ابتلا به اختلال بسیار شدید کبدی و دارای حساسیت مفرط به دارو تجویز نکنید.
کودکان کمتر از 3 سال و افراد مبتلا به بیماری های متابولیک ارثی، آسیب ارگانیک مغزی، اختلالات تشنجی شدید همراه با عقب ماندگی ذهنی بیشتر در خطر مسمومیت کبدی هستند. در این افراد با احتیاط کامل تجویز کنید در صورت امکان از تجویز با سایر داروهای ضدصرع که آن ها نیز ممکن است موجب آسیب کبد شوند، اجتناب کنید.
سودمندی و اثربخشی قرص دی والبایوکس برای درمان مانیا در افراد کمتر از 18 سال و برای درمان میگرن در افراد کمتر از 16 سال ثابت نشده است. در تجویز والپروات با سایر داروهایی که با انعقاد خون در ارتباط هستند (مثل آسپرین و وارفارین) احتیاط کنید. در بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز با احتیاط تجویز کنید.
تداخلات مهم دارویی قرص دی والبایوکس
- گزارش شده است که در 6 کودک صرعی، تجویز هم زمان آسپیرین، نیمه عمر قرص دی والبایوکس را افزایش داده است. این امر حاکی از آن است که ممکن است سالیسیلات ها علاوه بر جابه جا کردن اسید والپروییک از محل اتصال آن به پروتئین، متابولیسم آن را نیز مهار می کند. با داروی هپاتوتوکسیک دیگری نظیر والپروات کاملاً نامطلوب است.
- قرص دی والبایوکس و آسپرین، هر دو به عملکرد پلاکت ها اثر می گذارند. ناپروکسن نیز جابه جایی جزیی در اسید والپروییک متصل به پروتئین ایجاد می کند. ولی این اثر احتمالاً چندان قابل توجه نیست تا آثار کلینیکی داشته باشد.
- ممکن است داروهای ضد افسردگی با کاهش آستانه تشنج به صورت آنتاگونیست فعالیت ضدصرعی قرص دی والبایوکس (و همچنین سایر داروهای ضدصرع) عمل کنند.
- ضدصرع ها : فئوباربینال می تواند کلیرانس و متابولیسم قرص دی والبایوکس را افزایش دهد. کاربامازبین و فنی تویین داروهای القاءکننده ی آنزیم هستند و طبق انتظار متابولیسم قرص دی والبایوکس را افزایش می دهند.
- ولی اثر قرص دی والبایوکس بر روی هر دو دارو پیچیده است. به دنبال تجویز هم زمان والپروات با لاموتریژین ممکن است غلظت سرمی قرص دی والبایوکس کاهش یابد. در حالی که ممکن است غلظت لاموتریژین زیاد شود. دوز لاموتریژین را کاهش دهید.
- دی والبایوکس متابولیسم اثر سوکسیماید را مهار می کند. غلظت سرمی هر دو دارو را به خصوص در صورت مصرف هم زمان سایر داروهای ضد صرع کنترل کنید.
- آنتی سایکوتیک ها با کاهش آستانه ی تشنج به صورت آنتاگونیست فعالیت ضدصرع قرص دی والبایوکس عمل می کنند.
- کلستیرامین ممکن است جذب قرص دی والبایوکس را کاهش دهد. مشاهده شده است که تجویز قرص دی والبایوکس با آنتی اسید هیدروکسید آلومینیوم و منیزیوم به طور مشخص فراهم زیستی آن را در فرد سالم افزایش می دهد.
- مصرف هم زمان قرص دی والبایوکس با الکل موجب کاهش اثر والپروییک اسید و تشدید عوارض جانبی مغزی آن می شود. مصرف الکل در این بیماران باید قطع شود.
عوارض جانبی قرص دی والبایوکس
شایع ترین: اختلالات گوارشی نظیر تهوع، استفراغ، سوء هاضمه، اسهال، کرامپ های شکمی و یبوست شایع ترین عوارض والپروات هستند. این عوارض بیشتر در ابتدای درمان رخ می دهند. استفاده از شکل آهسته رهش قرص دی والبایوکس مصرف همراه با غذا و شروع دارو با دوز کم این عوارض را کاهش می دهد.
مهم ترین : بروز نارسایی کبدی منجر به مرگ در بیماران تحت درمان با قرص دی والبایوکس و مشتقات آن مشاهده شده است. احتمال ایجاد مسمومیت کبدی مرگبار در کودکان کمتر از دو سال به مقدار قابل توجهی بیشتر است. به خصوص آن دسته از این کودکان که چند داروی ضدصرع مصرف می کنند، آنهایی که اختلالات تشنجی شدید همراه با عقب ماندگی ذهنی دارند و آنهایی که بیماری ارگانیک مغزی دارند. در این دسته از بیماران لاموتریژین را با احتیاط فراوان و به تنهایی تجویز کنید.
با افزایش سن بروز این عارضه به طور پیشرونده کاهش می یابد. این عارضه معمولاً طی 6 ماه اول درمان رخ می دهد. مسمومیت کبدی جدی یا مرگبار ممکن است با علایم غیراختصاصی نظیر فقدان کنترل تشنج، بی قراری، ضعف، لتارژی، ادم صورت، بی اشتهایی، زردی و استفراغ شروع شود. ممکن است آزمایش های بیوشیمیایی غیرطبیعی نباشند.
سایر عوارض قرص دی والبایوکس
الف- حین درمان صرع
CNS: عوارضی نظیر آتاکسی؛ ترمور، سدیشن، لتارژی، کانفیوژن و به طور نادرتر کما گزارش شده است. البته این عوارض اعلب به دنبال شروع دارو با دوز بسیار زیاد، افزایش بسیار سریع دوز یا مصرف هم زمان سایر داروهای ضدصرع رخ می دهند. دمانس برگشت پذیر ناشی از آتروفی مغز نیز گزارش شده است.
ممکن است افزایش هوشیاری رخ دهد که معمولاً اثری مفید در نظر گرفته می شود؛ ولی گاهی عصبانیت، بیش فعالی و اختلالات رفتاری در کودکان گزارش نشده است.
سایر عوارض نورولوژیک عبارتند از : توهمات، آتاکسی، سردرد، نیستاگموس، دوبینی، آستریکسی، دیس آرتری، سرگیجه، هیپوسنتزی، سرگیجه، عدم هماهنگی، انسفالوپاتی همراه با تب (نادر به مدت کوتاهی بعد از شروع درمان تک دارویی یا والپروات و بدون بروز اختلال کبدی یا غلظت غیرطبیعی در سرم رخ داده است.)
- پوستی: ریزش موقت مو (گاهی همراه با رشد مجدد موهای مجعد). راش پوستی ، حساسیت به نور، سندرم استیونس جانسون،
- اندوکرین: عادت ماهانه ی نامنظم، آمنوره ی ثانویه، آزمایش های عملکردی غیرطبیعی تیروئید، تورم غده پاروتید، بزرگی پستان، گالاکتوره.
خونی: قرص دی والبایوکس فاز دوم تجمع پلاکتی را مهار می کند که ممکن است موجب تغییر زمان خونریزی (BT) شود. احتمال بروز ترومبوسیتوپنی با افزایش غلظت پلاسمایی کل قرص دی والبایوکس از 110mg/mL در زنان و 135meg/mL در مردان به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. سایر موارد عبارتند از :
کبودشدگی، تشکیل هماتوم، خونریزی واضح، لنفوسیتوز نسبی، ماکروسیتوز، کاهش فیبرینوژن، آنمی، سرکوب مغز استخوان، مسمومیت مغز استخوان که مصرف نوعی سندرم میلودیسبلاستیک است. پان سیتوینی، آنمی آپلاستیک، پورفیری حاد متناوب.
کبدی: افزایش جزیی AST، ALT و LDH (شایع و وابسته به دوز)، افزایش بیلی روبین سرم و تغییرات غیرطبیعی در سایر آزمایش های عملکرد کبد (گاهی).
متابولیک : هیپوناترمی، ترشح نامناسب ADH، سندرم فانکونی (نادر، بیشتر در کودکان مشاهده می شود)، هیپرگلیسیتمی (در بیمارانی که هیپوگلیسیتمی غیرکنونی قبلی دارند با مرگ همراه است).
در چند بیمار قرص دی والبایوکس تولید کلیوی آمونیوم را افزایش داده است و تولید اوره را مهار کرده است. ترکیب اثر این دو عمل ممکن است موجب مسمومیت کبدی شود. افزایش بی علامت آمونیوم شایع تر و در صورت بروز نیازمند کنترل بیشتر و در نظر گرفتن قطع دارو است.
روانی: افسردگی، سایکوز، عصبانیت، بیش فعالی، ناراحتی روانی، تخریب رفتاری
ب- حین درمان مانیا
تهوع (22%). خواب آلودگی (19%، سرگیجه و استفراغ (12%)، جراحت ناشی از تصادف (11%)، شکم درد و سوء هاشمه (9%)، راش (6%) عوارض جانبی زیر نیز گزارش شده اند (1 تا 5 درصد) :
- قلبی عروقی : هیپرتانسیون، هیپوتانسیون، احساس تپش قلب، هیپوتانسیون وضعیتی، تاکی کاردی، آنومالی عروقی، وازودیلاسیون.
- CNS: رویاهای غیرطبیعی، راه رفتن غیرطبیعی، بی قراری، آتاکسی، واکنش گاتاتونیک، کانفیوژن، افسردگی، دوبینی، توهمات، هیپرتونی، هیپوکینزی، بی خوابی، پارستزی، افزایش رفلکس ها، دیسکینزی تاخیری، اختلالات تفکر، سرگیجه.
- پوستی: آلوپسی، خشکی پوست .
- گوارشی : بی اشتهایی، بی اختیاری مدفوعی، نفخ شکم، گاستروانتریت.
- ادراری تناسلی: دیس منوره، سوزش ادرار، بی اختیاری ادراری
- حواس ویژه: دید غیرعادی، کری، خشکی چشم ها، اختلال گوش، درد گوش، درد چشم، وزوز گوش.
- متفرقه : آکیموزه ادم، ادم محیطی، آرترالژی، آرتروز، کرامپ پا، انقباض عضلانی، تنگی نفس، رینیت، درد سینه، لرز، تب و لرز، کیست، عفونت، درد گردن، سفتی گردن.
مصرف قرص دی والبایوکس در بارداری و شیردهی
از نظر مصرف در حاملگی در گروه «D» است. ممکن است در مادرانی که طی سه ماهه اول حاملگی اسید والپروییک مصصرف می کنند، بروز نقض لوله ی عصبی افزایش یابد. این میزان مشابه میزان زنان غیرصرعی است که کودکان را مبتلا به نقص لوله عصبی دارند.
غلظت دی والبایوکس در شیر 1 تا 10 درصد غلظت سرمی آن است. مشخص نیست این امر چه اثری بر شیرخوار دارد. یک مورد پورپورای ترومبوسیتوپنیک و آنمی در شیرخواری که مادرش از والپروات استفاده می کرد، رخ داده است. کودک با قطع شیردهی بهبود یافت. در تجویز به مادر شیرده احتیاط کنید.
مسمومیت با قرص دی والبایوکس و درمان آن
مسمومیت ممکن است موجب خواب آلودگی ، بلوک قلبی و کمای عمیق شود . نالوکسان آثار سرکوب CNS را بهبود می بخشد.
توجهات پزشکی – پرستاری حین مصرف دی والبایوکس
برای به حداقل رساندن سرکوب CNS به هنگام خواب تجویز کنید . از قطع ناگهانی دارو اجتناب کنید . در طی 6 ماه اول درمان آزمایش های عملکرد کبد را انجام دهید . شرح حال کامل گرفته شود و بیمار به دقت معاینه شود .
آموزش بیمار – خانواده هنگام مصرف دی والبایوکس
در صورت بروز تب بدون توجیه ، گلود درد ، راش پوستی ، زرد شدن پوست یا کبودشدگی یا خونریزی غیر طبیعی به پزشک مراجعه کنید . هرگونه فقدان کنترل صرع را گزارش دهید .
شرایط نگهداری قرص دی والبایوکس
در دمای کمتر از 25 درجه سانتی گراد نگهداری شود. از رطوبت و نور دور بماند.
بیشتر بخوانید:
همه چیز در مورد داروی ضد صرع(توپیرامات)
اطلاعات دارویی کامل داروی ضد صرع روفینامید
