دسته‌بندی نشده
فرهنگ لغت مازندرانی : لغات و اصطلاحات مازندرانی + معنی
لغات و اصطلاحات مازندرانی
اصطلاحات و گویش و کلمات مختلف در زبان شیرین مازندرانی
زبان طبری یکی از زبانهای بازمانده از زبانهای کهن پهلوی ، سانسکریت و… است و ریشه در تاریخ دیرپای جهان دارد و هرگونه غفلت و سهل انگاری در حفظ این میراث در معرض خطر، می‌تواند بخشی از پیشینه ایران کهن را به مخاطره بیاندازد.
در رابطه با زبان طبری، سیاحان و مستشرقان و اندیشمندانی چون “ملگونوف”، “خودزکو”، “درن” و… به تحقیق و مطالعه درباره این زبان پرداخته‌اند.
این امر بیانگر ارزش و اعتبار زبان طبری بوده و سبب شده تا افراد بیگانه نیز در مورد این زبان به تحقیق بپردازند.گوناگونی گویش‌های مازندرانی به حدی است که این تفاوت از محله‌ای به محله دیگر در شهرها و روستاهای مازندران کاملا مشهود میباشد.
هر یک از گویش‌های مازندرانی دارای لهجه خاص، اصطلاحات و فرهنگ مربوط به خود را داشته و با فرهنگ و زبان مختلف گفت وگو می‌کردند.
نداشتن آشنایی اولیه با زبان مازندرانی موجب شده که سایر استانهای کشور به ویژه تهرانی‌ها آن را با زبان گیلانی اشتباه بگیرند در حالی که تفاوتهای عمده‌ای بین این دو زبان وجود دارد.
این فرهنگ لغت اساس ان بر کتاب فرهنگ لغات تبری تالیف دکتر اشرفی میباشد تا کنون شامل حدود ۳۵۰۰۰ کلمه میباشد که برای هر کلمه فارسی ، معنی اصیل مازندرانی و گویش آن کلمه در شهرهای ساری ، یهشهر ، بابل ، آمل ، سوادکوه و تنکابن همراه بات آوانگاری هرکدام در دو ویرایش جستجوی فارسی به مازندرانی و مازندرانی به فارسی برای علاقه مندان جمع اوری شده است .
پرنده گان و حیوانات در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- طلا : telah : خروس
- مارکک : markek : مرغ مادر
- سیکا : sika : اردک
- نیمچه : nimcheh : جوجه
- وک : vak : قورباغه
- آروسک گل : arosek gal : نوعی موش بزرگ
- گل: gal : موش
- مر : mar : مار
- کوز : kavez : لاک پشت
- کندو : kando : زالو
- شال : shal : شغال
- بامشی : bameshi : گربه
- کچ کج : kej kej : مرغ مادر که به همراه جوجه ها باشد
- گو : goo : گاو
- گوگزا : goo geza : گوساله
- گومش: goomesh : گاو میش
- جینکا : jineka : گاو نر
- منگو : mango : گاو ماده
- گسفن : gesfen : گوسفند
- کسفن وره : gesfen vareh : بره
- کلاج : kelaj : کلاغ
- شکروم : shekerom : دسته هایی از سار
- پیت کله : pit keleh : جغد
- میچکا : michka : گنجشک
- کوتر : koter : کبوتر
- زیک : zik : نوعی پرنده بسیار کوچک
- صحرا غاز : sahra ghaz : غاز صحرایی یا وحشی
- صحرا سیکا : sahra sika : اردک صحرایی یا وحشی
- چلچلا: chelchela: چلچله
- رگ رگین : ragrakin : نوعی پرنده در آبندان ها
- چاله خس : chalekhes : نوعی پرنده در آبندان ها
- ایا : aya : نوعی پرنده وحشی
- تیکا: tika : نوعی پرنده وحشی
- شونه قپین : shone ghepin : شانه به سر
- قشنیک : ghashnic : کلاغ
- او گل : oogal : نوعی موش آبی
- تشی : tashi : جوجه تیغی
وسیله ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- مقراض یا ناخچین : meghraz, nakhchin : قیچی
- کمل : kamel : کاه برنج
- بینج : binj : شلتوک ، برنج با پوست
- سپوس : sapos : پوست برنج
- گرواز : gervaz : نوعی بیل برای کشاورزی
- فوکا : foka : وسیله ای برای کشاورزی
- چنگگ : chengek : وسیله ای برای نرم کردن خاک برای زراعت
- چاقاله : chaghaleh : وسیله ای جهت گودکی کوچک برای کاشت
- داز: daz : داس یا وسیله ای برای بریدن شاخه های کوچک
- دره : dareh : داس یا وسیله ای برای درو در کشاورزی
- تاشه : tasheh : تیشه
- تور : tor : تبر
- درزن : darzen : سوزن
- کلوش : kalosh : نوعی کفش محلی
- سرپایی : sarpaee : دمپایی
- قوا : gheva : کت
- جرب : jereb : جوراب
- تنه که : tenekeh : شورت
- جمه : jemeh : پیراهن
- شونه : shoneh : شانه
- میرکا : mirka : دانه تسبیح
- کوفا : kofa : از انباشته شدن محصولات کشاورزی را گویند
- چلکوم : chelekom : چوب هایی که بر روی زمین مرتب بکارند
- فیهه : fiheh : وسیله برای کشاورزی
- بلو : balo : وسیله برای کشاورزی
- لت کش : latkash : وسیله ای برای جابجا کردن گل و خاک
- سمبار : sembar : سماور
- گالدوج : galdoj : سوزن بزرگ برای بستن روی کیسه ها
- کیله : kileh : وسیله برای پیمانه برنج یا گندم
- کیله : kileh : نهر کوچک برای عبور آب
- تلم : telem : وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست
- دشون : deshon : وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست
- سازه : sazeh : جارو
- گلیما سازه : galima sazeh : نوعی جارو ساخته شده با گیاه محلی
- فنر : fener : فانوس
- لمپا : lampa : چراغ گرد سو
- قلیون : ghalyon : قلیان
- سرنا : serna : نوعی ساز سنتی
- للوا : laleva : نی
- کش دمبک : kash dambek : نوعی ضرب
- کرفا: kerfa : وسیله ماهی گیری
- پیلکا : pilka : ظرف سفالی
- چراغ سوتکه: cheragh sotkeh: وسیله قدیمی برای روشنایی منزل
- لوه : laveh : دیک پلوپزی
مکان ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- کش : kash : هم به پهلوی بدن معنی می دهد و هم به کنار و جنب مکان
- سامون : samon : محدوده خانه یا مرز خانه یا زمین را گویند
- هدار: hedar : عبور کردن
- کلوم : kelom : طویله : محل نگهداری دام
- ککلی : kekeli : محل نگداری مرغ و اردک و غاز و …
- کله : kaleh : جایی که بیرون از منزل غذا پخت می شده است.
- تیم جار : time jar : محلی برای پاشیدن دانه ها برای کشت
رنگ ها در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- سیو : siyoh : سیاه
- اسبه : esbeh : سفید
- کهو : kahoh : کدر یا رنگ تیره
- سرخ : serkh : قرمز یا سرخ
- زرد و زار : zard o zar : رنگ زرد یا بیماری
اعضای بدن در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- کپل : kapel : باسن
- بال : bal : دست
- لینگ : ling : پا
- کله : kaleh : سر
- بلفه : belfeh: ابرو
- می : mi : مو
- چونه : choneh : چانه
- لوشه : losheh : لب
- گلی : gali : گلو
- اشکم : eshkem : شکم
- میون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت
- په کت : pekat : پشت سر
- انگوس : angos : انگشت
- چش خنه : chesh kheneh : گودی چشم
اوقات شرعی در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- اسا : esa : حالا ، اکنون
- پینه ماز : pine maz : عصر
- صواحی : sevahi : صبح
- چاش گدر : chash geder : موقع ناهار
- چاشت : chasht : ظهر
- ناماشون: namashon : غروب
- شو : sho : شب
- شو نیشت: sho nisht : شب نشینی
- پر توم نیهه : per tom niheh : خیلی وقت نیست ، دقایقی پیش
حرکات ظاهری بدن
- کلش : kelesh : سرفه
- اپچه : abcheh : عطسه
- ول و ویاز : valo vyaz : دهن دره یا حرکات بعد از خستگی
- وشنا : veshna : گرسنه
- تشنا : teshna : تشنه
- دکت : daket : افتاده یا مریض
- زاله تو : zaletoo : تب شدید
- گس دگیت : ges daghit : حالت ناراحتی ، بی قرار
- خرناس : khernas : خر و پف شدید
وضعیت هوا در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- وارش : varesh : باران
- میاه : miyah : ابری
- افتاب : eftab : آفتاب
- سرما : serma : سردی
- ورفی : varfi: برفی
غذا ها و میوه ها
- هلی : hali: آلوچه ، گوجه سبز
- او : oo : آب
- مرغنه : mergheneh : تخم مرغ
- بیشتی : bishti : ته دیک
- پلا تیم : pela tim : اضافه های برنج یا پلو
- پلا : pela : برنج ، پلو
- خرمانی : khermani : خرمالو
- سه : seh: سیب
- سی تی : siti : نوعی گوجه سبز
- پشته زیک : peshteh zik : نوعی شکلات محلی
- کئی پلا : kaee pela : کدو برنج
- باکله : bakeleh : باقلا
دیگر اصطلاحات در گویش و زبان شیرین مازندرانی
- لینگه لو: linge lo : لگد مال ، له کردن
- چله: cheleh : شاخه درخت
- چمر : chemer : صدا
- ونگ : vang : صدا زدن
- شونگ: shong : فریاد زدن
- تیل : til : گل و لای
- تی تی : titi : شکوفه درخت یا گل
- گنگه : kengeh : زیرساقه گیاه که در زمین است
- پچیم : pachim : پرچین یا دیوار چوبی که با شاخه ها درست می شود
- تلی : tali : تیغ یا سیخ برخی درختان
- چکر : cheker : برامدگی روی چوب و دیگر وسیله ها
- کپل : kapel : پرتاب کردن
- کتار : ketar : به مجموعه دهان را گویند
- ورز : varz : شخم زدن اول بهار
- نشا : nesha : بوته برنج برای کاشت
- کمل کوفا: kamel kafa : مجموعه از چیدن کاه رویس هم
- دماس : demas : بگیر
- میراب : mirab : کسی که آب زمین را تقسیم می کند
- تیم : tim : بذر یا دانه
- کتل : katel : به درازا ، ردیف
- چکه : chakeh : دست زدن
- سرما: serma : رقص
- نفار :nefar : محلی برای استارحت و نگهبانی در صحرا
- اوخار: okhar : آخور ، محل غذا برای دام
- تیسابه : tisabeh : پا برهنه
- رواق سر : revagh sar : ایوان یا جلوی منزل
- کاتی : kati : نردبان
- لچک : lachek : سربند ، پارچه برای بستن سر
- پندیک : pendik : ویشکون
- گذلاق: gezelagh : قلقلک برای خنده
- کلن : kalen : خاکستر آتش
- وازی : vazi : شن و ماسه
- دسته چرخ: dasteh charkh : فرغون ، وسیله برای حمل بار
- شب خوابی : shab khabi: چراغ شب
- متکا :metka : متکا یا بالش
- دسی برق : dasi bargh : چراغ دستی یا قوه
- لم و لوار : lamo levar : خرابه یا چاله کنار باغ که دیوار نباشد
- آپچین : apchin : نایلون یا پلاستیک
بیشتر بخوانید :
جملات و شعرهای عاشقانه به زبان گرجی با ترجمه فارسی
آموزش صحبت کردن به زبان کردی(Speaking Kurdish)
جدیدترین پیامهای عاشقانه به زبان کردی
