علل درد تخمدان در خانم ها و درمان های موثر آن

همه عوامل ایجاد کننده درد تخمدان و درمان آن

درد تخمدان می تواند ناشی از بیماری های زنانه مزمن و خطرناک باشد یا اینکه می تواند ناشی از تخمک گذاری و بارداری باشد که در هر صورت به دلیل اهمیت این اندام ها در تولید مثل باید علت درد آنها پی برد و بطور کامل آنرا درمان کرد.

تخمدان ها تاثیر مهمی در سیستم تولید مثل ما می گذارند آن ها باعث منتشر شدن بسیاری از هورمون ها، مانند استروژن می باشند و هر ماه یک تخمک آزاد می کنند ک این کار برای لقاح صورت می گیرد. تخمدان ها در قسمت لگن، اطراف رحم قرار دارند. به همین دلیل، اگر شما با درد تخمدان مواجه شوید، این درد را در قسمت زیر ناف و میان باسن خود حس می کنید.

علت درد تخمدان درد تخمدان می توان بر بانوان از راه های مختلف اثر بگذارد و عوامل احتمالی زیادی دارد. درد می تواند خفیف یا شدید باشد. درد خفیف تخمدان می تواند به سرعت ایجاد شود و بعد از آن، برخی مواقع در چند دقیقه، وبرخی مواقع بعد از چند روز برطرف شود. درد شدید در لگن بالای شش ماه زمان میبرد.

کیست تخمدان مهمترین علت درد تخمدان است

علت درد تخمدان چیست؟

علت درد تخمدان احتمالا به یکی از دلایل زیر باشد:

• تخمک‌گذاری
• بیماری التهابی لگن
• پیچ‌خوردگی
• آندومتریوز
• کیست تخمدان
• سندرم بقایای تخمدان
• درد ارجاعی

تخمدان غده‌ای کوچک است که در هر دو سوی بدن و در پایین حفرهٔ لگن خانم‌ها قرار دارد. تخمدان‌ها برای تولید مثل حیاتی هستند و نقش مهمی در چرخهٔ قاعدگی و شکل‌گیری ویژگی‌های جنسیتی زنان دارند.

هر ماه یک فولیکول تخمدان پرورش می‌یابد و تبدیل یه یک تخمک می‌شود. این فرایند را تخمک‌گذاری می‌نامند. در بیشتر زن‌ها، این فرایند به‌شکلی منظم از آغاز بلوغ تا زمان یائسگی تکرار می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین دلایل درد تخمدان می‌پردازیم.

۱. تخمک‌گذاری

درد ناشی از تخمک‌گذاری را با نام «میتل اشمرتز» (Mittelschmerz) می‌شناسند که برگرفته از ۲ واژهٔ آلمانی‌ست؛ به معنی «درد» و «میانه». در فرایند تخمک‌گذاری، در حدود روز چهاردهم از چرخهٔ قاعدگی، تخمک از تخمدان‌ رها می‌شود.

برخی خانم‌ها بدون درد یا حس خاصی این فرایند را پشت سر می‌گذارند، اما برخی از زنان برای چند دقیقه یا چند ساعت، درد شدیدی دارند. این درد که ممکن است در یک یا هر دو سوی بدن احساس شود، گاهی با حالت تهوع، خونریزی یا افزایش ترشحات واژنی همراه است.

روش درمان

این مسئله نیاز به درمان ندارد. البته برخی خانم‌ها با مصرف قرص‌های ضدبارداری، به‌طور کلی از تخمک‌گذاری و درد ناشی از آن جلوگیری می‌کنند.

۲. بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن (PID) عفونتی است که به رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ سرایت کرده است. بیشتر وقت‌ها باکتری عامل عفونت از طریق آمیزش جنسی منتقل می‌شود، مانند سوزاک یا کلامیدیا.

همچنین ممکن است این بیماری در اثر عفونت پس از زایمان، قرار دادن آ-یو-دی، سقط جنین خواسته یا ناخواسته یا دیگر مشکلات یا درمان‌های پزشکی تهاجمی ایجاد شود.

روش درمان

بیماری التهابی لگن با مصرف آنتی بیوتیک درمان می‌شود. التهاب خفیف با یک نوبت تزریق درمان می‌شود، اما در موارد شدید التهاب ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک باشد.

۳. پیچ‌خوردگی

تخمدان با بندهای نازکی به اندام‌های شکمی پیوند خورده است. رگ‌های خونی و عصب‌هایی که تخمدان را تغذیه می‌کنند در این بندها قرار گرفته‌اند. گاهی ممکن است این بندها دچار پیچ‌خوردگی یا گره‌خوردگی شوند. احتمال پیچ‌خوردگی در صورت وجود کیست در تخمدان بیشتر است، زیرا کیست، تخمدان را بزرگ‌تر و سنگین‌تر از حالت طبیعی می‌کند.

روش درمان

پیچ‌خوردگی تخمدان با درد شدید همراه است و نوعی فوریت پزشکی به‌شمار می‌رود. بدون درمان سریع و به‌موقع، ممکن است در اثر فقدان خون‌رسانی، تخمدان‌ از کار بیفتد.

۴. آندومتریوز

رشد غیرطبیعی بافت‌های قاعدگی را در خارج از رحم، آندومتریوز می‌نامند. بافت‌ها ممکن است هر جایی در ناحیهٔ شکمی یا لگن‌ها، ازجمله در تخمدان رشد کنند. این بافت‌ها در طول چرخهٔ قاعدگی رفتاری مشابه بافت‌های درون‌رحمی دارند. در آغاز چرخه، این بافت‌ها در واکنش به ترشحات هورمونی بدن، رشد می‌کنند.

با آغاز قاعدگی، درست مشابه مخاط رحم، این بافت‌ها هم شروع به ریزش می‌کنند. این مسئله ممکن است با خونریزی داخلی، زخم و درد شدید شکم یا لگن همراه باشد.

روش درمان

بسته به شدت آن، ممکن است برای کنترل آندومتریوز به جراحی نیاز باشد. آندومتریوز درمان قطعی ندارد، اما خانم‌ها می‌توانند با داروهای مسکن، داروهای هورمونی یا جراحی آن را مدیریت کنند.

۵. کیست تخمدان

کیست تخمدان، بالونی‌ست پرشده از مایعات که در تخمدان رشد می‌کند. کیست تخمدان بسیار در زنان شایع است و در بیشتر موارد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما کیست‌های بزرگ یا پاره‌شده عوارض مختلفی به‌دنبال دارند، ازجمله:

• درد؛
• تغییر در چرخهٔ هورمونی؛
• نفخ؛
• تکرر ادرار؛
• بی اشتهایی؛
• درد عمومی.

بیشتر کیست‌های تخمدان، خوش‌خیم (غیرسرطانی) هستند، اما در موارد بسیار نادر ممکن است کیست‌ها سرطانی باشند.

روش درمان

در مورد کیست‌های کوچک توصیه می‌شود، آن را زیر نظر گرفته و منتظر رفع آن بمانید. برخی پزشکان برای کوچک ‌شدن کیست‌ها قرص ضدبارداری تجویز می‌کنند. در مورد کیست‌های خیلی بزرگ، ممکن است جراحی و خارج کردن کیست ضروری باشد.

۶. سندرم بقایای تخمدان

این مسئله تنها در زنانی که تخمدانها یا لوله‌های فالوپ را به روش جراحی خارج کرده اند، رخ می‌دهد. گاهی ممکن است بافت‌های تخمدان در ناحیه لگن باقی بمانند. در این صورت این بافت‌ها همچنان به ترشح هورمون ادامه می‌دهند.

این امر ممکن است باعث درد مزمن یا گذرا و تکرارشونده شود. خانم‌ هایی که دچار سندرم بقایای تخمدان هستند، ممکن است هنگام رابطهٔ جنسی، ادرار و دفع، احساس درد داشته باشند.

روش درمان

زنان مبتلا به این سندرم، ممکن است برای از بین رفتن کامل بقایای تخمدان به درمان دارویی یا پرتودرمانی نیاز داشته باشند. در نتیجهٔ این درمان¬‌ها، ترشح هورمون از بافت‌ های باقی‌مانده کاهش می¬‌یابد.

۷. درد ارجاعی

ممکن است مشکلی در دیگر اعضا یا بخش‌های بدن با دردی همراه باشد که به شما تلقین می‌کند منشأ آن تخمدان‌ ها هستند. ازجمله این مشکلات، آپاندیسیت، حاملگی خارج از رحم، سنگ کلیه، یبوست یا بارداری زودهنگام هستند.

روش درمان

باید با مراجعه به پزشک، نخست مشخص شود، دلیل اصلی درد چیست. سپس درباره روش درمان تصمیم گرفته شود. روش درمان می تواند شامل جراحی، دارو یا مصرف مسکن باشد.

درد تخمدان علل مختلفی دارد

علل درد تخمدان در زمان بارداری

علل درد تخمدان در زمان بارداری ممکن است بیماری های بی خطر یا بسیار شدید باشند که به توجه فوری نیاز دارند. در صورت احساس درد شدید در سمت چپ یا راست شکم یا احساس درد ناگهانی که به مرور کم نمیشود، باید به پزشک مراجعه کنید.

درد تخمدان در زمان بارداری ممکن است نشانه موارد زیر باشد:

بزرگ شدن رحم

با بزرگ شدن رحم، فشار بیشتری به تخمدان ها وارد می شود. تغییرات هورمونی نیز می¬توانند سبب احساس درد در شکم یا پهلوها شوند. در این صورت نیز تخمدان ها تحت فشار قرار می گیرند.

اندومتریوزیس

معمولاً رحم یک دیواره از خون و موکوس تولید می کند تا تخمک خود را به آن بچسباند. با این حال در افرادی که اندومتریوزیس دارند، این دیواره خارج از رحم تشکیل می شود. این یک وضعیت دشوار است که به ماه ها درمان نیاز دارد.

قاعدگی یا دخول دردناک، جریان خون سنگین و ناباروری همگی نشانه های آندومتریوزیس هستند. برای تشخیص این بیماری پزشک باید MRI یا عمل لاپاراسکوپی انجام دهد.

با اینکه قاعدگی فرصتی است تا بافت تولید شده در رحم از طریق واژن دفع شود، زائده آندومتریال نمی تواند از بدن دفع شود. این بافت زخمی روی هم انباشته شده و سبب احساس درد و ورم به ویژه در اطراف تخمدان ها خواهد شد.

کیست تخمدان در بارداری

کیست ها کیسه های کوچک و پر از مایعی هستند که روی سطح تخمدان وجود دارند. آنها کاملاً رایج هستند و به ویژه در زمان بارداری بیشتر می شوند. هنگامی که یک تخمک کاملاً آزاد نشده است، کیسه را ترک نمی کند و در عوض به کیست تخمدان تبدیل می شود.

کیست های تکی خودشان از بین می روند و درد قابل توجهی به همراه ندارند. با این حال گاهی اوقات می ترکند و احساس درد خفیفی به همراه دارند.
احساس ناراحتی در زمان دخول یا دفع مدفوع معمولاً نشان دهنده کیست تخمدان است.

حالت تهوع یا استفراغ، نفخ، و احساس سنگینی بعد از وعده غذایی سنگین علائم هشدار دهنده بعدی هستند. در این صورت برای انجام سونوگرافی یا معاینه لگنی به پزشک مراجعه کنید.

بیماری خطرناکی که با نام سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS شناخته می شود، تأثیر شدیدی روی زنان چاق یا دارای اضافه وزن می گذارد. این بیماری یک اختلال هورمونی است که باعث شکل گیری چندین کیست تخمدان، تولید بیش از حد تستوسترون، بیشتر شدن احتمال ناباروری و درد تخمدان میشود.

ترکیدن یا پاره شدن تخمدان

در برخی موارد نادر تخمدان ها ممکن است خودشان را دور لوله های رحم یا رگ های خونی بپیچند. جریان خون محدود شده و ممکن است تخمدان ها را ترکانده یا تخمک های داخل آن را از بین ببرد.

پاره شدن تخمدان ها معمولاً در زمان باروری خارجی رخ می دهد. داروهای باروری تعداد تخمک ها را افزایش می دهند که باعث سنگین شدن و ورم تخمدان ها می شود. به علاوه ورزش های سنگین مانند کاردیو سنگین، وزنه برداری یا کرانچ شکم شما را در معرض پاره شدن تخمدان قرار می دهند.

پارگی تخمدان اگر درمان نشود، ممکن است به ترکیدن تخمدان منجر شود که بسیار خطرناک است و باعث درد تخمدان در زمان بارداری می شود. دیگر محرک های آن عبارتند از ترکیدن کیست های بزرگی که به تخمدان آسیب می¬زنند (برای مثال به دلیل فعالیت جنسی شدید) یا بارداری خارج از رحم.

بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم هنگامی رخ می دهد که تخمک بارور شده در هر جایی به غیر از رحم کاشته می شود. اگر لقاح در اوایل چرخه بارداری رخ دهد و تخمک به رحم نرسد، اسپرم آن را در لوله های فالوپ باردار می¬ کند. این تخمک ممکن است به لوله رحم بچسبد که نمی تواند محیط مناسبی برای رشد تخمک به وجود آورد.

گاهی اوقات، بارداری خارج از رحم، لوله رحم را می ترکاند و منجر به احساس درد و خونریزی واژینال می شود. خونریزی آن از خونریزی معمولی قاعدگی سبک تر یا سنگین تر است و غلظت آن نیز متفاوت است. بارداری خارج از رحم سبب سرگیجه، حالت تهوع یا گیجی نیز می شود. اگر این علائم را دارید، به پزشک اطلاع دهید.

سقط جنین در اوایل بارداری

سقط جنین زودرس معمولاً در سه ماهه نخست بارداری رایج است. ممکن است درد تخمدان را احساس کرده و در زمان سقط، دل درد شدید و خونریزی داشته باشید. دل درد نشان دهنده این است که رحم سعی دارد جنین سقط شده را دفع کند و در این پروسه به تخمدان ها فشار می آورد.

فیبروم رحم

فیبروم ها توده های غیر سرطانی هستند که در اطراف رحم قرار دارند. این سلول های کوچک و غیر طبیعی خطر جدی ندارند اما می توانند سبب خونریزی های سنگین و طولانی و درد کمر و تخمدان شوند. آن ها همچنین بارداری را دشوار کرده و باعث تکرر ادرار می شوند (به دلیل افزایش فشار روی مثانه و لگن).

فیبروم ها ممکن است آنقدر کوچک باشند که تنها با سونوگرافی مشخص شوند، و یا آنقدر بزرگ باشند که در شکم پخش شده و آن را متورم کنند. فیبروم های بزرگتر معمولاً سبب احساس درد تخمدان در زمان بارداری شده و ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند.

جدا شدن جفت

خطر جدا شدن جفت در اواخر بارداری بیشتر است. این وضعیت زمانی است که بخشی یا تمام جفت از دیواره رحم جدا می شود. این وضعیت، بسته به اینکه جدا شدگی کجا اتفاق افتاده باشد و شدت پارگی چقدر باشد، معمولاً سبب لکه بینی ناگهانی یا خونریزی واژن می شود. فشاری که این وضعیت به تخمدان ها وارد می کند می تواند سبب احساس درد شدید شود.

بدون جفت، جنین نمی تواند اکسیژن و مواد غذایی مورد نیازش را دریافت کند. در عوض خون به داخل رحم کشیده می شود و اگر از طریق واژن دفع نشود، ممکن است فشار بسیار زیاد و خطرناکی را ایجاد کند. در صورتی که احساس کشیدگی و خونریزی ناگهانی دارید یا در نقطه ای از بدن ورم دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

پزشک می تواند علت درد تخمدان در بارداری را مشخص کند

راه های بی خطر برای درمان درد تخمدان در دوران بارداری

بسته به علت ایجاد کننده درد تخمدان، ممکن است بتوانید آن را در خانه درمان کنید. یک پارچه داغ را روی محل درد یا ورم قرار دهید. سعی کنید در حالتی استراحت کنید که بخشی از بدن از زمین فاصله داشته باشد. کاملاً تخت دراز کشیدن میتواند تخمدان ها یا دیگر نواحی تحت فشار را بیشتر بکشد.

حمام آب گرم (نه داغ) یک راهکار مفید دیگر است. سعی کنید از شکم بندهایی استفاده کنید که لگن را هم می پوشانند تا رحم را در جای خود نگه دارد و فشار روی دیواره شکم و تخمدان ها را کم کند. در آخر، به یاد داشته باشید که پیش از مصرف هرگونه داروی درد بدون نسخه، با پزشک خود مشورت کنید.

استراحت و کیسه آبگرم می تواند به کاهش درد تخمدان کمک کند

روش تشخیص علت درد تخمدان در زنان

متخصصان زنان و زایمان در آمریکا می گویند که درد شدید لگن می تواند قطع و وصل شده یا یکسره باشد. همچنین می تواند از یک الگوی ثابت پیروی کند، مثلا، در زمان دوره ها پریورد، بعد از صرف غذا، حین دفع ادرار و یا در زمان نزدیکی می تواند این درد احساس شود.

درد شدید در تخمدان از خیلی کم تا بسیار زیاد دسته بندی می شود، و احتمال دارد بر روی فعالیت های روزانه ما اثر بگذارد. جهت یافتن علت درد تخمدان ها، پزشک شما آزمایشات زیادی را بر روی شما انجام خواهد داد.

برخی روش های بررسی علت درد تخمدان عبارتند از:

• بررسی فیزیکی
• بررسی با سونوگرافی
• تجویز آزمایش خون و یا ادرار
• ارجاع به متخصص زنان یا زایمان

از جمله شایع ترین علل درد تخمدان می توان به کیست های تخمدانی اشاره کرد. کیست های تخمدانی کیسه های مملو از مایع هستند که با کمک سونوگرافی قابل تشخیص خواهند بود. افراد مبتلا به این عارضه معمولا از درد تخمدان چپ و یا درد تخمدان سمت راست شکایت دارند و دردهای دو طرفه معمولا شایع نیست.

درمان این عارضه به اندازه کیست بستگی دارد. درصورتی که کیست کوچک باشد می توان آن را با دارو برطرف کرد اما برای درمان کیست های بزرگ در بیشتر مواقع لاپاراسکوپی ضرورت دارد. بسیاری از افراد مبتلا به کیست های تخمدانی هرگز درد تخمدان را تجربه نکرده و طی معاینات سونوگرافی متوجه وجود آن می شوند.

بررسی علت درد تخمدان توسط پزشک صورت می گیرد

چه وقت برای درمان درد تخمدان به پزشک مراجعه کنیم؟

خانم‌ها هر زمان که دچار درد غیرطبیعی در ناحیه لگن می شوند، باید به پزشک یا مشاور سلامت مراجعه کنند. پزشک با انجام معاینه یا تجویز آزمایش‌های مختلف تلاش می‌کند تا دلیل درد را تشخیص دهد.

مشکلاتی که درد تخمدان به دنبال دارد، بسته به دلیل ایجاد درد متفاوت‌اند. برای مثال «میتل اشمرتز»، مشکلی حاد یا درازمدت به دنبال ندارد، اما پارگی آپاندیس درصورتی‌که سریع درمان نشود، ممکن است جان فرد را تهدید کند.

درمان نشدن پیچ خوردگی تخمدان ممکن است به مرگ تخمدان، از بین رفتن توانایی باروری و حتی عفونت شدید یا مرگ منجر شود. معمولا درد ناشی از پیچ‌ خوردگی تخمدان چنان شدید است که فرد را وادار به مراجعه به مراکز فوریت پزشکی می‌ کند.

آندیومتریوز یا عفونت هم باید درمان شوند تا به مشکلات بلندمدت مزمن، ازجمله ناباروری منجر نشوند. آپاندیسیت یا پارگی کیست تخمدان می توانند باعث عفونت یا زخم در ناحیه لگن شوند و در صورت غفلت از درمان ممکن است تهدیدکننده باشد.

چنانچه درد ناگهانی و بسیار شدید است، دریافت فوری کمک پزشکی اهمیت دارد؛ به‌ویژه اگر با نشانه‌های زیر همراه باشد:

• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• تب؛
• خونریزی واژنی.

درد خیلی شدید باید به‌سرعت بررسی شود؛ بنابراین مراجعه به اورژانس ضروری است.

بیشتر بخوانید:

عفونت تخمدان و هر آنچه باید در رابطه با آن بدانید!

دلیل اصلی تیر کشیدن تخمدان چپ در اوایل بارداری چیست ؟

تشخیص درد تخمک گذاری : علل و علائم تخمک گذاری کدامند ؟