علل ایجاد سروما پس از جراحی چیست؟
سروما(Seroma)، تجمع مایع شفاف آبگونهای است که گاهی اوقات پساز جراحی در بدن ایجاد میگردد و معمولاً حاوی یک مایع زرد رنگ متمایل به سفید هستند که مایع آبگون (Serous fluid) نامیدهمیشود. این همان مایعی است که در تاولها و زخمهای تازه مشاهده میشود.
سروما معمولاً بر اثر جراحی ایجاد میشود. سروماها بهویژه پس از جراحی پستان (برای مثال، ماستکتومی)، جراحی شکم، و جراحی ترمیمی شایع هستند. همچنین پس از جراحی گردن، جراحی تیروئید و پاراتیروئید، و ترمیم فتق نیز قابل مشاهده است. هرچه مداخلهٖ ی جراحی، بزرگتر باشد، احتمال تشکیل سروما بیشتر است.
سروما زیر پوست برآمدگی ایجاد میکند. با آزمایشکردن این برآمدگیها میتوان مشخصکرد که آنها حاوی خون، چرک یا مایع دیگری هستند. زمانیکه رگهای خونی کوچک پاره میشوند، ممکناست پلاسمایخون به بیرون تراوشکند؛ التهاب ناشیاز سلولهای آسیبدیده درحال مرگ نیز میتواند در تشکیل این مایع تأثیرگذار باشد.
سروما نسبت به هماتوم که حاوی سلولهای قرمز خون است و آبسه که حاوی چرک میباشد و بهدلیل عفونت رخمیدهد، متفاوت بوده و علاوهبراین، مایع سروما نسبت به لنف نیز متفاوت میباشد.
علاوهبراین، در برخیاز موارد ممکناست سروما بهدلیل جراحت رخ دهد، مثلاً زمانیکه تورم اولیهی ناشیاز یک ضربه یا سقوط بهطورکامل برطرف نشود. مایع آبگون باقیمانده باعث ایجاد سروما میشود که معمولاً بدن درطول زمان بهتدریج آنرا جذبمیکند (غالباً ظرف چندروز یا چندهفته).با وجود این، بعضی اوقات مقداری بافت کلسیفیته باقیمیماند.
سروما بهطور ویژه پساز جراحی پستان (برای مثال بعداز ماستکتومی)، جراحیهای شکم و جراحیهای ترمیمی مشاهدهمیشود.
سروما در پرتودرمانی پستان جزئی (Partial) بهعنوان یک هدفدرمانی درنظرگرفتهمیشود و هرقدر مداخلهی جراحی انجامشده بزرگتر باشد، احتمال پدیدارشدن سروما نیز بیشتر خواهد بود. برطرفشدن سرومای بزرگ درمقایسه با موارد کوچکتر بیشتر زمان خواهد برد و احتمال پدیدآمدن عفونت ثانویه نیز بالاتر خواهد رفت. ممکناست این پدیده برای چندین ماه یا حتی برای سالها حضور داشته باشد و بافت اطراف سروما درطولزمان سفت میشود.
سروما ممکن است بعد از عمل جراحی ایجاد شود. در برخی موارد تجمع آب حتی پس از یک جراحی کوچک نیز ایجاد می گردد. اما در اکثر موارد این عارضه پس از جراحی های سنگین به وجود می آید. یکی از دلایل دیگر آن برداشت یا تخریب قسمت زیادی از بافت های بدن است.
برای رفع این مشکل پس از جراحی از یک تیوب در محل برش برای تخلیه مایع جمع شده استفاده می شود. تیوب برای جلوگیری از تجمع مایع معمولا چند ساعت الی چند روز در موضع باقی می ماند.
اما در خیلی از موارد استفاده از تیوب برای مقابله یا درمان کافی نیست. در برخی موارد نیز نشانه های این مشکل چند روز یا حتی چند هفته بعد از جراحی ایجاد می شود که تیوب کاربردی ندارد.
انواع جراحی منجر به سروما
برخی انواع جراحی که ریسک بالاتری برای تجمع آب در بدن دارند عبارتند از:
- کانتور بدن مانند لیپوساکشن یا لیفت بازو، سینه یا باسن
- ماستکتومی
- درمان هرنیا (فتق)
- ابدومینوپلاستی (جراحی برداشتن پوست و چربی اضافه از شکم)
- ریسک فاکتورهای تجمع آب در بدن
فاکتورهای متعددی ریسک ایجاد سروما پس از جراحی را افزایش می دهند. اگرچه نه به این معنی که هر فردی با داشتن این فاکتورها حتما دچار این عارضه خواهد شد. در هر صورت برخی از آنها عبارتند از:
- جراحی های سنگین با ساعات طولانی بیهوشی
- جراحی که منجر به آسیب به بخش زیادی از بافت های بدن می شود
- سابقه سرومای پس از جراحی
همچنین بخوانید: عوارض کوچک کردن ران و برداشتن چربی( لیپوماتیک، لیپوساکشن)
روش تشخیص تجمع آب در بدن پس از جراحی چیست؟
در بسیاری موارد سروما به صورت یک تورم لامپی شکل توده ای مانند یک کیست زیر پوست خود را نشان می دهد. این ناحیه ممکن است حساس به لمس یا دردناک باشد. ایجاد ترشح یا چرک از برش جراحی عارضه ی رایج همراه با سروما است. اگر ترشحات خونی، رنگی یا بدبو هستند احتمال عفونت زخم جراحی وجود دارد.
تجمع آب در بدن منجر به چه عوارضی می شود؟
سروما ممکن است گاه به گاه به سطح بدن تراوش کند. این مایع باید شفاف یا خونی باشد. اگر علائم اولیه عفونت زخم را مشاهده کردید، به این معنی است که احتمالا سروما به یک آبسه تبدیل شده است. درمان آبسه نیاز به درمان تخصصی و حرفه ای پزشکی دارد و نمی توانید آن را در خانه درمان کنید.
همچنین آبسه نه تنها خود به خود بهبود نمی یابد بلکه ممکن است بزرگتر شده و باعث آزار شود. عفونت نیز یکی دیگر از عوارض سرومای درمان نشده است خصوصا اگر وارد خون شود. انتشار عفونت به خون ریسک وخامت حال بیمار یا سپسیس را به شدت افزایش می دهد.
همچنین بخوانید: مهمترین علائم عفونت زخم کدام است؟
علائم عفونت شدید زخم جراحی
- تب یا لرز
- گیجی
- تغییرات فشار خون
- افزایش تعداد ضربان قلب یا تنفس
همچنین بخوانید: درمان ضربان قلب پایین (علل و عوارض کاهش ضربان قلب)
مراجعه به پزشک برای درمان سروما
ایجاد مشکل وخیم یا عوارض بلند مدت ناشی از سروما بسیار نادر است. در هر حال به دلیل حساسیت تشخیص و درمان، مراجعه به پزشک خصوصا در صورت مشاهده علائم زیر توصیه می گردد:
- ترشحات سفید یا خونی
- تب بالای ۱۰۰٫۴ دره فارنهایت
- افزایش قرمزی اطراف سروما
- افزایش سریع تورم
- افزایش درد در ناحیه
- گرمای پوست اطراف سروما
- افزایش تپش قلب
درمان سروما
سرومای کوچک یا خفیف همیشه نیاز به درمان پزشکی خاصی ندارد. به این دلیل که بدن طی هفته ها یا ماه ها این مایع را جذب می کند. دارو درمانی برای بهبود تجمع آب در بدن ضروری نیست.
اما می توانید از مسکن های بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپرفن برای کاهش درد، ناراحتی و التهاب استفاده کنید. اگر درد و سایز سروما بزرگ باشد ممکن است از تیوب برای تخلیه آن استفاده شود. با وارد کردن یک سوزن درون سروما و اتصال آن به تیوب مایع تخلیه می گردد.
از آن جایی که سروما عارضه ای راجعه و عود کننده است گاهی نیاز به چندین بار تکرار تیوب گذاری و تخلیه وجود دارد. در برخی موارد جراح سروما را با یک جراحی کوچک به طور کامل خارج می کند.