علت؛علائم و درمان بیماری آنافیلاکسی( بیشدفاعی)
با 15 علامت مهم آنافیلاکسی آشنا شوید
با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علائم بیماری آنافیلاکسی و درمان این بیماری آشنا شوید.
آنافیلاکسی یا بیشدفاعی Anaphylaxis
یک واکنش آلرژیک جدی است که به طور ناگهانی آغاز میشود و میتواند منجر به مرگ گردد.آنافیلاکسی معمولاً با علایمی همچون ضایعات جلدی، خارش، تورم گلو و افت فشار خون همراه است. دلایل معمول آنافیلاکسی شامل نیش حشرات، مواد غذایی و داروهاست.
علایم شایع آنافیلاکسی
امکان دارد علایم زیر در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه پس از مواجهه با مادهای که به آن آلرژی شدیدی دارید رخ دهند:
- حالت سوزن سوزن شدن یا کرختی اطراف دهان
- عطسه
- سرفه یا خسخس
- تورم صورت و دستها
- احساس اضطراب
- نبض ضعیف و سریع
- دل پیچه در ناحیه معده، استفراغ، و اسهال
- خارش در تمام بدن و اغلب همراه با کهیر
- اشک ریزش
- احساس گرفتگی در سینه؛ مشکل در نفس کشیدن
- تورم یا خارش در دهان یا گلو
- تپش قلب
- غش
- از دست دادن هوشیاری
علل آنافیلاکسی
خوردن یا تزریق مادهای که به آن حساس هستید. پاسخ آلرژیکی که برای خنثی کردن یا خلاص شدن از شر این ماده از سوی بدن داده میشود خود منجر به بروز یک نوع واکنش بسیار بیش از حد عادی شده که گاهی زندگی را نیز در معرض خطر قرار میدهد. آن چیزهایی که بیشتر باعث بروز این گونه واکنش میشوند عبارتند از:
- انواع داروها، به خصوص پنی سیلین . تزریق دارو با خطر بیشتری همراه است تا قرص و کپسول یا قطره
- گزش یا نیش حشرات مثل انواع زنبور، مورچه های گزنده، و برخی عنکبوت ها
- واکسنها
- گرده گیاهان
- موادی که در بعضی از انواع عکسبرداری تزریق میشوند.
- غذاها، به خصوص تخممرغ، باقلا، لوبیا، غذاهای دریایی، و میوه ها
- ورزش
عوامل تشدید کننده بیماری آنافیلاکسی
سابقه آلرژی خفیف به چیزهایی که در بالا ذکر شد.
سابقه اگزما، تب یونجه، یا آسم
تشخیص آنافیلاکسی
آنافیلاکسی با علایمش شناخته میشود. افراد با سابقه واکنشهای حساسیتی بیشتر در معرض خطر آنافیلاکسی هستند و تستهای پوستی میتوانند کمکی باشد که نشان دهند چه مادهای میتواند باعث بروز واکنشهای شدید شود.
پیشگیری بیماری آنافیلاکسی
تنها راه پیشگیری، اجتناب از تماس با مواد حساسیتزا (مانند پنیسیلین) است اما در بعضی موارد برای درمان بعضی عفونتها، فقط پنیسیلین جوابگو است. در این صورت ممکن است پزشک از روش حساسیتزدایی استفاده کند که در آن ماده حساسیتزا، به دفعات به مقادیر بسیار کم، به بیمار تزریق میشود تا حساسیت به آن کاهش یابد. البته چنین کاری فقط در شرایط کنترلشده و بهوسیله متخصص امکانپذیر است. به افرادی که سابقه چنین حساسیتهایی داشتهاند، توصیه میشود وسایل موردنیاز برای درمان شوک (ماند آمپول آماده مصرف اپی نفرین) را همیشه همراه خود داشته باشند.
به علاوه، در صورت مراجعه به پزشک یا دندانپزشک، وضعیت خود را با پزشک حتما در میان بگذارند و قبل از خوردن هر دارو، با پزشک یا داروساز داروخانه در مورد احتمال بروز حساسیت مشورت کنند. والدین کودکانی که چنین واکنشهایی داشتهاند نیز باید به اولیای مدرسه در مورد احتمال بروز حساسیت یا شوک آنافیلاکسی اطلاعرسانی کنند و داروهای لازم را در اختیار آنها (کادر مدرسه) قرار دهند تا در صورت بروز وضعیت اورژانس استفاده شود.
تست پنیسیلین
معروفترین دارویی که میتواند باعث بروز واکنشهای آنافیلاکسی شود، پنیسیلین است که از 70 سال پیش که ساخته شد، نجاتدهنده جان انسانهای زیادی بوده اما از خطرهای آن هم نباید غافل شد. هیچکس از خطر بروز شوک آنافیلاکسی بعد از تزریق آمپول پنیسیلین در امان نیست. حتی اگر قبلا آن را بدون مشکل تزریق کرده باشد، باز هم ممکن است به خطر بیفتد. از هر 10 هزار نفر، یک نفر در معرض بروز این عوارض است.
البته در سالهای اخیر میزان کارایی این تست هم مورد تردید قرار گرفته و عدهای معتقدند حتی تست پنیسیلین هم ممکن است باعث بروز شوک در برخی افراد شود اما به هر حال همین تست در بسیاری موارد، حساسیت به پنیسیلین را قابل تشخیص میکند. افرادی که بعد از تست مشخص میشود دچار حساسیت شدید هستند، نباید آموکسیسیلین و آمپیسیلین و حتی سفالوسپورین استفاده کنند. در چنین مواردی پزشک از سایر گروههای آنتیبیوتیکها استفاده میکند. حساسیت به پنیسیلین گاه فوری (ظرف چند دقیقه) اما گاه تاخیری است (بعد از یکی، دو روز)، واکنشهای فوری خطرناک هستند و میتوانند کشنده باشند اما واکنشهای تاخیری معمولا چندان خطرناک نیستند اما باز هم ممکن است به رسیدگیهای پزشکی نیاز داشته باشند.
درمان شوک آلرژی
در صورت عدم درمان فوری و به موقع، امکان دارد آنافیلاکسی منجر به ایست قلبی و مرگ شود.درمان این شوک با آنتی هیستامین ها، استروئیدها و آدرنالین است. تزریق فوری اپینفرین یا آدرنالین این شوک را مهار خواهد کرد.
اگر علایم آنافیلاکسی را در فردی مشاهده کردید و دیدید که تنفس وی متوقف شد:
- اورژانس را خبر کنید یا به فرد دیگری بگویید این کار را انجام دهد. اگر این اتفاق برای یک کودک افتاده است، قبل از خبر کردن اورژانس، اقدامات احیا رابه مدت یک دقیقه انجام دهید.
- فوراً تنفس دهان به دهان را آغاز کنید.
- اگر قلب ضربان ندارد، ماساژ قلبی بدهید.
- تا زمانی که کمک نرسیده است، عملیات احیا را ادامه دهید.
- عملیات احیا، ماساژ قلبی و تنفس دهان به دهان را در صورتی می توانید انجام دهید که یاد گرفته باشید، در غیر این صورت کار را به متخصص آن بسپارید.
- هر گاه دارویی را مصرف میکنید، نسبت به امکان بروز واکنش آلرژیک هوشیار باشید و آمادگی این را داشته باشید که به محض بروز علایم اقدامات لازم را انجام دهید. اگر قبلاً دچار واکنش آلرژیک شدید شدهاید، همیشه کیت آنافیلاکسی همراه داشته باشید.
- درمان طولانی مدت مستلزم حساسیتزدایی است.
- مهمترین مسئله در هنگام بروز شوک آنافیلاکسی آن است که علائم آن سریع تشخیص داده شود
بعد از شوک آنافیلاکسی، از بروز شوک مجدد پیشگیری کنید
متخصصان معتقدند، در صورتیکه فرد مبتلا به آلرژی یک بار دچار شوک آنافیلاکسی شده است، باید از وقوع یک شوک آلرژیک دیگر پیشگیری کند.متخصصان مرکز آلرژی ویزبادن آلمان هشدار دادند، واکنش بیش از حد سیستم ایمنی در افراد مبتلا به آلرژی میتواند منجر به ایست تنفسی خطرناک شود و باید در بخش اورژانس فورا درمان شود.
مهمترین مسئله در هنگام بروز شوک آنافیلاکسی آن است که علائم آن سریع تشخیص داده شود.در اغلب موارد شوک آنافیلاکسی به دنبال مصرف مواد غذایی مانند بادام زمینی، شیر، تخم مرغ و یا ماهی بروز میکند. همچنین این حمله میتواند ناشی از نیش سمی حشرات و یا مصرف دارو باشد.افراد مبتلا ابتدا باید تحت ایمن سازی غیرفعال خاص و ویژه قرار گیرند. علاوه بر این استفاده از داروهای خاص برای مواقع اورژانس آنها ضروری است.
گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
