علائم بیش فعالی در کودکان زیر ۲ سال، ۷ زنگ‌خطر در کودکان نوپا
«فرزند ۲ ساله من بسیار فعال است و به نظر نمی‌رسد که بتواند آرام بگیرد و به چیزی توجه کند. مربی مهدکودک او گفت که فکر می‌کند ممکن است ADHD داشته باشد. آیا علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال می‌تواند ظاهر می‌شود؟ آیا کودکان نوپا می توانند ADHD داشته باشند؟»
کودکان خردسال اغلب در توجه یا تمرکز مشکل دارند، در این صورت آیا تشخیص بیش فعالی آسان است؟ تشخیص علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال بسیار دشوار است؛ چون اغلب علائم، برای کودکی در این سنین طبیعی است. بر اساس تخمین‌های مرکز کنترل بیماری، از هر ۱۱ کودک مدرسه‌ای، ۱ کودک مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالیADHD تشخیص داده می‌شود. حدود ۴۰ درصد از کودکان در سنین پایین‌تر، مشکلات واضحی در توجه‌کردن دارند که اطرافیان متوجه آن نشده‌اند. ADHD در حال حاضر شایع‌ترین اختلال سلامت روانی است که در سال‌های ابتدایی زندگی کودک خودش را نشان می‌دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که علائم بیش‌فعالی در کودکان اغلب حتی قبل از شروع سن مدرسه ظاهر می‌شوند. شاید جدی‌بودن یا نبودن علائم در سنین پیش‌دبستانی قابل تشخیص نباشد، اما والدین با بررسی علائم اولیه بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال می‌توانند برای دریافت اقدام‌های درمانی، سریع‌تر عمل کنند.
در این مقاله به معرفی نشانه‌های اولیه بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال می‌پردازیم. در ادامه مقاله همراه ما باشید.
۱- نوزادان بی‌قرار در معرض بروز اختلال بیش فعالی- نقص توجه هستند
بی‌قراری یکی از نشانه‌های بیش فعالی در کودکان زیر ۲ سال است. این مشکل در قالب انبوهی از مسائل مختلف مانند الگوهای خواب نامناسب، گریه‌های شدید و مشکلات تغذیه ظاهر می‌شود. نزدیک به ۲۰ درصد از همه نوزادان، علائمی مانند گریه مداوم، مشکلات خواب و مشکلات تغذیه را در سال اول زندگی نشان می‌دهند. بیشتر اوقات این علائم گذرا هستند و بچه‌ها تا زمانی که به پیش‌دبستانی می‌رسند، مهارت‌هایی برای آرام‌کردن خود و خودتنظیمی را یاد می‌گیرند. گاهی از اوقات این علائم شدیدتر شده و تبدیل به نشانه‌های اصلی بیش‌فعالی می‌شوند.
۲- توجه‌طلبی جزو علائم اولیه بیش فعالی در نوزادان است
در آغوش‌گرفتن نوزادان، کاری لذت‌بخش است، اما گاهی هر چقدر فرزندتان را بغل می‌کنید، برای او کافی نیست. نوزادان در معرض بروز بیش‌فعالی، نسبت به سایر بچه‌ها، به توجه و مراقبت بیشتری نیاز دارند. آن‌ها اغلب مضطرب هستند و به نظر می‌رسد از میزان رسیدگی مراقبان رضایت ندارند. این نیاز توجه‌طلبی می‌تواند در قالب چیزی شبیه گریه‌های بدون دلیل و بیش از حد بچه‌ها نشان داده شود و جزو علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال به‌شمار می‌رود. والدین این نوزادان، گزارش کرده‌اند که به نظر می‌رسد فرزندشان دائما نیاز به در آغوش گرفتن، نوازش‌کردن یا تکان‌دادن دارد.
۳- بروز علائم بیش فعالی در کودکان سخت، محتمل‌تر است
کودکان سخت آن دسته از کودکانی هستند که با ویژگی کج‌خلقی از نوزادی شناخته می‌شوند. بسیاری از مادران بیان می‌کنند که عصبانیت‌های فرزندشان قبل از این که به کودکی نوپا تبدیل شود، شروع شده است. به طور خاص، نوزادان در معرض بروز ADHD، گاهی عصبانیتشان را با مشکلاتی در تغذیه و دفع نشان می‌دهند. همچنین ضربه‌زدن به مراقبان، پرت‌کردن وسایل، کوبیدن یک یا هر دو پا، لگدزدن و جیغزدن یا رفتارهای نگران‌کننده‌تری مانند تکان‌دادن بیش از حد خود در تخت یا صندلی کودک از جمله علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال است.
با این حال، ناراحت‌کننده‌ترین آن‌ها این است که ممکن است سرشان را به تخت‌خوابشان یا سایر سطوح سخت بکوبند. این علائم در کودکان عادی با بالا رفتن سن ناپدید می‌شود؛ اما در کودکان بیش‌فعال ادامه پیدا کرده یا تغییر چهره می‌دهد.
۴- تحرک زیاد، کودکان بیش فعال به منبعی بی‌انتها از انرژی متصلند
بیشتر کودکان نوپا ممکن است فعالیت زیادی داشته باشند، اما آن‌هایی که به بیش فعالی کودکان دچار هستند، انگار موتوری به پایشان وصل است که خاموش نمی‌شود. آن‌ها همچنین هرگز از حرکت، صحبت‌کردن یا ایجاد سروصدا دست نمی‌کشند. علی‌رغم انرژی زیادشان، به‌نظر می‌رسد که به استراحت فوق‌العاده کمی نیاز دارند.
این کودکان معمولا وقتی می‌نشینند؛ دست و پای خود را تکان می‌دهند یا در اصطلاح عامیانه وول می‌خورند، اغلب زمانی که انتظار می‌رود روی صندلی بنشینند، آن را ترک می‌کنند. علائم بیش فعالی در کودکان زیر ۲ سال معمولا در جمع‌ها خود را بیشتر نشان می‌دهد. این کودکان در چنین موقعیت‌های معمولا بی‌قرار و بی‌تاب هستند مثلا در مهمانی این طرف و آن طرف می‌دوند و از وسایل مختلف بالا می‌روند.
۵- حفظ توجه، گوش‌دادن و تمرکز‌کردن برای کودکان بیش فعال، سخت است
مشکل توجه ضعیف در اکثر کودکان نوپا رایج است. اگر متوجه شدید که فرزندتان در گوش‌دادن مداوم به یک داستان یا تمرکز روی تمام کردن میان‌وعده‌اش مشکل دارد، ممکن است به ضعف در حفظ توجه مربوط باشد.
از مصداق‌های این مجموعه از علائم بیش‌فعالی کودکان زیر ۲ سال می‌توان به این مسائل اشاره کرد: کودک معمولا به جزئیات، توجه نشان نمی‌دهد یا در مراحل انجام فعالیت‌ها، اشتباهاتی از روی بی‌دقتی و بی‌توجهی مرتکب می‌شود، معمولا به نظر می‌رسد به حرف‌های بقیه گوش نمی‌دهد یا حواسش پرت است، اغلب نمی‌تواند گام‌به‌گام و طبق دستورالعمل‌ها جلو برود(مثلا تکالیف بازی را شروع می‌کند اما تمرکزش را از دست می‌دهد و نمی‌تواند ادامه دهد و تمامش کند)، در سازمان‌دهی و نظم‌دادن به کارها مشکل دارد(نمی‌تواند وسایلش را منظم و مرتب نگه دارد، به عنوان یک کودک شلخته شناخته می‌شود، در مدیریت زمان مشکل دارد)، از کارهایی که به تمرکز ذهنی مستمر نیاز دارند، اجتناب می‌کند(مثل بازی‌‌های فکری-شعر خواندن- گوش دادن به داستان)، با کوچک‌ترین محرک مزاحمی حواسش پرت می‌شود.
۶- تکانشگری(بی‌فکری- بی‌پروایی) از علائم بارز بیش فعالی در کودکان است
این دسته از علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال شامل کارهایی است که هیچ فکر، اراده و کنترلی پشت آن نیست. البته این موضوع در بچه‌ها بسیار شایع است اما در کودکان دارای اختلال بیش‌فعالی میزان این رفتارها، بسیار بالا است.
از جمله مصداق‌های این مشکل می‌توان به این موارد اشاره کرد: ممکن است راه‌رفتن‌شان خطراتی به همراه داشته باشند. به‌عنوان مثال آن‌ها ناگهان به خیابان می‌دوند یا با ترس کمی از ارتفاع زیاد می‌پرند، به هنگام بازی یا فعالیت‌های دیگر سر و صدا راه می‌اندازند یا خیلی حرف می‌زنند، وسط سوال یا حرف بقیه برای پاسخ دادن می‌پرند، نمی‌توانند منتظر نوبتشان بمانند(مثلا به هنگام انتظار در صف سرسره بی‌قرار می‌شوند)، برای کارهای دیگران مزاحمت ایجاد می‌کنند(به طور مثال به زور و بی‌اجازه از وسایل دیگران استفاده می‌کنند) و در کنترل احساساتشان عملکرد ضعیفی دارند(مثلا برای یک موضوع کوچک بیش از حد خوشحال یا ناراحت می‌شوند).
۷- عصبانیت‌های بدون دلیل کودکان نوپا، مقدمه‌ای بر شروع اختلال بیش فعالی است
کودکان خردسال دارای بیش‌فعالی- نقص توجه، نسبت به سایر بچه‌های هم‌سن و سال خود دچار عصبانیت‌هایی می‌شوند که مکرر، شدیدتر و مخرب‌تر است. کودکان نوپای در حال رشد ممکن است هر هفته دچار عصبانیت شوند و والدین معمولا می‌توانند علت بروز این عصبانیت را بگویند (کودک احتمالا خسته است یا نمی‌خواهد کاری انجام دهد).
علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال به این صورت ظاهر می‌شود که آن‌ها خشم بیشتری را تجربه می‌کنند، این خشم بیشتر طول می‌کشد و به نظر می‌رسد بدون دلیل است و از ناکجاآباد ناشی می‌شود. همچنین واکنش‌های کودک، بیش‌ازحد و کاملا نامتناسب با رویداد است. عصبانیت می‌تواند ۲۰ دقیقه یا بیشتر طول بکشد و کودک در آرام شدن خودبه‌خود مشکل دارد.
همپوشانی زیاد علائم بیش فعالی در کودکان زیر ۲ سال با رفتارهای طبیعی، هر گردی گردو نیست!
بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات کودکان است اما شناخت زودهنگام علائم آن می‌تواند به درمان این اختلال کمک کند.مهم‌ترین موضوع این است که تشخیص بیش‌فعالی را به روان‌پزشک کودک بسپارید. فرزند شما ممکن است علائم اختلال بیش فعالی را نشان دهد اما ADHD نداشته باشد. بسیاری از علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال شبیه رفتارهای معمولی کودکان نوپا است. اگر در این زمینه نگران هستید، اولین قدم، صحبت‌کردن با یک متخصص کودک است. زمانی این تشخیص برای کودک گذاشته می‌شود که علائم رسمی بیش‌فعالی- کم‌توجهی، بیش از ۶ ماه ادامه داشته باشد و بر توانایی او برای شرکت در فعالیت‌های مناسب سن تاثیر بگذارد.
این اختلال در واقع می‌تواند در دختران بسیار متفاوت از پسران ظاهر شود. پسران بیشتر به ADHD مبتلا می‌شوند، اما این موضوع به این معنا نیست که دختران کمتر مستعد ابتلا به آن هستند. علائم بیش‌فعالی در دختران می‌تواند ظریف‌تر باشد و تشخیص دقیق این اختلال را دشوارتر کند.
تحقیقات روانشناسی انجام شده نشان می‌دهد که پسرها علائم بیرونی بیشتری را نشان می‌دهند (مانند دویدن و رفتارهای بدون فکر)، در حالی که رفتارهای دختران بیشتر درونی است (مانند خیال‌بافی افراطی). از آن‌جایی که این علائم اغلب نادیده گرفته می‌شوند، دختران ارزیابی یا درمان مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند. دقت شما در تشخیص علائم بیش‌فعالی در کودکان زیر ۲ سال به جای انکارکردن آن‌ها، می‌تواند کودک را از آسیب‌های تشخیص دیرهنگام نجات دهد.
