روش های خانگی و پزشکی درمان پا درد در کودکان

همه علل پا درد در کودکان و روش های درمان آن

پا درد در کودکان می تواند به دلایل مختلفی از جمله فعالیت های تحرکی زیاد ، کشیدگی عضلات پا حین بازی یا اتفاق بیافتد. پا درد کودکان یکی از مسائلی که والدین را اذیت می کند ولی باید بدانید که این درد همیشه جدی نیست.

پا درد در کودکان عارضه‌ای است که باعث درد و ناراحتی کودک می‌شود، که بیشتر در هنگام شب بروز پیدا می کند. ممکن درد در یکی یا هر دو پا احساس شود. شدت درد در کودکان به دلایل مختلف متفاوت است، ممکن است کودکان درد بسیار شدیدی را احساس کنند اما وعده ای دیگر درد خفیف و ملایمی را احساس کنند.

پزشکان به والدین توصیه می‌کنند که درد پای کودکان خود را تنها نشانه‌ای از رشد استخوان‌ها قلمداد نکنند و آن را هشداری برای ابتلا به بیماری‌های استخوانی و یا خطر بروز مشکلات مرتبط با زانو در آینده در نظر بگیرند.

پزشکان معتقدند گاهی اوقات درد پا از سن سه سالگی به بعد در کودک و اغلب به هنگام شب بروز می‌کند که اغلب والدین آن را درد ناشی از رشد استخوان‌بندی پاها به حساب می‌آورند اما توجه به این نکته ضروری است که این وضعیت نباید برای مدت زمان طولانی مورد غفلت قرار گیرد زیرا می‌تواند زنگ خطری برای ابتلای کودک به التهابات مفصلی در آینده باشد.

دلیل پا درد در کودکان چیست؟

علل مختلف پا درد در کودکان

گرفتگی عضلانی:

اغلب دردهای مختصر (1 تا 15 دقیقه) به دلیل اسپاسم های عضلانی (گرفتگی) می‌باشد. عضلات پا یا ساق پا در طول ورزش بیشتر دچار درد ساق پا می‌شوند. ممکن است درد ماهیچه پشت ساق پا کودک شما را از خواب بیدار کند. گرفتگی عضلانی که در طول کار سخت یا ورزش رخ می‌دهد را “کرامپ حرارتی” می‌نامند. اغلب در اثر مصرف مایعات زیاد و نمک آرام می‌شوند.

کشیدگی عضلات:

استفاده بیش‌ازحد از عضلات (خستگی عضلات): درد ثابت پا اغلب ناشی از کار سخت یا ورزش می‌باشد. مثلاً دویدن و یا پریدن بیش‌ازحد. این نوع از درد می‌تواند از چند ساعت تا 7 روز طول بکشد. همچنین دردهای عضلانی می‌توانند از آسیب‌های فراموش‌شدهٔ روز قبل، ایجاد شوند.

درد رشد:

10 درصد از کودکان سالم، دردهای بی‌ضرری را تجربه می‌کنند که گاه و بی گاه به سراغشان می‌آید. اغلب این دردها را “درد رشد” (هرچند که ربطی به رشد آن‌ها ندارد.) می‌نامند. این دردها معمولاً در عضلات ساق یا ران رخ می‌دهد. معمولاً در هر دو طرف رخ می‌دهد، نه یک طرف و بیشتر در اواخر روز ظاهر می‌شوند. به‌احتمال‌زیاد، در اثر دویدن و یا بازی‌های سخت حادث می‌شوند. آن‌ها معمولاً 10 تا 30 دقیقه طول می‌کشند.

کودکان خردسال بسیار فعال هستند و بیشتر وقت خود را صرف دویدن به این طرف و آن‌ طرف در خانه و بیرون از خانه می‌کنند و بنابراین این فعالیت‌ها ممکن است سبب دردناک شدن پاهایشان شود. هرچند به غیر از این مورد بسیاری از عوامل وجود دارند که سبب ایجاد درد پای کودک شوند:

آسیب‌دیدگی پا:

هر گونه آسیب وارده به پای کودک از قبیل رگ به رگ شدن، پیچ خوردن، ترک برداشتن استخوان پا یا آسیب‌هایی از این دست ممکن است سبب بروز درد پای کودک شوند. اگر درد پای کودک شما ناشی از چنین آسیب‌هایی است لازم است بلافاصله به دنبال کمک‌های پزشکی مشابه برای این گونه موارد باشید.

عفونت قارچی:

بروز این شرایط در پای کودک دارای مشخصه‌هایی مانند خارش بین انگشتان پا است و ممکن است سبب شود که پوست پای کودک ظاهر فلس مانند، خشک و پوسته‌پوسته پیدا کند. این یک عفونت قارچی است که کودک ممکن است از طریق استخر شنا، پوشیدن جوراب‌های آلوده و غیره به آن مبتلا شده باشد.

خار پاشنه:

این شرایط در اثر رشد استخوان پاشنه کودک به سمت بیرون بروز پیدا می‌کند. رشد استخوان پاشنه به سمت بیرون یا همان خار پاشنه می‌تواند منجر به درد پای کودک آن هم از نوع جدی شود. کودک درد شدیدی در ناحیه پاشنه پاهایش حس خواهد کرد. این مساله بیشتر میان کودکانی شایع است که فعالیت‌های ورزشی یا سایر فعالیت‌های بیرون از خانه دارند.

کف پای صاف می تواند دلیل پا درد در کودکان باشد

کف پای صاف:

اگر کودک از دردی شاکی است که به قوزک پاهایش و ماهیچه‌های ساق پاهایش هم می‌رسد پس این احتمال وجود دارد که درد پای کودک شما ناشی از کف صاف پاهایش باشد.

پوشیدن کفش نامناسب:

گاهی مواقع درد پای کودک ممکن است ناشی از پوشیدن کفش نامناسب پیاده‌روی یا دویدن باشد یا پوشیدن کفشی که به پاهایش خیلی تنگ است. کفش‌های تنگ یا سایز نامناسب پا ممکن است سبب بروز راش پوستی و زخم شدن پوست پای کودک شوند که ممکن است به نوبه خود منجر به درد شدید در ناحیه پاهای او شوند.

پینه بستن پا:

اگر کودک شما از قسمت قوس‌دار پای خود استفاده بیشتری می‌کند یک زایده گوشتی ممکن است روی مفصل زیرین انگشت بزرگ پایش ظاهر شود و از یک طرف پا بیرون بزند. این شرایط ممکن است همچنین ناشی از هر نوع از شکل افتادگی پا در زمان تولد یا به دلایل ژنتیکی باشد و نیزامکان دارد سبب بروز درد پای کودک شود.

ناخن‌های فرو رفته در پوست:

گاهی مواقع عدم گرفتن صحیح ناخن‌های انگشتان پا ممکن است سبب شود که تراشه‌های باقی مانده ناخن در لبه انگشتان پا درهم پیچ خورده و داخل پوست انگشتان پا فرو بروند. این مساله سبب قرمز شدن رنگ و زخم شدن پوست اطراف ناخن شده و ممکن است منجر به بروز درد پای کودک شود.

زگیل کف پا:

زگیل کف پا که اغلب با میخچه پا اشتباه گرفته می‌شود ناشی از یک عفونت ویروسی است و شدیدا هم مسری است. این زگیل‌ها از لایه‌های زیرین پوست ریشه می‌زنند و ممکن است سبب بروز درد شدید و ناراحتی در پای کودک به هنگام راه رفتن شوند.

آماس ماهیچه پاشنه پا:

این شرایط ممکن است ناشی از ناراحتی و درد در ناحیه ماهیچه پاشنه پا باشد که در واقع همان نوار ضخیم پوشیده از بافت‌های متصل به یکدیگر است. علائم این بیماری ممکن است شامل دشواری در راه رفتن، زق‌زق کردن پا و وجود درد شدید در ناحیه پاشنه باشد که معمولا در اوائل صبح ملموس‌تر است.

کشیدگی تاندون آشیل ساق پا:

این شرایط بیشتر برای کودکانی رخ می‌دهد که فعالیت فیزیکی و ورزشی سنگینی داشته‌اند. فعالیت فیزیکی فزاینده ممکن است فشار زیادی روی پاشنه پا و ماهیچه‌های پشت ساق پا وارد آورده و در نتیجه منجر به درد پای کودک و ناراحتی در پای او شوند.

موارد ذکر شده در بالا برخی از عواملی هستند که سبب بروز درد پای کودک یا گرفتگی عضلات پای او می‌شوند. اگر هر کدام از این موارد را در کودکتان مشاهده کردید می‌توانید از درمان‌های مختلفی برای تسکین این درد استفاده کنید.

کفش نامناسب یکی از علل پا درد در کودکان است

نشانه‌های پا درد در کودکان

تعدادی از علائم و نشانه‌های کلی پا درد کودکان عبارتند از:

• کبودی پاها
• خونریزی از پاها
• ناپایداری مفصل زانو یا پا
• ضعف عضلات پا
• حساسیت و سفتی عضلات
• قرمز شدن ظاهر پاها
• تورم
• اسپاسم عضلانی
• ترشح چرک در محل ضرب دیدگی

با بررسی دقیق پاها می توان به دلیل پا درد در کودکان پی برد

علائم خطر پا درد در کودکان

در اکثر موارد، علل پا درد در کودکان خوش خیم است. والدین باید در صورت بروز علائم ریز فورا کودک خود را نزد متخصص ببرند:

• درد مداوم یکی از پاها در ساعات شب
• درد تشدید شونده
• تب و یا کاهش وزن
• محدود شدن فعالیت‌های جسمانی

استراحت باعث کاهش درد پا در کودکان می شود

درمان‌های خانگی پا درد در کودکان

اگر به دنبال تعدادی درمان خانگی جهت معالجه درد پای کودک خود هستید روش‌های درمانی زیر ممکن است مفید فایده واقع شوند:

• اگر کودکتان از درد پایش شکایت دارد و شما هم می‌دانید که علت درد کف سفت و نامناسب کفش است پس ایده خوبی خواهد بود که یک کف پلاستیکی نرم در داخل کفش کودک بگذارید. اضافه کردن نرمی بیشتر به تخت کفش نه تنها راحتی برای کودک به همراه می‌آورد بلکه همچنین از همان وهله نخست از به وجود آمدن درد در پای کودک جلوگیری می‌کند.
• کودکتان را تشویق کنید که بعد از گذراندن یک روز پر از فعالیت پاهایش را درون آب ولرم قرار دهد. یک حمام آب ولرم نیز ممکن است مفید باشد. حمام آب ولرم به آرام شدن ماهیچه‌های خسته بدن کمک کرده و درد را تسکین می‌دهد و نیز سبب خواب بهتر در کودک می‌شود.
• به رژیم غذایی کودک توجه ویژه‌ای داشته باشید زیرا برخی از مسائل مربوط به اختلالات فیزیکی به خاطر ناکافی بودن تغذیه کودک رخ می‌دهند. میزان آهن دریافتی بدن کودک را افزایش دهید زیرا وجود بیشتر آهن در بدن می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات مربوط به سلامتی در بدن جلوگیری کند.
• اگر پزشک داروهایی جهت درمان درد پای کودک تجویز کرده است اطمینان حاصل کنید که کودکتان داروهایش را سر وقت مصرف کند. از دادن هرگونه داروی بدون نسخه پزشک به کودک جدا خودداری کنید. اگر به دنبال دادن هرگونه دارو به کودک هستید نخست اجازه پزشک را در این رابطه بگیرید.
• اگر کودکتان از درد پایش شکایت دارد کفشی مناسب و راحت به او بدهید تا بپوشد.
• اگر درد ناشی از وجود فشار مضاعف و مداوم روی پاها است پس این ایده خوبی خواهد بود که از فرایندی با نام I.C.E استفاده کنید که مخفف کلمات استراحت، یخ، کمپرس آب سرد و حرکات طبی است. این فرایند ۴ گانه ممکن است به مدت چند ساعت در تسکین و درمان درد پای کودک تاثیرگذار باشد.
• هنگامی که کودک احساس می‌کند حالش بهتر شده است و درد پایش فروکش کرده است تشویقش کنید فعالیت‌های فیزیکی سبک رو به متوسط داشته باشد. پزشک ممکن است انجام تعدادی از حرکات ورزشی را به کودکتان توصیه کند.
• اگر تحت شرایط حادی که به وجود آمده است پزشک استفاده از عصای زیر بغل را توصیه کرد می‌توان از آن‌ها نیز استفاده کرد.
• اگر درد پای کودک حتی بعد از گذشت چند روز یا بیشتر فروکش نکرد به پزشک مراجعه کرده و از توصیه‌های او پیروی کنید. اگر مساله به نظر پیچیده‌تر می‌رسد پزشک ممکن است به شما توصیه کند که کودک را نزد متخصص ببرید.

سایر روش های درمان پا درد در کودکان

مهمترین نگرانی والدین، تسکین پا درد کودک است. در اکثر موارد می‌توان پا درد کودک را در منزل و به کمک مسکن، ورزش درمانی، و فیزیوتراپی درمان کرد. از روش‌های زیر برای کنترل درد استفاده می‌شود:

آروماتراپی برای درمان پا درد در کودکان

روغن گیاهانی مانند بلسان بنفش هندی، اسطوخودوس، و بابونه خاصیت تسکین دهندگی و آرام بخشی دارند. بنابراین والدین می‌توانند این روغن‌ها را به وان آب گرم اضافه کنند. این کار به تسکین پا درد کمک می‌‌کند.

کمپرس گرم برای درمان پا درد در کودکان

گرما درمانی از طریق پدهای گرمایی و حمام آب گرم به تسکین درد و بهبود وضعیت پاها کمک می‌کند.

یوگا و تمرینات ورزشی برای پا درد در کودکان

برخی از تمرینات ورزشی مخصوص پا، و تمرینات کششی یوگا می‌توانند به کنترل یا درد کودک و تسکین درد کمک کنند.

هومئوپاتی برای درمان پا درد در کودکان

برخی از داروهای هومئوپاتی مانند فسفات کلسیم و فسفات منیزیم می‌توانند به کنترل گرفتگی و درد پا کمک کنند. این داروها نمک های غیر رگانیک به بدن کودک می‌رسانند و باعث ایجاد کمبودها تغذیه ای در بدن کودک می‌شوند.

داروهای مسکن جهت پا درد در کودکان

مصرف برخی از داروهای مسکن مانند استامینوفن می‌تواند به تسکین پا درد کودک کمک کند. همان طور که در قسمت های قبل ذکر شد، در صورتی که درد پای کودک همراه با علائمی دیگر مانند تب یا کاهش وزن بروز پیدا کرد و یا به طور مرتب تشدید شد، لازم است هرچه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه نمایید و با توجه به علت و بیماری احتمالی که موجب این درد در پای کودک شده، مراحل درمان را تحت نظر پزشک پیگیری نمایید.

ماساژ با روغن جهت درمان پا درد در کودکان

پاهای کودک را با روغن زیتون گرم هر شب ماساژ دهید. با این کار درد پای او کاهش می‌یابد. استفاده از روغن خردل و حنا به نسبت 20 به 1. آنها را به خوبی گرم کرده و مخلوط کنید. پای کودک خود را با این مخلوط ماساژ دهید. این کار برای دردهای شدیدی که ممکن است با تب همراه باشند بسیار مؤثر است.

ماساژ می تواند پا درد در کودکان را تسکین دهد

ورزش ها و حرکات اصلاحی برای درمان پا درد کودکان

از کودک خود بخواهید این تمرینات را انجام دهد:

کشش پلانتار فاشیا و تاندون آشیل

برای انجام دادن این ورزش:

• یک حوله را دور گردی پای خود بپیچید و انگشتان پا را به سمت بدن بکشید، در حالی که زانوهای خود را صاف نگاه داشته‌اید.
• برای ۳۰ ثانیه در همین حالت بمانید.
• این تمرین را برای هر دو پا ۳ مرتبه تکرار کنید.

کشش پلانتار فاشا

برای انجام دادن این ورزش:

• قوس پای خود را روی یک شیء گرد گذاشته و استراحت دهید (مثلاً یک کنسرو لوبیا)
• قوس پای خود را برای چند دقیقه در تمام جهات بگردانید.
• این تمرین را حداقل دو بار در روز انجام دهید.

هل دادن دیوار

برای انجام این ورزش:

• مقابل دیوار بایستید، هر دو دست خود را به اندازه قد خود روی دیوار گذاشته و یک پا را جلوی پای دیگر قرار دهید.
• جلوی پایتان باید با فاصله حدوداً ۳۰ سانتیمتری (۱۲ اینچی) از دیوار قرار داشته باشد.
• زانوی جلویی خود را خم کنید و زانوی عقبی خود را صاف نگاه دارید، زانوی جلویی خود را به قدری خم کنید که در عضلات پشت ساق احساس سفتی و کشیدگی کنید.
• پا را رها کنید و ۱۰ بار این حرکت را تکرار نمایید.

با معاینات پزشکی می توان علت پا درد در کودکان را مشخص کرد

روش های تشخیص پا درد در کودکان

پا درد ناشی از رشد به صورت زیر تشخیص داده می‌شود:

معاینه جسمانی کودک برای تشخیص پا درد: پزشک به ارزیابی علائم و نشانه‌های بیماری می‌پردازد. سپس به بررسی درد مفاصل، التهاب، حساسیت، کبودی، و محل درد می‌پردازد. تحلیل سابقه پزشکی بیمار سیستمیک، یا احتمال آرتریت در کودک اهمیت بسیار زیادی دارد.

تحلیل تصاویری که به کمک اشعه ایکس تهیه شده است: از این تصاویر برای بررسی سلامت استخوان و مفصل و وجود ناهنجاری استفاده می‌شود.

چه زمانی برای پا درد در کودکان با پزشک مشورت کنیم

گاهی مواقع ممکن است درمان‌های خانگی یا درمان‌های سنتی که شما اعمال می‌کنید در مورد کودکتان موثر واقع نشود و کودک نیازمند کمک‌های خاص پزشکی باشد. موارد زیر جزو شرایط خاصی هستند که در مواجهه با آن‌ها باید با پزشک مشورت کنید:

• هر گونه نشانه‌ای از عفونت روی پای کودک که ممکن است شامل تب، چرکی شدن هر قسمت از پا، قرمزی، درد شدید و غیره می‌شود.
• در صورت زق‌زق کردن پای کودک یا بی‌حسی در آن
• در صورتی که متوجه شوید پای کودک در وضعیت اصلی خود نیست یا به نظر می‌رسد که پیچ خورده است.
• در صورتی که پای کودک هنگام گذاشتن روی زمین ثابت نباشد و تلوتلو بخورد.
• در صورتی که روی پا ایستادن کودک با دشواری همراه شده باشد.

اگر متوجه هرکدام از شرایط بالا در کودک شدید توصیه ما این است که به دنبال کمک‌های پزشکی باشید. درد پا در کودکان بسیار شایع است و به دلایل مختلفی هم رخ می‌دهد. به منظور تعیین عامل اصلی بروز درد در پای کودک بهتر است نخست به پزشک مراجعه شود.

درمان درد پا در کودکان توسط پزشک

درمان های تجویزی پزشک برای درمان درد پا در کودکان

فیزیوتراپی

اگر پا درد کودک شما در حال اثر گذاشتن بر فعالیت‌های کودک شماست و برطرف نمی‌شود، از پزشک خود بخواهید تا شما را به متخصص فیزیوتراپی(لینک به مقاله فیزیزوتراپی) ارجاع دهد. فیزیوتراپی می‌تواند به کودک شما کمک کند تا درد خود را کنرل کرده و قدرت و انعطاف پذیری خود را بهبود بخشد. ضمناً طیف متنوعی از درمان‌ها را در اختیار او می‌گذارد و به کودک کمک می‌کند تا مشکل خود را درک کرده و به او در بازگشت به فعالیت‌های معمول خود کمک می‌کند.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می‌تواند نوعی خارق‌العاده از درمان برای تسکین پا دردی باشد که برای مدت‌ زمان طولانی کودک را اذیت می‌کند. ماساژ به پاهای کودک شما کمک می‌کند تا فرصت بسیار مناسبی را به دست آورد تا بر هر نوع ناراحتی جدیدی که بخاطر عارضه‌های متنوع در حال تجربه کردن آن است، غلبه نماید.

ماساژ درمانی می‌تواند بافت‌های اسکار را از بین ببرد. این درمان در ابتدا با گرم کردن ناحیه ماساژ شروع می‌شود تا بافت اسکار خشکی خود را از دست بدهد و سپس با مالیدن پلانتار فاشیا با استفاده از دست یا با استفاده از ابزارهای مخصوصی بافت اسکار را بین می‌برد.

درمان دستی

متخصصین درمان دستی از دستان خود استفاده می‌کنند تا به تسکین درد و خشکی کمک کرده و باعث شوند پا پس از هر عارضه‌ای تحرک بهتری داشته باشد. این درمان همچنین احتمال بروز مصدومیت در آینده را کاهش می‌دهد.

شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی نوع جدیدی از درمان‌های غیر جراحی است. این درمان روشی غیر تهاجمی برای شروع دوباره پروسه التیام بخشی طبیعی بدن است که به بدن اجازه می‌دهد تا خود را التیام ببخشد. این درمان از دستگاه برای تولید پالس‌های انرژی ضربه‌ای و انتقال آن به ناحیه دردناک استفاده می‌کند.

بیماران معمولاً درمان را یکبار در هفته دریافت می‌کنند و این درمان تا سه هفته طول می‌کشد. در بیشتر موارد، شاک ویو تراپی سندروم دردناک را کاهش داده و همچنین عملکرد پا را بهبود می‌بخشد.

تحریک الکتریکی (الکترودرمانی)

شاید پزشک توصیه کند تا از الکترو درمانی استفاده کنید تا تولید کلاژن برای تسریع فرآیند بهبودی بدن افزایش دهد. همچنین ممکن است جلسات تراپی شامل یونتوفورزیس نیز باشد، که از جریان الکتریکی ضعیف استفاده می‌کند تا داروی ضد التهاب را به سمت ناحیه دردناک هدایت کند. این درمان مخصوصاً برای کودکانی مناسب است که نمی‌توانند تزریق داروی سیور را به محل دردناک پا تحمل کنند.

جراحی برای درد پای کودکان

در برخی موارد، صافی کف پای کودک را نمی‌توان با گزینه‌های غیر جراحی ترمیم کرد و ممکن است به جراحی پا نیاز باشد. متخصص ارتوپد شما را به یک جراح ارتوپد ارجاع می‌دهد که بتواند با شما در مورد فرآیند جراحی صحبت کند. بسیاری از جراحان پا توصیه می‌کنند که کودک برای انجام جراحی باید حداقل ۸ ساله باشد.

جراحی پا برای صافی کف پا مستلزم آن است که جراح طول تاندون آشیل کودک را افزایش دهد. همچنین جراح با استفاده از گرافت استخوان طول استخوان پاشنه کودک را نیز افزایش می‌دهد، گرافت به بخش خارجی و تیغه میانی پا اضافه می‌دهد که به این عمل استئوتومی افزایش طول کالکانئال گفته می‌شود.

بیشتر بخوانید:

صافی کف پا یا پس پلانوس را چگونه درمان کنیم؟

درد مفاصل در کودکان چه دلایلی دارد؟ آیا خطرناک است؟

علت لنگیدن ناگهانی کودک چیست؟ + درمان این عارضه خطرناک