خاصیت خوردن ماهی
ماهی جزو سالمترین غذاهای روی این سیاره است. ماهی سرشار از مواد مغذی مانند پروتئین و ویتامین D است. ماهی بهترین منبع اسیدهای چرب امگا ۳ در جهان است، که فوق العاده برای بدن و مغز مهم هستند. در این بخش از دلگرم به چندین مورد از خواص مصرف ماهی، که با پژوهشها تایید شدهاند، آورده شده است.
خواص بی نظیر ماهی
ماهي ماده غذايي مفيدي است كه در مناطق شمالي و جنوبي كشورمان يعني مناطقي كه در كنار دريا واقع شدهاند، جزو مواد اصلي و اساسي برنامه غذايي مردم اين مناطق محسوب ميشود.ماهي داراي ارزش تغذيه اي بسيار بالايي است و اكثر مواد مغذي مفيد و ضروري براي انسان را به تنهايي داراست. ولي ويژگي مخصوص ماهي كه آن را بين ساير مواد غذايي حائز اهميت خاص ساخته است، نوع چربي موجود در آن است.
ماهي و محصولات دريايي با وجود آن كه جزو مواد غذايي حيواني هستند، ولي از نظر تركيب چربي با ساير مواد حيواني متفاوتاند. چربي موجود در مواد غذايي حيواني به طور عمده حاوي تركيباتي به نام اسيدهاي چرب اشباع شده هستند كه اين تركيبات موجب بالا بردن كلسترول و ساير چربيهاي نامطلوب خون ميشوند.
بنابراين افراط در مصرف چربيهاي حيواني، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهايت منجر به سكتههاي قلبي و مغزي ميشود. ولي ماهي و آبزيان با وجود آن كه از دسته مواد غذايي حيواني هستند با اين حال نوع چربي موجود در آنها مشابه مواد گياهي است و از اسيدهاي چرب اشباع نشده به نام امگا 3 در آبزيان وجود دارد كه اثرات بسيار مهميدر سلامت انسان به عهده دارد و در پيشگيري از بسياري از بيماريها و كنترل و كمك به بهبود اختلالات و عوارض مختلف نقش مهم و سازندهاي به عهده دارد.
جالب است بدانيم كه چربي موجود در بافتهاي ماهي و آبزيان تنها موجب افزايش كلسترول و ساير چربيهاي نامطلوب خون و عوارض قلبي و عروق كمك مؤثري نيز ميكند. ماهي از منابع بسيار خوب پروتئين محسوب ميشود. پروتئين موجود در ماهي از نظر كميت و كيفيت قابل توجه است، بدين معني كه پروتئين موجود در ماهي به شكلي است كه به آساني در دستگاه گوارش هضم و جذب ميشود و به طور تقريبا كامل در بدن به مصرف ميرسد.
ماهي يكي از منابع خوب آهن است و آهن در خونسازي و همچنين در حفظ مقاومت بدن در برابر ميكروبها نقش مهميبه عهده دارد. آهن موجود در ماهي به گونهاي است كه جذب آن در دستگاه گوارش آسان بوده و به خوبي در بدن به مصرف ميرسد. علاوه بر آن آهن موجود در ماهي، جذب آهن منابع گياهي را هم افزايش ميدهد بنابراين نقش مهميدر پيشگيري از كم خوني ناشي از فقر آهن به عهده دارد.
ماهي حاوي مقدار قابل توجهي ويتامينهاي گروه “B” در تنظيم فعاليت سلول هاي عصبي و در نتيجه در سلامت سيستم عصبي و نيز در سلامت پوست تاثير دارند. همچنين بعضي از انواع ويتامينهاي گروه “B”در خون سازي نيز مؤثرند. بنابراين با مصرف ماهي ميتوانيم به سلامت اعصاب، شادابي، طراوت پوست و پيشگيري از كم خوني كمك كنيم .
ماهی حاوی مواد مغذی مهمی است که اکثر مردم به اندازه کافی دریافت نمیکنند.بهطور کلی، همه انواع ماهی برای شما مفید است. آنها حاوی مواد مغذی فراوانی هستند، که اکثر مردم از رژیم غذایی خود به اندازه کافی دریافت نمیکنند. ماهی حاوی پروتئین با کیفیت بالا، ید، ویتامینهای مختلف و مواد معدنی است. با این حال، برخی از ماهیها بهتر از انواع دیگر هستند و انواع چرب آن در زمره سالمترین نوع ماهیها در نظر گرفته میشوند.
دلیل این است که در ماهیهای چرب (مانند ماهی آزاد، قزل آلا، ساردین، ماهی تن و ماهی خال مخالی) مواد مغذی بر پایه چربی، بیشتر یافت میشود. این مواد شامل ویتامین Dمحلول در چربی، ماده غذایی که اکثر مردم دچار کمبود آن هستند، میشود. این ویتامین مانند یک هورمون استروئیدی در بدن عمل میکند. ماهیهای چرب، اسیدهای چرب امگا ۳ بسیار بالایی دارند. این اسیدهای چرب برای عملکرد بهینهی بدن و مغز حیاتی هستند و به طور جدی با کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای مرتبطند.برای تامین امگا ۳ مورد نیازتان، خوردن روغن ماهی حداقل یک یا دو بار در هفته توصیه میشود.
ماهی ممکن است خطر ابتلا به حملات قلبی و سکته را کاهش دهد.ماهی و سلامت قلبحملات قلبی و سکته دو نمونه از شایعترین علل مرگ زودرس در جهان هستند. بهطور کلی ماهی در زمره بهترین غذاهاییست که میتوان برای داشتن یک قلب سالم مصرف نمود. پس جای تعجب نیست که بسیاری از مطالعات مشاهدهای بزرگ دال بر آن است که افرادی که بهطور منظم روغن ماهی مصرف میکنند، کمتر در خطر حملات قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماریهای قلبی قرار میگیرند.
یک مطالعه در ایالات متحده بین بیش از ۴۰،۰۰۰ مرد، که بهطور منظم یک یا چند وعده ماهی در هفته مصرف میکردند مورد بررسی قرار داد، نتایج حاکی از بود که آنها ۱۵٪ کمتر در معرض خطر بیماریهای قلبی قرار داشتند. محققان بر این باورند که انواع ماهیهای چرب، به دلیل مقدار بالای اسیدهای چرب امگا ۳، برای سلامت قلب مفیدترند.مواد مغذی موجود در ماهی در طول دوران رشد حیاتیاند.
اسیدهای چرب امگا ۳ برای رشد و تکامل بدن ضروری هستند. اسید چرب امگا ۳، اسید دوکوزاهگزانوییک (DHA)، از اهمیت ویژهایی برخوردار است، زیرا برای رشد مغز و چشم لازم است. به همین دلیل است که اغلب توصیه میشود مادران باردار و شیرده حتما اسیدهای چرب امگا ۳ به اندازه کافی مصرف کنند. با این حال، یک اخطار در مصرف ماهی به مادران باردار وجود دارد. برخی از ماهیها جیوه بالایی دارند، که از قضا با مشکلات رشد مغز در ارتباط است.
بههمین دلیل، زنان باردار باید فقط ماهیهایی مانند ماهی آزاد، ساردین، ماهی قزل آلا و غیره را که در زنجیره مواد غذایی قرار دارند را مصرف کنند و میزان آن را به ۳۴۰ گرم در هفته محدود کنند. همچنین زنان باردار باید از گوشت خام و نپخته (از جمله سوشی) اجتناب کنند، زیرا ممکن است حاوی میکروارگانیسمهایی باشد که میتواند برای جنین مضر باشد.
مصرف ماهی در دوران بارداری
ماهی میتواند باعث افزایش ماده خاکستری مغز شده و نقش محافظتی در برابر زوال مغز ناشی از کهولت سن گردد.یکی از عواقب ناشی از پیری، این است که عملکرد مغز اغلب تضعیف میشود. ( که با عنوان زوال شناختی مرتبط با سن خوانده می شود). این امر در بسیاری از موارد طبیعی است، اما بیماریهای عصبی جدی مانند بیماری آلزایمر نیز وجود دارد. جالب توجه آن است که در بسیاری از مطالعات مشاهدهای اثبات شد، افرادی که بیشتر ماهی میخورند، روند کندتری به سوی زوال عقل دارند. یک مکانیسم که میتواند با ماده خاکستری در مغز ارتباط داشته باشد.
مادهی خاکستری، عمده بافت عملکردی مغز است، که حاوی سلولهای عصبی است که اطلاعات را پردازش میکند، خاطرات را حفظ و شما را انسان میسازد. مطالعات نشان دادهاند افرادی که هر هفته ماهی مصرف میکنند، ماده خاکستری بیشتری در مرکز مغز دارند، که تنظیم احساسات و حافظه را به عهده دارد.ماهی به پیشگیری و درمان افسردگی کمک میکند و شما را به انسانی شادتر بدل میکند.
افسردگی یک اختلال روانی جدی و فوق العاده شایع است. مشخص است که افسردگی، باعث غم و اندوه، کاهش انرژی و از دست دادن علاقه به زندگی و فعالیتها میشود. اگر چه نه به اندازه بیماری قلبی یا چاقی، اما افسردگی در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات بهداشتی در جهان است. آزمایشهای کنترل شده متعدد نیز نشان دادند که اسیدهای چرب امگا ۳ در برابر افسردگی مفید هستند و بهطور قابل توجهی باعث افزایش اثربخشی داروهای ضد افسردگی میشوند. یعنی ماهی به معنای واقعی کلمه میتواند شما را فرد شادتری سازد و باعث بهبود کیفیت زندگی شما گردد. ماهی و اسیدهای چرب امگا۳، همچنین ممکن است به سایر اختلالات روانی مانند اختلال دو قطبی کمک کند.
ماهی تنها منبع غذایی خوب ویتامینD است.در سالهای اخیر توجهات زیادی به ویتامین D معطوف شده است. این ویتامین مهم، در واقع مانند یک هورمون استروئیدی در بدن عمل میکند، البته ۴۱.۶٪ از جمعیت ایالات متحده دچار کمبود آن هستند. ماهی و محصولات تهیه شده از ماهی تا حد زیادی بهترین منابع غذایی ویتامین D هستند. ماهیهای چرب مانند ماهی آزاد و شاه ماهی حاوی بالاترین مقدار ویتامین D هستند. فقط۱۱۳ گرم ماهی قزل آلای پخته شده، حاوی حدود ۱۰۰٪ ویتامین D توصیه شده در روز است. برخی از روغنهای انواع ماهی مانند روغن کبد ماهی کاد، ویتامین D بسیار بالایی دارند، تنها یک قاشق غذاخوری از آن بیش از ۲۰۰ ٪ از مصرف توصیه شده ویتامین D را تامین میکنند. اگر شما نور آفتاب دریافت نمیکنید و بهطور منظم ماهیهای چرب مصرف نمیکنید، پس ممکن است بخواهید از مکمل ویتامین D استفاده کنید.
مصرف ماهی با کاهش خطر ابتلا به بیماریهای خود ایمنی از جمله دیابت نوع ۱ مرتبط است.بیماری خود ایمنی هنگامی رخ میدهند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافتهای سالم بدن حمله میکند و آنها را از بین ببرد. یک مثال مهم دیابت نوع ۱ است، که به سیستم ایمنی بدن، سلولهای تولید انسولین در پانکراس حمله میکند.
مطالعات متعدد نشان دادهاند که مصرف امگا ۳ و یا روغن ماهی با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ در کودکان و همچنین گونهای از دیابت خود ایمنی در بزرگسالان مرتبط است. نتایج گرچه مقدماتی هستند، اما محققان بر این باورند که این نتایج ممکن است علت مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین D در ماهی و روغن ماهی باشد. برخی بر این باورند که مصرف ماهی ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید و اسکلروز چندگانه را کاهش دهد، اما شواهد موجود ضعیف هستند.
فواید ویتامین دی برای سلامتی
ماهی به پیشگیری از آسم در کودکان کمک میکند.آسم یک بیماری شایع است که مهمترین خصیصهی آن التهاب مزمن مجرای تنفسی است. متاسفانه، میزان آسم بهطور چشمگیری در چند دهه گذشته افزایش یافته است. مطالعات نشان میدهد که مصرف ماهی بهطور منظم ۲۴٪ خطر ابتلا به آسم را در کودکان کاهش میدهد، اما اثر قابل توجهی در بزرگسالان ندارد.
ماهی و سلامت چشم
ماهی از بینایی در دوران سالمندی محافظت کند.یک نوع بیماری موسوم به زوال قرنیه یکی از عمده علل اختلالات بینایی و نابینایی است و عمدتا روی افراد مسنتر تاثیر میگذارد. شواهدی وجود دارد دال بر اینکه ماهی و اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است باعث محافظت در برابر این بیماری شوند.
در یک مطالعه مشخص شد مصرف منظم ماهی خطر ابتلا به زوال قرنیه را تا ۴۲٪ در زنان کاهش میدهد.مطالعهایی دیگری نشان داد که خوردن روغن ماهی یک بار در هفته خطر ابتلا به زوال قرنیه بعلاوهی شکلگیری رگهای خونی در چشم را تا ۵۳٪ کاهش میدهد.ماهی میتواند کیفیت خواب را بهبود بخشد.
اختلالات خواب در سراسر جهان فوق العاده رایج شدهاند. دلایل مختلف بسیاری برای آن وجود دارد. (از قبیل افزایش قرار گرفتن در معرض نور آبی)، اما برخی از محققان بر این باورند که کمبود ویتامینD نیز میتواند بر اختلالات خواب تاثیر داشته باشد. در یک مطالعهی ۶ ماهه روی ۹۵ مرد میانسال که سه روز در هفته یک وعده غذایی شامل ماهی قزل آلا مصرف میکردند، مشخص شد ماهی موجب بهبود خواب و عملکرد روزانه آنها شده است. محققان این باورند که این امر به دلیل ویتامین D موجود در ماهی قزل آلا است.ماهی خوشمزه است و آمادهسازی آن آسان است.
پختن ماهی
آخرین نکته گرچه از مزایای ماهی نیست، اما بسیار مهم است. واقعیت این است که ماهی خوشمزه است و آمادهسازی آن آسان. به همین دلیل، گنجاندن آن در رژیم غذایی باید تقریبا آسان باشد. خوردن ۱ تا ۲ بار ماهی در هفته برای استفاده از ارزش غذایی بالای آن باید مد نظر گرفته شود. در صورت امکان، به جای ماهیهای پرورشی، ماهیهای آزاد را اتنخاب کنید. ماهی آزاد امگا ۳ بیشتری دارد و به احتمال زیاد میزان کمتری با آلایندههای مضر آلوده شده است. اما باز هم میتوان گفت، خوردن ماهی پرورشی، مزایای بسیار بیشتری از خطرات آن دارد. همه انواع ماهی برای شما مفید هستند.
ساردین ، ماهی های چرب آبهای عمیق:
فواید آن شامل تامین اسیدهای چرب ضروری است که برای تکامل سیستم عصبی و سلامت مغز و اعصاب لازم است و برای زنان حامله و شیرده بسیار توصیه می شود و تاثیر آن در درمان افسردگی به اثبات رسیده و همچنین حاوی اسیدهای چرب امگا 3 است.
آیا ماهی منبع خوبی برای چربی های امگا-3 است؟
ماهی ها، بخصوص ماهی های آبهای سرد، ماهی های چربی دار (با چربی زیاد) نظیر سالمون، ساردین، ماهی تن و ماهی قزل آلا بدن انسان را در مقابل بیماری های قلبی محافظت می نماید. اسیدهای چرب ضروری موجب جلوگیری از لخته شدن و چسبیدن پلاکتهای خونی (بفرم پلاکهای غنی از کلسترول) به سطح داخلی عروق میگردند.
اکثر حملات قلبی به علت ایجاد لخته های خونی در سرخرگها و سیاهرگها – و جلوگیری از جریان مناسب خون در رگها- صورت می پذیرد. اسیدهای چرب امگا-3 همچنین می توانند در کاهش التهاب در بیماریهایی نظیر آرتریت روماتوئید نقش داشته باشند.
بدن تمام ماهی های آبهای عمیق حاوی چربی های امگا-3 میباشد. بدن میگو، خرچنگ دریایی و صدف خوراکی نیزبه اندازه ماهی آبهای آزاد حاوی اسیدهای چرب امگا-3 میباشد. ماهی های غیر پرورشی اسید چرب امگا-3 خود را بواسطه خوردن جلبکها و پلانکتونها و ماهی های دیگر بدست می آورند. اگر رژیم غذایی ماهی های پرورشی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 نباشد رشد این ماهی ها متوقف میشود به همین علت پرورش دهندگان ماهی این ماده مغذی را به غذاهای ماهی می افزایند. از این رو میتوان گفت که ماهی های پرورشی و دریایی از لحاظ مقدار اسید های چرب امگا-3 تفاوتی با هم ندارند.
بجز گربه ماهی های پرورشی برای بدست آوردن چربی های امگا-3 حتما مجبور نیستید ماهی بخورید.
شما میتواند این ماده مغذی را با خوردن مواد غذایی نظیر غلات و حبوبات کامل مانند دانه های سویا(روغن گیری نشده) و دانه ها و مغزها بدست آورید. دانه های بذر کتان غنی ترین منبع غذایی این ماده های مغذی هستند. جیوه حاصل از آلودگی هوا ، بواسطه باران وارد رودخانه ها و اقیانوس ها شده و بوسیله باکتریها به متیل جیوه تبدیل میشود و ماهی ها بواسطه خوردن جلبکها و پلانکتونها این ماده غذایی را دریافت می نمایند. تقریبا بدن تمام ماهی ها حاوی متیل جیوه یا Methyl Mercury میباشد که این ماده شیمیایی میتواند منجر به بروز آسیب های عصبی بخصوص در کودکان گردد. ماهی های بزرگتر حاوی مقادیر بیشتری از این ماده شیمیایی می باشند.
نقش ماهی در کاهش افسردگی
افسردگی حاد یک بیماری شناخته شده و وخیم روحی است که مربوط به تکرار دفعات بروز افسردگی، جنون( تغییرات سریع رفتاری، تحرک بیش از حد و شادمانی فوق العاده) یا هر دو می باشد. برای این بیماری معمولاً داروهایی استفاده می شود که متأسفانه چندان مؤثر نیستند و احتمال بروز مجدد بیماری بسیار زیاد است.دانشمندان عموماً بر این باور هستند که این مشکل ناشی از فعالیت بیش از اندازه، در مسیر عبور سیگنال های ( پیام های) عصبی می باشد. اسیدهای چرب امگا-3 موجود در روغن ماهی قادرند از این فعالیت فوق العاده بکاهند و ثابت کنند که در درمان این اختلالات سودمند هستند.
مصرف ماهی و افسردگی
یکی از محققان در یکی از مقالات خود چنین اظهار می کند که به ارتباط متقاعدکننده ای میان مصرف ماهی و بروز افسردگی حاد دست یافته است. وی بر روی بروز سالیانه افسردگی حاد در بین 100 نفر در 9 کشور و ارتباط آن با مصرف ماهی مطالعه کرد و طبق تحقیقات خود متوجه شد ، بروز افسردگی در کشورهایی که میزان مصرف ماهی در آن ها کم است، بالا می باشد. در نیوزیلند با مصرف تنها 20 کیلوگرم ماهی در سال، میزان بروز افسردگی 8/5 درصد بود، در حالی که این میزان در کشور کره با مصرف سالانه بیش از 50 کیلوگرم ماهی تنها 3/2 درصد بود و در نهایت ژاپن با مصرف سالانه تقریباً 75 کیلوگرم ماهی دارای پایین ترین میزان( 12/0 درصد) بروز افسردگی می باشد.
این محقق خاطرنشان کرد که ممکن است عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دیگر عوامل بر نتایج به دست آمده از تحقیقات او تأثیرگذار بوده باشد، اما به این مطلب نیز اشاره کرد که تراکم بالای اسید دکوزاهگزانوئیک ( یک اسید چرب مهم و اساسی موجود در ماهی) در پلاسمای خون، موجب افزایش سروتونین و در نهایت کاهش بروز افسردگی و خودکشی شده است.روغن ماهی موجب تخفیف علایم بیماری شیزوفرنی می شود.
شیزوفرنی یک بیماری حاد روحی است که علائم آن شامل هذیان گویی، نابهنجاری های روانی و روگردانی ازاجتماع می باشد. شواهد بسیار زیادی نشان می دهند که غیرطبیعی بودن ترکیبات اسید چرب درغشای سلولی با بروز این بیماری درارتباط است.پژوهشگران در یکی از مطالعات خود به ارزیابی تأثیر مصرف روغن ماهی بر شدت یا کاهش علایم بیماری شیزوفرنی در یک گروه 24 نفره از بیماران شیزوفرنیک پرداختند. آن ها در یک دوره 6 ماهه، روزانه 10 گرم کنسانتره روغن ماهی برای این بیماران تجویز کردند که به میزان زیادی از شدت علایم این بیماری در طول این دوره کاسته شد.
نکته جالب توجه اینجاست که هیچ یک از این بیماران در زمان قبل از این دوره درمان، دچار نقص در جذب اسیدهای چرب نبودند.محققان به این نتیجه رسیده اند که بیماری شیزوفرنی به طریقی با یک متابولیسم غیرطبیعی اسید چرب در ارتباط می باشد و همواره بر روی آزمایش های کلینیکی برای شناسایی فواید نهفته در تجویز اسید چرب امگا-3 به منظور درمان این ناهنجاری، تأکید فراوان دارند.
مغز انسان به اسید دکوزاهگزانوئیک (DHA) نیاز دارد
DHA ( اسید دکوزاهگزانوئیک) یکی از ارکان اساسی بافت مغزی انسان را تشکیل می دهد و به ویژه در قشر خاکستری مغز و شبکیه چشم به میزان زیاد یافت می شود. اخیراً دانشمندان به ارتباط کمبود این اسید چرب مهم با افسردگی، از دست دادن حافظه، جنون و مشکلات بینایی پی برده اند. این اسید چرب برای جنین و نوزاد انسان، از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. محتوایDHA در مغز نوزاد انسان در طول سه ماهه اول زندگی سه برابر می شود.
از این رو، دریافت آن به میزان کافی برای مادر در زمان بارداری وشیردهی الزامی است. متأسفانه، میانگین محتوایDHA در شیرمادران در کشور آمریکا دارای کمترین میزان در سراسر جهان می باشد. احتمالاً دلیل آن این است که آمریکایی ها، ماهی کم مصرف می کنند.برخی از پزشکان معتقد هستند که بیماری هایی نظیر افسردگی پس از زایمان و ضریب هوشی پایین همه ناشی از جذب ناقص DHA است که به وفور در کشورهای آمریکایی دیده می شود. این پزشکان همچنین اظهار می کنند که مقادیر پایینDHA مربوط به میزان اندک سروتونین در مغز می باشد که باز هم موجب افزایش گرایش به افسردگی، خودکشی و ستیزه جویی می شود.DHA به میزان زیاد در فیتوپلانکتون ها و ماهی های آب های سرد یافت می شود.
کارشناسان تغذیه توصیه می کنند که جهت تامینDHA کافی دو تا سه وعده در هفته ماهی مصرف شود و اگر هم امکان آن نباشد، حداقل روزانه 100 میلی گرمDHA مصرف کنند.بسیار دیده شده است که برای پایین آوردن کلسترول ، کاهش وزن بدن و نیز جهت جلوگیری از انواع حاد سرطان ، رژیم هایی با محتوای چربی بسیار پایین تجویز می شود ، اما اگرچه کاهش کلسترول، احتمال خطر مرگ از بیماری قلبی را کم می کند ، در مقابل ، می تواند موجب افزایش احتمال بروز مرگ و میرهای غیر طبیعی ، خودکشی و افسردگی شود.
همچنین دارو های کنترل چربی و کاهنده ی کلسترول ممکن است منجر به کاهش تراکم اسیدهای چرب غیر اشباع در بافت عصبی شوند. رژیم های مهار چربی عموماً منجر به افزایش جذب اسیدهای چرب غیر اشباع امگا-6 و کاهش جذب اسیدهای چرب امگا-3 می شود. اسیدهای چرب امگا-3 موجود در روغن ماهی برای فعالیت درست سیستم عصبی، مهم و حیاتی هستند و در رژیم هایی که جهت کاهش کلسترول ، کاهش وزن و جلوگیری از سرطان تجویز می شوند، باید حتماً اهمیت جذب کافی اسیدهای چرب امگا-3 را در نظر باید گرفت.
وزارت بهداشـت و درمـان استرالیا طبق تحقیقات اخیر خوداعلام نموده که شهروندان استرالیایی می بایست در رژیمغـذایی خـود بیشــتر از ماهی استفاده کنند. ماهی دارایچــــربی بسیار پایینی می باشد، میزان پروتئین در آن بالابــــوده و منبع مناسب اسید های چرب امگا 3 می باشد.تحـــــقیقات گویای این مطلب هستند که استفاده مکرر ازماهی در وعده های غذایی– یک یا دو وعده در طول هفته– ریسک ابتلا به بیماری در هر سنی را کاهش می دهد.از این نوع بیماری ها می توان به آسم در کودکان و سرطان پروستات در بزرگسالان اشاره کرد. اگر بخواهیم که مزایای ماهی در طبخ از میان نرود، بهتر است آنرا بصورت آب پز، بخار پز، و کبابی مصرف کنیم.
مزایای کلی مصرف ماهی
- تنگی نفس (آسم) – کودکانی که در رژیم غذایی آنها ماهی وجود دارد نسبت به سایر کودکان، کمتر مبتلا به بیماری آسم می شوند.
- مغز و چشم – به این دلیل که ماهی سرشار از اسید چربی به نام امگا 3 می باشد، سلامت بافت های ویژه مغز را تضمین نموده و سلامت شبکیه چشم را نیز به مراتب ارتقا می بخشد.
- بیماری های قلبی-عروقی – اگر به طور هفتگی از ماهی مصرف شود، ریسک ابتلا به بیماری های قلبی و به ویژه سکته تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا می کند چرا که ماهی از لخته شدن خون جلوگیری نموده، قابلیت ارتجاعی رگ های خونی را بهبود می بخشد، فشار خون را کاهش می دهد، چربی خون را پایین می آورد و کلسترول “خوب” خون را نیز افزایش می دهد.
- از دست دادن حافظه – افراد مسنی که در طول هفته حداقل یک مرتبه از ماهی و یا سایر خوراک های دریایی استفاده می کنند، خطر کمتری در ابتلا به بیماری های مربوط به از دست دادن حافظه از جمله آلزایمر آنها را تهدید می کند.
- افسردگی – افرادی که به طور مستمر از ماهی استفاده می کنند کمتر دچار افسرگی می شوند. (افسردگی ارتباط مستقیم با میزان امگا 3 موجود در مغز دارد.)
- دیابت – ماهی به افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند کمک می کند تا راحت تر بتوانند میزان قند موجود در خون خود را کنترل کنند.
- بینایی – کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند و مادران آنها در رژیم غذایی خود از ماهی استفاده می نمایند دارای قدرت بینایی بهتری نسبت به سایر کودکان می باشند. دلیل این امر ذخیره امگا 3 در شیر مادر و انتقال آن به کودک می باشد.
- بیماری های التهابی – مصرف مکرر ماهی علائم بیماری هایی نظیر رماتیسم مفصلی، سوریاس، و بیماری هایی که منجر به ایجاد نقص در سیستم ایمنی بدن می شوند را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.
- وضع حمل زودرس – مصرف ماهی در طول دوران بارداری، امکان زایمان کودک نارس و همچنین زایمان زود هنگام را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.
- غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند
- میزان روزانه امگا 3 پیشنهادی که از طریق ماهی به بدن می رسد 200-600 میلی گرم برآورد شده است. این میزان برای گیاهان رقمی در حدود 1-2 گرم می باشد.
- انواع ماهی های مختلفی که در این قسمت معرفی شده اند، در هر وعده شامل 60 گرم امگا 3 هستند.
- ماهی آزاد (تازه) 1.200 mg
- ماهی دودی 1.000 mg
- ماهی تن 500 mg
- ساردین 1.500 mg
- ماهی قزل آلا (تازه) 350 mg
- نیزه ماهی 300 mg
- کوسه ماهی (فلس دار) 250 mg
- کالاماری 200 mg
- شاه ماهی، آبالون (نوعی صدف دریایی) 170 mg
- انواع ماهی های دریایی 7 mg
- در این قسمت میزان امگا 3 موجود در 60 گرم از سایر غذاها درج شده است:
- دو برش نان سفید به همراه روغن ماهی 27 mg
- یک تکه گوشت گاو و یا گوساله 40 mg
- تخم مرغ به همراه روغن ماهی 200 mg
- مارگارین غنی شده با روغن ماهی 60 mg
- یک تخم مرغ معمولی 40 mg
مضرات ماهی
- بهترین منبع امگا 3 ماهی است نه قرص ها و کپسول های روغن ماهی.
- روغن ماهی ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد
- هزاران هزار مطالعه و تحقیقات مختلف بر روی تاثیرات ماهی و یا روغن ماهی بر روی کاهش فاکتورهای ریسک ابتلا به بیماری های قلبی انجام شده است. در بررسی که در ژورنال پزشکی بریتانیا چاپ و منتشر شد، به صورت اکید پیشنهاد شده بود که برای جلوگیری از حملات قلبی به ویژه در افرادی که مبتلا به نارسایی های عروقی هستند، مصرف ماهی و یا روغن ماهی ضرورت دارد. نحوه عملکرد امگا 3 و طرز کار آن در جلوگیری از بیماری های قلبی هنوز مشخص نشده، اما گمان می رود که ماهی با کاهش میزان تری گلیسرید و همینطور فشار خون از لخته شدن خون جلوگیری نموده و ماهیت ضد التهابی به رگ های خونی می بخشند.
- برش های مختلف ماهی
- انواع برش های ماهی عبارتند از:
- فیله – جناح سینه و یا پهلوی ماهی که فاقد استخوان می باشد.
- ماهی کامل – در این نوع برش، سر و باله ها از بدن ماهی جدا نمی شوند، اما اعماء و احشا و شش های ماهی بیرون کشیده می شوند.
- استیک – برخی قسمت های ماهی از بدن آن جدا می شود.
- پاک شده – درون ماهی به طور کلی بیرون آورده می شود.
- راههای مناسب طبخ ماهی
- نحوه طبخ ماهی به شیوه درست عبارت است از:
- طبخ در فر – شکاف های کوچکی را در تمام قسمت های بدن ماهی ایجاد کنید، آن را درون یک ظرف روغنی شده قرار داه و سر تا سر آن آنرا با فویل بپوشانید. برای طعم بهتر می توانید از گیاهان معطر، آبلیمو، و روغن زیتون نیز استفاده کنید. آن را در درجه حرارات 180 درجه سانتیگراد قرار داده و مکرراً آنرا چرب نمایید.
- نیمه سرخ شده – ماهی را خشک کرده و آنرا در آرد سوخاری بغلتانید. مقداری روغن یا یک غالب کره در داخل ماهیتابه بیندازید و با شعله آرام ماهی را سرخ نمایید.
- بریان شده – شکاف هایی را در تمام قسمت های بدن ماهی ایجاد نمایید تا گرما به همه جای آن نفوذ کند. سپس آنرا در کباب پزی که قبلاً داغ کرده اید، بگذارید و بطور مرتب آنرا چرب کنید.
- آب پز – این نوع طبخ برای ماهی های فلس دار مناسب نیست. ماهی را در آب نیمه جوش بیندازید، و بعد به آرامی آب را جوش بیاورید.
- بخار پز – ماهی را درون بخارپز و یا بشقابی که بر روی یک قابلمه آب در حال جوش گذاشته اید، قرار دهید. در حالت دوم باید روی ماهی را بپوشانید.
- فواید ماهی,فواید ماهی سالمون,فواید ماهی قزل آلا
مدت زمان مقتضی برای طبخ
برای محاسبه مدت زمان طبخ به منظور حفظ ویتامین ها و سایر مواد مغذی، باید میزان گوشت و ضخامت ماهی را اندازه گیری کنیم. مدت زمان های پیشنهادی عبارتند از:
ماهی به ضخامت 1 سانتیمتر: 3 دقیقه در فر، 4 دقیقه نیم سرخ شده، 5 دقیقه بریانی، 8 دقیقه آب پز، 3 دقیقه بخار پز.
ماهی به ضخامت 2 سانتیمتر: 11 دقیقه در فر، 7 دقیقه نیمه سرخ شده، 6 دقیقه بریانی، 10 دقیقه آب پز، 7 دقیقه بخار پز.
ماهی به ضخامت 3 سانتیمتر: 15 دقیقه در فر، 10 دقیقه نیمه سرخ شده، 9 دقیقه بریانی، 12 دقیقه آب پز، 11 دقیقه بخارپز.
ماهی به ضخامت 4 سانتیمتر: 20 دقیقه در فر، 13 دقیقه نیمه سرخ شده، 11 دقیقه بریانی، 13 دقیقه آب پز، 14 دقیقه بخار پز.
مدت زمان مقتضی برای طبخ انواع فریز شده
برای طبخ ماهی های فریز شده باید ضخیم ترین قسمت گوشت را اندازه گیری کرده و زمان طبخ را مطابق با آن تنظیم نمایید. پیشنهاد های اصولی به شرح زیر می باشد:
ضخامت 1 سانتیمتر: 17 دقیقه در فر، 7 دقیقه نیمه سرخ شده، 12 دقیقه بریانی، 10 دقیقه آب پز، 5 دقیقه بخار پز.
ضخامت 2 سانتیمتر: 22 دقیقه در فر، 11 دقیقه نیمه سرخ شده، 15 دقیقه بریانی، 15 دقیقه آب پز، 11 دقیقه بخارپز.
ضخامت 3 سانتیمتر: 35 دقیقه در فر، 15 دقیقه نیمه سرخ شده، 24 دقیقه بریانی، 22 دقیقه آب پز، 13 دقیقه بخار پز.
ضخامت 4 سانتیمتر: 39 دقیقه در فر، 18 دقیقه نیمه سرخ شده، 28 دقیقه بریانی، 28 دقیقه اب پز، 16 دقیقه بخار پز.
رعایت احتیاط
ماهی ها در بسته بندی های مختلف به بازار عرضه می شوند اما بهتر است در خرید آنها دقت بیشتری به خرج دهیم. برخی از ماهی ها به صورت غیر قانونی صید می شوند (با توجه به قوانین مصوب برای حمایت از پرندگان و چهارپایان) و برخی دیگر از انواع آنها در جریان ماهیگیری بازرگانی کشته می شوند.
نکات ضروری
مصرف یک یا دو وعده ماهی در طول هفته شما را در مقابل دسته ای از بیماری ها از آسم کودکی گرفته تا سرطان پروستات بزرگسالی، مصون نگه می دارند.بهترین شیوه مصرف ماهی به صورت قرار دادن آن در فر، آبپز و بخار پز کردن و بریانی می باشد.از ماهی هایی که دارای میزان بالایی جیوه هستند، مانند کوسه ماهی و مارلین خودداری کنید.
خانم های باردار، خانم هایی که قصد بارداری دارند، و کودکان زیر 6 سال باید در انتخاب ماهی دقت بیشتری به خرج دهند.