جداشدگی و پارگی شبکیه چشم در اثر ضربه چگونه درمان میشود ؟
جداشدگی شبکیه
جداشدگی شبکیه یا پارگی شبکیه (بافت گیرنده نور در پشت چشم) از سایر بافت‌های چشم. این عارضه در همه سنین و هر دو جنس دیده میشود.
جداشدگی شبکیه یک وضعیت اورژانسی است.
شبکیه یک بافت عصبی حساس به نور است که به صورت یک لایه نازک در قسمت عقبی کره چشم قرار گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده و به مغز می فرستد. بنابراین شبکیه، نقش کلیدی در فرایند بینایی دارد.
شب کوری، پارگی و جدا شدن شبکیه، تومور رتینوبلاستوم و تخریب ماکولا از جمله بیماری‌های شبکیه چشم هستند.
علائم و نشانه های جداشدگی شبکیه
علایم زیر معمولاً در یک چشم رخ می دهد، ولی گاهی هر دو چشم درگیرند:
- جرقه های نورانی در میدان بینایی
- نقاط شناور در میدان بینایی
- تاری دید
- موج دار دیدن تصاویر (گاهی)
- از دست دادن تدریجی بینایی . از آنجا که این حالت بسیار آهسته بروز می کند بیمار ممکن است متوجه آن نگردد.
- عدم وجود درد.
- دیدن جرقه های نور در میدان بینایی (به ویژه اگر بخشی از شبکیه تحت کشش باشد احتمال بروز این علامت بیشتر است)
- دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوتی دیده شود.
- تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موج دار به چیزی نگاه می کند.
- احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
- کاهش دید ناگهانی
باید توجه داشت که جدا شدگی پرده شبکیه باعث درد یا قرمزی چشم نمی شود و در مراحل ابتدایی هیچ تغییری در ظاهر چشم ایجاد نمی کند. بنابراین در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق، فورا به چشم پزشک مراجعه کنید.
تشخیص جداشدگی پرده شبکیه
وقتی فردی با علایم فوق به چشم پزشک مراجعه می کند، چشم پزشک با معاینه شبکیه، جدا شدگی شبکیه را تشخیص می دهد.
برای این منظور معمولا لازم است مردمک با قطره های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ بررسی شود.
پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه، در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می کند.
تشخیص سریع جدا شدگی پرده شبکیه، مهم ترین عامل در درمان موفقیت آمیز آن است.
در موارد نادری که مثلا به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد، سونوگرافی چشم می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد
علل ایجاد جداشدگی شبکیه
- آسیب چشم (پارگی شبکیه).
- استعداد ارثی (احتمالاً).
- تحلیل رفتن بافتی همراه افزایش سن .
عوامل تشدید کننده بیماری
- بالا رفتن سن .
- دیابت شیرین .
- بیماری های عروقی .
- سابقه قبلی جداشدگی شبکیه .
- سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه .
- نزدیک بینی (میوپی ) شدید.
- عوارض جراحی چشم .
- تومورها یا التهاب ها.
پیشگیری از عارضه جداشدگی شبکیه
بیماران در معرض خطر باید به طور منظم مورد معاینه چشم قرار گیرند.
اگر بیمار دچار دیابت شیرین یا بیماری های عروقی باشد باید به درمان طبی برای کنترل آنها اقدام نماید.
جداشدگی شبکیه اغلب با درمان جراحی زودرس با استفاده از اشعه لیزر قابل درمان است .
عوارض احتمالی بیماری جداشدگی شبکیه
بدون درمان ، کوری کامل یا نسبی در چشم مبتلا قابل انتظار است .
با درمان تأخیری ، در صورتی که جداشدگی به ناحیه ماکولا (ناحیه مسؤول بینایی دقیق ) گسترش یافته باشد، بینایی دقیق (مرکزی ) بیمار دچار اختلال دایمی می گردد.
روند درمان جداشدگی شبکیه
- تشخیص براساس معاینه افتالموسکپی چشم مطرح می گردد.
- درمان به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد.
- در صورت ضربه به چشم استفاده از پوشش محافظ چشم ممکن است لازم باشد.
- جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت های زیرین با استفاده از اشعه های لیزر مخصوص یا سرمادرمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم (گاهی) انجام می گیرد. دستورهای زیر پس از جراحی توصیه می گردد:
- هر دو چشم باید به طور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند. در این مدت برای انجام کارها می توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید.
- پس از برداشت پوشش چشم ها از عینک های دارای شیشه تیره استفاده کنید.
- چشم های خود را مالش ندهید.
- از دولا شدن اجتناب کنید.
- از حالاتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر یبوست ؛ بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید.
داروها برای درمان جداشدگی شبکیه
قطره های چشمی گشادکننده مردمک . گشاد شدن مردمک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری چشم در طی دوره التیام پس از جراحی را کاهش می دهد.
اگر شما نمی توانید خود قطره داخل چشمتان بریزید، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید. داروهای آرامبخش به منظور کاهش اضطراب در طی دوره نقاهت توصیه می شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
پس از جراحی در حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را کمی بالاتر از سطح بستر قرار دهید.
برای جلوگیری از تشکیل لخته در وریدهای عمقی ، اندام های تحتانی را در طی استراحت مرتباً حرکت دهید.
با صلاحدید چشم پزشک فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های طبیعی خود را از سر بگیرید.
مراقبت های پس از عمل
پس از جراحی، به خصوص باکل اسکلرا و ویترکتومی تا چندین روز چشم دردناک و حساس است. معمولاً لازم است قطره های آنتی بیوتیک تا یکی دو هفته و قطره های ضد التهاب تا چند هفته پس از جراحی استفاده شود.
گاهی قطره های دیگر (مثل داروهای پایین آورنده فشار چشم و یا قطره های گشاد کننده مردمک) نیز استفاده می شوند.
در صورتی که حباب گاز به داخل چشم تزریق شده باشد، فرد باید تا یکی دو هفته سرش را صاف نگه دارد و حتی برای خوابیدن هم در وضعیت نیمه نشسته قرار بگیرد و به هیچ وجه طاقباز نخوابد.
بطور کلی پس از جراحی شبکیه لازم است فرد مرتباً جهت کنترل وضعیت شبکیه و جلوگیری از عوارض احتمالی به چشم پزشک مراجعه کند.
نتیجه عمل جراحی
نتیجه عمل جراحی چسباندن شبکیه به دو عامل مهم بستگی دارد:
- طول مدت زمانی که شبکیه از جای خود کنده شده بوده.
- وضعیت مرکز بینایی (ماکولا)
ماکولا یا مرکز بینایی، بخش مرکزی شبکیه است که مسئول دید دقیق مستقیم است. در صورتی که قبل از عمل، ماکولا از جای خود کنده نشده باشد، نتیجه عمل نسبتاً خوب است، اما در صورتی که ماکولا از جای خود کنده شده باشد، بیمار پس از عمل دید ضعیفی خواهد داشت.
بهترین نتیجه جراحی وقتی اتفاق می افتد که پرده شبکیه طی یکی دو هفته بعد از پارگی، در جای خود چسبانده شود. در مواردی که جدا شدگی پرده شبکیه مدت زیادی بدون درمان باقی می ماند، پس از عمل بیمار دید رضایت بخشی نخواهد داشت.
بطور کلی در 90 تا 95 درصد موارد با یک یا چند عمل جراحی، شبکیه در جای خود می چسبد، اما باید توجه داشت که چسبیدن شبکیه در محل آناتومیک خود لزوماً باعث بهبود دید فرد نخواهد شد.
همانطور که گفته شد وضعیت دید پس از عمل به وضعیت ماکولا و مدت زمانی که شبکیه از جای خود جدا شده بوده بستگی دارد.
بطور کلی هر چه جداشدگی پرده شبکیه کوچک تر و از مرکز شبکیه دورتر باشد، نتیجه عمل جراحی بهتر، و هر چه جداشدگی بزرگ تر و به مرکز شبکیه نزدیک تر باشد، نتیجه بدتر خواهد بود.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود ؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان در میدان بینایی خود نقاط شناور یا جرقه های نورانی مشاهده می کنید.
در این صورت مراجعه به پزشک را به تأخیر نیندازید زیرا این حالت ممکن است نشانه ای از یک حالت اورژانس باشد.
- بروز هرگونه نشانه عفونت (خونریزی ، قرمزی ، درد، تورم یا تب) پس از جراحی
- بدتر شدن وضعیت بینایی پس از اتمام دوره نقاهت بعد از جراحی
بیشتر بیخوانید :
میگرن چشمی چیست و چه علائمی دارد ؟
