جاذبه های تاریخی و گردشگری شهر قم
مناطق تاریخی و تفریحی شهر قم
شهر قم یکی از کوچکترین استان‌های ایران است. مرکزِ استان، یعنی شهر قم، یکی از نقاط مهم و پربازدید گردشگری مذهبی در ایران به شمار می‌رود. در کنار مکانهای مذهبی که تقریباً همه با آن آشنایی دارند؛ این استان به لحاظ مکانهای فرهنگی-تاریخی و طبیعت بکر و زیبا نیز بسیار غنی است.
شهر قم یکی از شهرهای توریستی ایران است که سالانه مسافران زیادی حتی از کشورهای خارجی برای زیارت حرم حضرت معصومه به آنجا می روند. ولی همه شهر قم را فقط با حرم می شناسند. در صورتی که شهر قم جاهای دیدنی زیادی دارد که شما می توانید در کنار زیارت از آنها هم دیدن کنید. با ما در مجله دلگرم همراه شوید تا با مکان های دیدنی و غیر زیارتی قم آشنا شوید.
بازار قدیمی شهر قم
بازار قم یکی از زیباترین بازارهای قدیمی ایران به لحاظ معماری است. این بازار از بخش‌های مختلفی همچون چهار سوق، تیمچه، سرا و راسته تشکیل شده است. دارای دو راسته‌ی سر پوشیده با پوشش گنبدی است که در آن دریچه‌هایی جهت تهویه و نور رسانی تعبیه شده‌اند. شهر قم به دلیل آب و هوای کویری، تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های بسیار سردی دارد، که دلیل سرپوشیده ساخته شدن بازار نیز مصون ماندن از این گرما و سرمای شدید است.
در ساخت این مجموعه از مصالحی همچون خشت، گل، آجر و سنگ استفاده شده است. بناهای مختلفِ این مجموعه، قدمت‌های متفاوتی دارند. برخی از آنها مربوط به دوره‌های سلجوقی- ایلخانی، برخی مربوط به پیش از عصر صفوی و برخی دیگر مربوط به دوره‌های صفوی- قاجاری هستند. در سال‌های اولیه‌ی دوره‌ی پهلوی نیز، بخش‌های جدیدی به آن اضافه گردیده است. معماری زیبا و مثال‌زدنی این بازار و حال و هوای قدیمی و دلنواز آن، همواره گردشگران بسیاری را مجذوب خود می‌سازد.
خانه ملاصدرا در شهر قم
خانه‌ی تاریخی ملاصدرا که در انتهای بافت قدیمی روستای کهک، در جنوب استان قم واقع گردیده و در زمان صفویه ساخته شده، یکی از بهترین جاهای دیدنی قم است. این خانه متعلق به محمد بن ابراهیم یحیی شیرازی ملقب به صدرالمتالهین و معروف به ملاصدرا از مشهورترین و بزرگترین فلاسفه و حکمای اسلامی و ایرانی در سده‌ی یازدهم هجری قمری است. ملاصدرا پس از اتمام تحصیلات عرفانی و فلسفی خود به مدت ۱۵ سال در این مکان زندگی کرد.
در ساخت این بنا از مصالحی نظیر گل، خشت خام، تیرهای چوبی و گچ استفاده شده است. خانه‌ای زیبا با سقف گنبدی شکل که دارای گچ‌بری‌های ساده است و نور از طریق شیشه‌های رنگی به داخل آن راه می‌یابد. فضایی دلنشین و قدیمی که روح را به پرواز در می‌آورد.
خانه یزدان پناه در شهر قم
خانه‌ی یزدان پناه از بناهای قدیمی و تاریخی شهر قم است که قدمت آن حدود ۱۲۰ سال پیش، یعنی به اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ی پهلوی می‌رسد و در محله‌های باغ پنبه‌ی قم واقع شده است. این بنا دارای ۱۰ اتاق بوده که ۳ اتاقِ آن، در گذشته به همسایه‌ی مجاور واگذار گردیده است. برای ورود به بخش اندرونی خانه باید از راهروهای پر پیچ و خم به نام دالان عبور کرد.
اتاق‌های خانه نیز با ارتفاع‌های مختلف و میزان نورگیری متفاوت برای استفاده در فصل‌های مختلف ساخته شده است. این خانه‌ی قدیمی که تا سال‌های اخیر نیز کاربری مسکونی داشته، مدتی به موزه‌ی صنایع دستی شهر قم تبدیل گردید و در حال حاضر نیز به بخش خصوصی واگذار و تبدیل به یک رستوران سنتی شده است. تجربه‌ی صرف غذا در این رستوران با بنای حقیقتاً تاریخی، تجربه‌ی جالبی خواهد بود که قطعاً ارزش امتحان کردن را خواهد داشت.
مسجد جامع شهر قم
مسجد جامع قم که در خیابان آذر شهرِ قم و در نزدیکی دروازه ری قرار دارد؛ یکی دیگر از جاهای دیدنی قم است که از نظر گردشگران جذابیت زیادی دارد. در منابع مختلف، نظرات متفاوتی در رابطه با بانیِ اولیه‌ی این مسجد وجود دارد اما آنچه موثق است آن است که بخش‌هایی از بنا توسط فتحعلی‌شاه قاجار، ناصرالدین شاه قاجار و حسین خان نظام الدوله ساخته شده و با استناد به متون معتبر تاریخی، اسکلتِ گنبدخانه‌ی این بنا نیز در سال ۵۲۹ هجری قمری احداث گردیده است.
کاشی‌کاری‌های این مسجد نیز مربوط به زمان فتحعلی شاه (سال ۱۲۴۸ هجری قمری) است که با گذشت زمان این کاشی‌ها شکسته شد و از بین رفت. در سال ۱۳۷۵ هجری قمری، مسجد به طور کامل بازسازی و با ازاره‌ی سنگی مزین گردید. یکی از بخش‌های جالبی که در این مسجد وجود دارد، شاخص سنگی است که یک خط مورب بر روی آن حکاکی شده و با نزدیک شدن آفتاب به وسط آن، زمان نماز ظهر را مشخص می‌کردند.
مقابر گنبد سبز در شهر قم
مقابر گنبد سبز در قسمت شرقی شهر قم و درون باغی به نام «باغ گنبد سبز» که به دروازه کاشان شهرت دارد، واقع شده است. این مجموعه که سه بنای تاریخی با گنبدهای بسیار زیبا دارد و چند تن از امرای خاندان صفوی در آن دفن شده‌اند، از دیگر جاهای دیدنی قم است. بر اساس کتیبه‌های به جا مانده، گنبد جنوبی، محل دفن خواجه اصیل‌الدین و دو تن دیگر از حاکمان دوران صفوی و مربوط به سال ۷۶۱ هجری قمری است.
گنبد مرکزی نیز محل تدفین خواجه علی صفی و سه تن دیگر از فرمانروایان صفوی و مربوط به سال ۷۹۲ هجری قمری است و گنبد شمالی که به دلیل تخریب کتیبه‌ی آن، صاحب مقبره نامعلوم است، متعلق به اواخر قرن هشتم و اوایل قرن نهم است. گنبدهای جنوبی و مرکزی از بیرون به شکل استوانه‌ی منظمِ ۱۲ وجهی و از درون ۸ ضلعی می‌باشند، اما گنبد شمالی از بیرون و درون ۸ ضلعی است. معماری تحسین‌برانگیز و گچ‌بری‌های با شکوه و خاص این بناها چشم‌ها را خیره می‌کند.
حمام حاج عسگر خان در شهر قم
حمام حاج عسگر خان در بافت قدیمی قم و قسمت شمالی راسته بازار واقع شده است و بر طبق کتیبه‌ای که بر روی ورودی حمام نصب شده، ساخت آن به سال ۱۲۱۶ هجری قمری، یعنی اوایل دوران قاجار و همزمان با سلطنت فتحعلی شاه قاجار، برمی‌گردد. این مجموعه از سه بخش تشکیل شده که دو بخش آن مربوط به حمام و یک بخش چاله حوض است. دارای دو گنبد بوده که زیر گنبد اول رختکن و زیر گنبد دوم محل اصلی شستشو قرار دارد و چاله حوض تقریباً تخریب گردیده است. با تغییراتی که در سیستم حرارتی و روشنایی این مجموعه ایجاد شده، این حمام همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و مردم محلی از آن استفاده می‌کنند.
کاروانسرای دیرگچین شهر قم
کاروانسرای دیر گچین، در ۸۰ کیلومتری شهر قم و در مرکز پارک ملی کویر واقع شده است. این بنا یکی از با اهمیت‌ترین جاهای دیدنی قم است. بر اساس متون تاریخی، ساخت آن مربوط به زمان حکومت اردشیر ساسانی بوده و بدین ترتیب قدمت آن به بیش از ۱۷۵۰ سال می‌رسد و از کاروانسراهای پر رونق آن زمان محسوب می‌شده است.
این بنا در دوران حکومت سلجوقیان و صفویان مرمت و بازسازی گردید و در زمان قاجار نیز بخش‌های جدیدی به آن اضافه شد. به دلیل استفاده از گچ به عنوان یکی از مصالح اصلی، این کاروانسرا به نام دیر گچین معروف شده است. این مجموعه در زمان‌های مختلف، نام‌های متفاوتی نظیر گنبد اردشیر، رباط و دیرالجص داشته است و به دلیل وسعت، قدمت و اهمیت و امکانات فوق‌العاده‌اش به نام مادر کاروانسراهای ایران شناخته می‌شود. در بازدید از قم، دیدن این بنای بسیار قدیمی و زیبا را از دست ندهید.
کاروانسرای دلاک شهر قم
کاروانسرای دلاک در ملک آباد که یکی از روستاهای شهرستان قم است، در کنار پل دلاک قرار دارد. این کاروانسرای تاریخی در دوره‌ی صفوی بنا شده و مصالح اصلی به کار رفته در آن، آجر و سنگ است.
ورودی آن با آجر تزئین شده و دو ستون بزرگ در دو طرف آن به چشم می‌خورد. یک حیاط ۸ ضلعی دارد که در اطراف آن ایوان‌های متعددی دیده می‌شود. متأسفانه به دلیل عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی، بخش زیادی از این بنای با ارزشِ تاریخی تخریب شده است؛ اما هنوز هم ارزش دیدن دارد.
روستا(دره‌ی) وشنوه شهر قم
روستای وشنوه در ۶۶ کیلومتری جنوب شرقی شهر قم و در بخش کهک واقع شده است. این منطقه‌ی ییلاقیِ زیبا، بسیار کهن بوده و قدمت آن به هزاره‌ی چهارم و سوم قبل از میلاد می‌رسد. این روستا یکی از زیباترین جاهای دیدنی قم است که با طبیعتی بکر و چشم‌نواز، گردشگران و طبیعت‌گردان زیادی را به خود جذب می‌کند.
معماری پلکانی روستای وشنوه، وجود خانه‌ها و اماکن تاریخی و مذهبی با قدمت طولانی و نیز وجود غار زیبا و شگفت‌انگیز وشنوه که در کوهستان اردهال، در ۶ کیلومتری روستا واقع شده، از جاذبه‌های این منطقه محسوب می‌شود. شغل مردم این ناحیه زراعت و دامداری است. در دره‌های اطراف روستای وشنوه، درختان بسیار قدیمی گردو و بادام وجود دارد. رودخانه‌ی وشنوه نیز از وسط روستا می‌گذرد و منظره‌ی بسیار زیبایی به آن می‌بخشد. نخستین معدن مس ایران نیز در این روستای قدیمی قرار دارد.
دره قاهان شهر قم
دره‌ی قاهان، دره‌ای به طول ۳۰ کیلومتر، که در مرز استان قم و استان مرکزی و ۳۵ کیلومتری جاده‌ی ساوه – سلفچگان قرار گرفته است؛ از جمله جاذبه‌های مهم گردشگری قم به شمار می‌رود. این دره شامل روستاهای متعددی با نام‌های بنابر، نویس، انجیله، آقلک، جمزقان، کاسوا و قاهان است و روستاهای پایین‌ترِ دره یعنی کاسوا، نویس و انجیله فضای کوهستانی‌تری دارند.
این منطقه دارای قنات‌های زیادی است که آب منطقه از طریق آنها تأمین می‌شود. رفتن به این دره‌ی بکر و زیبا که هر فصلِ آن زیبایی‌های منحصر به فردی دارد و بازدید از روستاهای بی‌نظیر آن را به دوستداران طبیعت پیشنهاد می‌کنیم.
دره ریواس‌ها و پلنگ دره شهر قم
یکی از مکان های دیدنی قم منطقه پلنگ دره است که با مساحتی معادل ۳۱ هزار و ۷۳۵ هکتار در جنوب غربی و پنجاه کیلومتری شهرستان قم قرار دارد. در ناحیه شمالی پلنگ دره، منطقه سلفچگان، در ناحیه شرقی آن رودخانه قمرود و در ناحیه غربی آن چند روستای کوچک وجود دارد. این مکان زیبا، سرسبز و خوش آب و هوا است که شما میتوانید در آن از طبیعت لذت ببرید.
جاذبه‌های نمکین شهر قم
یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر قم حوض سلطان است. تالابی در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران. این دریاچه که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است دارای مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع است. به گزارش پارسیان گشت حوض سلطان یکی از پنج تالاب قم است که سفیدی‌اش در چشم بیننده آنچنان بی‌انتها به نظر می‌رسد که گاهی چشم را می‌زند.
مسجد جامع شهر قم
مسجد جامع قم در مرکز این شهر و در خیابان آذر، محله ی مسجد جامع و در نزدیکی دروازه ری واقع شده است و دیدن آن خالی از لطف نیست.
کوه خضر نبی (ع) قم
کوه خضر نبی (ع) یکی دیگر از مکان های مذهبی و دیدنی قم است که در فاصله ی ۶ کیلومتری از مرکز شهر قم قرار دارد.
خانه حاج علی خان در شهر قم
«خانه ی حاج علی خان زند» یکی از مکانهای تاریخی شهر قم است که مربوط به اواخر دوران حکومت قاجاریان بوده و دارای قدمتی بالغ بر ۱۳۰ سال است. این عمارت از سه بخش شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد، شاه نشین زمستانی و بخش خدمتکاران تشکیل شده است.
بیشتر بخوانید:
بازدید از مناطق دیدنی و تفریحی محلات
مناطق دیدنی و جاذبه های گردشگری فریدونکنار
گردآوری توسط بخش گردشگری
مجله دلگرم
