تست پروتئین S چیست ؟ در چه شرایطی پروتئین S کاهش می یابد ؟

پروتئین S چیست ؟

1. نام آزمایش : Protein S Activity
2. نام فارسی تست : پروتئین S
3. نام های دیگر : Protein S Activity, Plasma
4. روش انجام : Coagulation
5. آمادگی بیمار : از Warfarine ، coumadin، Estrogen 10 روز قبل از نمونه گیری استفاده نشود.

ملاحظات نمونه گیری تست پروتئین S

1. نمونه های خارج از آزمایشگاه باید فوراً جهت انجام آزمایش یا فریز نمونه به آزمایشگاه فرستاده شود.
2. نمونه در کمترین زمان ممکن باید سانتریفیوژ گشته و پلاسما از سلول جدا گردد.
3. به علت آلودگی پلاکتی و ایجاد تداخل در نتایج آزمون بهتر است نمونه دوبار سانتریفوژ گردد.
4. برای سنجش آزمون از لوله های مخصوص به نمونه استفاده کنید و از انتقال نمونه به لوله دیگر اجتناب کنید.
5. بهتر است خون ابتدایی گرفته شده برای اندازه گیری پروتئین S استفاده نشود؛ زیرا نمونه اولیه ممکن است حاوی ترومبوپلاستین بافتی باشد و در نتایج آزمون تداخل نماید.
6. هر گونه داروی مؤثر بر نتایج آزمون را در برگه آزمایش یادداشت نمایید.

نوع نمونه پروتئین S

PC

علت درخواست تست پروتئین S

1. ارزیابی مبتلایان به اختلالات انعقادی
2. ارزیابی بیماران با سابقه ترومبوآمبولی وریدی
3. تشخیص کمبود مادرزادی یا اکتسابی پروتئین S

توضیح راجع به تست پروتئین S

پس از اتمام پروسه انعقاد؛ مقادیر اضافی فاکتورهای انعقادی توسط مهار کننده های فیبرینی نظیر آنتی پلاسمین، آنتی ترومیبین III و پروتئین C غیر فعال می شوند. این اتفاق از ایجاد غیر ضروری لخته در آینده جلوگیری بعمل می آورد.

پروتئین S؛ پروتئینی است که در کبد ساخته می شود و در پلاسما در گردش است.

پروتئین S یک پروتئین وابسته به ویتامین K می باشد و یک آنزیم محسوب نمی شود. این پروتئین یک کوفاکتور یا گیرنده برای پروتئین C فعال بر روی غشاء سلولی می باشد و اجازه می دهد تا پروتئین C فعال شده برای اتصال به سطح سلولی، خود را به گونه ای تطبیق دهد که بتواند فاکتورهای ۵ و ۸ فعال را غیر فعال کند.

پروتئین S به ۲ شکل آزاد (۴۰%) و متصل به پروتئین کمپلمان C4b یا C4bBp (60%) در خون وجود دارد. تنها شکل آزاد آن؛ بعنوان کوفاکتور برای پروتئین C فعال عمل می کند.

کمبود پروتئین S به صورت اتوزوم غالب به ارث می رسد. کمبود آن به دو شکل هتروزیگوت و هموزیگوت باعث ترومبوز مکرر وریدی و آمبولی ریه می گردد.

در بیماران تحت درمان با هپارین، کومادین و دیکومارول پروتئین S کاهش می یابد.

علت کمبود پروتئین S

کمبود پروتئین S به دو شکل مادرزادی و اکتسابی وجود دارد وجود دارد.

کمبود مادرزادی پروتئین S سه تیپ دارد. در تیپ I مادرزادی پروتئین S آزاد کاهش یافته و فعالیت عملکردی پروتئین S نیز متقابلاً کاهش می یابد.

همچنین پروتئین S توتال نیز کاهش می یابد. در کمبود مادرزادی نوعII (IIb) پروتئین S؛ سطح آنتی ژن توتال و آزاد پروتئین S نرمال می باشد؛ اما فعالیت عملکردی کاهش می یابد.

در نوعIII (IIa) سطح پروتئین توتال S طبیعی است اما سطح پروتئینS آزاد و همچنین سطح فعالیت کاهش می یابد.

در بیماران با کمبود اکتسابی پروتئین S آزاد و مرتبط با افزایش فرم کمپلکس (متصل به پروتئین C4b) ناشی از بیماریهای التهابی یا خود ایمنی؛ سطح پروتئین S آزاد و فعالیت عملکردی پروتئین S کاهش یافته در صورتی که سطح پروتئین S توتال طبیعی یا افزایش یافته می باشد.

کمبود پروتئین اکتسابی S اهمیت هومئوستاتیک بالینی نامشخصی داشته و با شرایط گوناگون همراه می باشد. در صورت کاهش عملکرد پروتئین S؛ اندازه گیری آنتی ژن پروتئن S به منظور تشخیص نوع کمبود پروتئین s ضروری است.

تست پروتئین S برای بیمارانی که دچار وضعیت انعقاد پذیری شدید مانند موارد عود ترومبوز هستند؛ انجام می شود. وقتی که سطح پروتئین S پایین باشد؛ بیمار در معرض خطر ترمبوز عروقی قرار دارد.

در چه شرایطی تست پروتئین S کاهش می یابد ؟

1. کمبود مادرزادی پروتئین S
2. کمبود های پروتئین S اکتسابی خیلی شایعتر از کمبود های مادرزادی می باشد. (در مواردی چون: واکنش فاز حاد، DIC، بیماری کبدی، کمبود ویتامین K، نکروز پوستی بر اثر مصرف وارفارین (با نام تجاری کومادین)، بیماری سیکل سل)

همچنین در مواردی مانند:

1. دوره بارداری (سطح پروتئین S در دوره بارداری از هفته دهم به بعد؛ به ۵۰% میزان پایه کاهش می یابد)
2. افراد سیگاری ( سیگار با تحریک تولید IL-9 و TNF؛ باعث افزایش پروتئین های فاز حاد از جمله C4b می شود. پس موجب می شود تا مقدار شکل آزاد پروتئین S کاهش یابد در در نتیجه مقدار عملکردی آن کاهش یابد و به خاطر همین افراد سیگاری مستعد ترمبوز و سکته قلبی می باشند)
3. آمبولی ریه
4. ترمبوز شریانی یا وریدی
5. فاکتور V لیدن (بطور کاذب)

تست های تکمیلی پروتئین S

Factor V Leiden

Prothrombin 20210

Homocysteine

Lupus Anticoagulant Testing

Antithrombin Activity

تداخلات دارویی و آزمایشگاهی پروتئین S

وارفارین، ضد بارداری های خوراکی و آسپارژیناز سطح پروتئین S را کاهش می دهند.

1. نکته ۱: بستن تورنیکه به مدت بیش از ۱ دقیقه ممکن است باعث اِستاز وریدی و تغییر غلظت پروتئین های پلاسما شود.
2. نکته ۲: نمونه های همولیز شده بدلیل فعال بودن پلاکت ها و فاکتورهای انعقادی قابل آنالیز نیستند.
3. نکته ۳: غلظت ناهمگون ضد انعقاد سیترات می تواند بر میزان فعالیت پروتئین Sاثر گذار باشد.
4. نکته ۴: سطح بالای فاکتور ۸ انعقادی (>250%) موجب کاهش کاذب فعالیت پروتئین C و کاهش نتیجه آزمایش می گردد.
5. نکته ۵: ضد انعقادهای لوپوسی (Lupus anticoagulants) موجب افزایش کاذب پروتئین S می گردند.

بیشتر بخوانید :

آزمایش خون SGOT یا AST نشانگر چه بیماریهایی میباشد ؟

آزمایش وزن مخصوص ادرار | Specific gravity در آزمایش ادرار چیست ؟

اطلاعات تکمیلی درباره پروتئین S

پروتئین C و S از مهارکنندگان کوفاکتورهای انعقادی ۵ و ۸ می باشند. ترومبین بعد از متصل شدن به ترمبو مدولین (به عنوان رسپتور ترومبین در سطح سلول های اندوتلیال) سبب فعال شدن پروتئین C می گردد.

پروتئین C فعال شده نیز از طریق اتصال به گیرنده پروتئین C سلول اندوتلیال (ECPR)؛ سبب تجمع پروتئین C بر سطح اندوتلیال و تسهیل فعال سازی آن (APC) از طریق مجموعه ترومبین- ترمبو مدولین می گردد.

پروتئین S به عنوان کوفاکتور پروتئین C؛ باعث افزایش و بهبود عملکرد پروتئین C و انصال آن به پلاکت ها می گردد.

پروتئین C فعال شده از طریق مهار کننده های سرین پروتئازی سرمی (Serpins) مانند آنتی ترومبین؛ مهار می گردد. همچنین پروتئین C به عنوان یک عامل موثر در تسهیل فیبرینولیز مطرح می باشد.

1. سطح پایین پروتئین S به هنگام بارداری به تنهایی عامل ترمبوز نمی باشد.
2. چنانچه بیمار دچار کمبود پروتئین S یا C باشد؛ خانواده بیمار را نیز تشویق به انجام آزمایش کنید، زیرا آن ها نیز ممکن است دچار کمبود باشند.
3. اختلالات کبدی، درمان با ضد انعقاد خوراکی و آسپارژیناز موجب افزایش پروتئین S کمپلکس و کاهش پروتئین S آزاد می گردد.