بهره بردن از فضیلت نماز شب با مراقبه سالک الی الله
مراقبه سالک الی الله چیست ؟
برای بهره بردن از فضیلت نماز شب و شب زنده داری باید تمام تلاش خود را انجام داده و خود را آماده نماییم تا از فضیلت آن بهره مند شویم.
از ابتدای روز باید بر اعمال و رفتار خود مراقبت نموده و در انتهای شب نیز باید از دیر خوابیدن و خوردن غذای بیش از حد پرهیز نماییم تا موجبات نماز شب و شب زنده داری را فراهم نماییم .
گناه و انجام مکروهات موجب از دست دادن توفیق شب زنده داری و یا کم توفیقی در انجام آن شده و انجام واجبات و مستحبات موجب می شود تا انسان لیاقت تهجد را کسب نماید .
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (ره) ، سخنان بسیار ارزشمندی در این رابطه دارند که مطالعه و دقت در آن می تواند انسان را به هدف خویش نزدیک ساخته و از سر در گمی نجات دهد که در ادامه برخی از مواعظ و نصایح اخلاقی و عرفانی ایشان را برای شما بیان می نماییم .
مراقبه سالک الی الله برای نماز شب و شب زنده داری
[ ای طالب اُنس با حضرت دوست ! ] مؤمن می بایست ، از ابتدای روز و در اول شب به فکر تهیّه ی اسباب تهجد و شب زنده داری که عبارت از خواب در روز و در اوّل شب و تهیه مکان مناسب و کتاب دعاء و آبِ وضوء و مسواک و چراغ است ، برای خود باشد و در هنگام خوابیدن ، آیه ی آخر سوره ی کهف را به نیّت اینکه در وقت نماز شب بیدار شود ، قرائت کند که این مسئله برای کسانی که اهل تهجّد هستند ، به تجربه ثابت شده است.
همچنین از رسول خدا (ص) روایت شده که « کسی که می خواهد برای نماز شب برخیزد چون بسترش را آماده کرد، بگوید:
« اللهُمَّ لاتُؤمِنّی مَکرکَ وَ لا تُنسِنی ذِکرَک وَ لا تَجعَلنی مِنَ الغافلین ، اَقوُمُ ساعهَ کذا »
(بار الها! مرا از مکر خود ایمن مگردان و یادت را از یادم مبر و مرا در زمره ی غافلان قرار مده).
بعد ، ساعتی را که می خواهد برای نماز به پا خیزد در نظر آورد ؛ خداوند ملکی را مأمور می کند که او را در همان ساعت ، از خواب بیدار کند.
تأثیر حالات اول شب در نماز شب و شب زنده داری آخر شب
[ بدان ای طالب سحرخیزی که ] چون حالات اول شب ، در توفیق آخر شب مؤثر است ، لذا سزاوار است که انسانی که قصد تهجّد دارد ، بر وظایف و آداب خوابیدن ، مواظبت داشته باشد تا توفیق قیام برای نماز شب نصیبش شود؛
و از وظایف مهمِّ هنگام خواب ، یکی محاسبه ی نفس می باشد که می بایست که از ابتدای وقتی که در شبِ قبل ، از خواب بیدار شده تا آن هنگامی که می خواهد برای خواب به بستر برود .
تمام حرکات و سکنات و اقوال و افعال خود را محاسبه کند ؛ بعد به این مطلب توجه داشته باشد که خواب ، برادر مرگ است و هنگام خواب ، خداوند روح او را می گیرد همچنان که روحِ مُرده گرفته می شود و این آیه ی شریفه را قرائت کند:
« الله یَتَوَفَّی الأنفُسَ حِینَ مَوتِها وَ الّتِی لَم تَمُت فِی مَنامِها »
و خواب را مرگ صغیر بداند و به این حقیقت توجه داشته باشد ، که اگر روحش را خداوند به بدنش باز نگرداند ، برای همیشه مرده است و لذا همان سخنی که مردگان پس از مرگ بر زبان می آورند ، بگوید و این آیه را تلاوت کند:
« رَبِّ ارجِعُونِ لَعَلِّی أعمَلُ صالِحاً »
و به خاطر داشته باشد که همه ی آن کسانی که به خواب رفتند ، زبان حالشان همین بود و به امید برخواستن سر به بالین نهادند ، ولی بسیاری از آنها دیگر ، سر از بالین برنداشتند و در جواب تقاضای بازگشت آنها خطاب رسید:
« کَلّا إنَّها کَلِمَهٌ هُوَ قائِلُها وَ مِن وَرائِهِم بَرزَخٌ إِلی یَومِ یُبعَثُونَ »
و با طهارت و یاد خدا به بستر رود و از ادعیه و اذکاری که در این مورد رسیده ، غفلت نکند و روح و نفس و قلب و تمام امور خود را به خدا بسپارد و به زبان حال بگوید : به سوی خدا می روم .
مراقبه ی سالک در مقدار و زمان خواب و ضرورت شب زنده داری
[ ای عزیز ! سالک باید برای خواب و تهجّدش نظم و برنامه داشته باشد ]
امّا خواب : ریاضت آن را مرحوم علییّن آرامگاه ، آخوند استاد « قدّس سرّه » می فرمودند که هر شبانه روزی یک ساعت از مقدار طبی کم بکند ؛ میزان طبی را « هفت ساعت »
می فرمودند ، که خوابش در شبانه روزی « شش ساعت » باشد ؛ ولی وقتش را به نحوی قرار دهد که اواخر شب را بیدار باشد
چرا که می فرمودند: «کسانی که از مقامات دین به جایی رسیده اند ، همه شان از شب خیزان بوده اند ، از غیر ایشان دیده نشده است »
