دسته‌بندی نشده

با بچه چی ببینیم چی نبینیم؟

مجله دلگرم : چند سالی می‌شود تلویزیون به یکی از نیازهای اولیه و اساسی هر خانواده‌ای تبدیل شده است و اگر نباشد یا خدای ناکرده خاموش باشد، فقدانش با تمام وجود احساس می‌شود.

تلویزیون کاربردهای فراوانی دارد و به عنوان اولین تفریح شناخته شده در دسترس کودکان به شمار می‌آید. به‎ویژه حالا که دیگر از حیاط‎‏ بزرگ خانه‌های ویلایی و بازی‌های گروهی بچه‎ها خبری نیست، تلویزیون و برنامه‌های متنوع‌اش به‎عنوان دوست همیشگی کودکان اهمیت زیادی دارد. اما فراموش نشود که تلویزیون یکی از تاثیرگذارترین منابع تربیتی فرزندان است که اگر مراقب نباشید اثرات مخربش را خواهید دید.

ما در این مطلب ، با استفاده از کمک یک روان‎شناس ،محتوای چند برنامه تلویزیونی را برای مخاطب کودک بررسی کرده‎ایم:


خانم وزیرپناه، کارشناس‎ارشد روان‎شناسی تربیتی و متخصص سایکودرام (هنر درمانی)، پنج برنامه پرمخاطب تلویزیونی را مرور می‎کند؛ او با نگاهی مختصر به هر برنامه، توضیح می‎دهد که برای مخاطب کودک مناسب است یا خیر؟

1- برنامه خندوانه

خندوانه برای مخاطب بزرگ سال، طراحی و برنامه‎ریزی شده‎است، هرچند سازندگانش می‎دانند مردم خندوانه را خانوادگی می‎بینند.
برنامه خیلی خوبی است اما وقتی فرض مخاطب بزرگ سال وجود دارد، حرف‎ها و موقعیت‎های نامناسب برای کودکان ناگزیر است. به همین دلیل حتی نشستن کودکان پای چنین برنامه‎ای که تاثیر مثبت آن در روحیه فرد انکارشدنی نیست، به حضور والدین نیاز دارد.

منظورم از همراهی پدرومادرها با کودکان هنگام تماشای تلویزیون این است که مثلا اگر کمدین‎ها در این برنامه شوخی کردند که مناسب بچه ها نبود یا حرف نامربوطی زدند یا کسی را مسخره کردند، لازم است والدین درباره‎اش با فرزندشان حرف بزنند. باید یادآوری کنم که خندوانه، برنامه تاثیرگذاری است؛ در برهه‎ای که همه‎جا پر از موج منفی است، انرژی مثبتی را وارد خانه‎ها می‌کند. خانواده‎ها می‎خواهند شب‎ها یکی دو ساعتی کنار هم، پای تلویزیون استراحت کنند و در میان سریال‎های پر از درد و غم، شادی خندوانه غنیمت است.

2- سریال ها

بیشتر سریال‎هایی که اکنون از تلویزیون پخش می‌شود برای مخاطب کودک افتضاح‎اند و دیدن‎شان حتی کنار بزرگ ترها هم توصیه نمی‎شود. یا موضوع‎شان طلاق، خیانت، دزدی و اختلاس است یا رفتارهای بدی نشان می‎دهند؛ در سریال‎های کمدی، شخصیت‎ها راحت به هم فحش می‎دهند و به شوخی یا جدی همدیگر را کتک می‎زنند.

اگر گزینه در دسترس بودن اطلاعات و امکانات، وجود نداشت با قاطعیت می‎گفتیم دیدن سریال‎ها برای بچه‎های زیر 15سال ممنوع است اما حالا اگر فرزندمان، آن‎ها را در خانه نبیند ممکن است در مدرسه درباره‎شان چیزهایی بشنود؛

پیشنهاد من این است که پدرومادرها در ساعت پخش سریال‎ها، برنامه سرگرم‏ کننده جایگزینی داشته‎باشند. اگر فرزندتان، درباره سریالی کنجکاو شد می‎توانید بگویید«اگه وقت شد با هم می‎بینیمش». بازخورد آنی والدین هنگام دیدن سریال‎ها هم مثل بقیه برنامه‎های بزرگ‌سالانه کمک‎کننده است. اگر پدرومادرها خودشان اصرار به دیدن آن‎ها دارند، در غیاب فرزندشان این کار را بکنند. آموزش‎های تصویری مخرب در سنین پایین، با شدتی ته‎نشین می‎شود که جبرانش زمان و انرژی زیادی می‎برد.

3- مسابقه برنده باش

برنده ‎باش، برنامه‌ای مخصوص بزرگسالان است. دیدنش برای بچه‎های 6-5 ساله، نه لزومی دارد و نه اصلا جذابیتی اما تفکر اشتباهی در جامعه ما رایج شده‎است که فکر می‎کنیم باید از بچه‎ها، دانشمندان همه‎چیزدان بسازیم و از کودکی شروع می‎کنیم به یاد دادن و یاد دادن. در چنین جوی، بعضی پدرومادرها، فرزندشان را به دیدن برنامه‎هایی مثل برنده‎باش، تشویق می‎کنند.

لازم است از خودمان بپرسیم اطلاعاتی مثل این‎که رئیس‎جمهور فلان کشور چه کسی است، به چه درد بچه‎ها می‎خورد؟ برای آموزش دادن به بچه‎ها، به‎جای پر کردن ذهن‎شان با اطلاعات عمومی به‎دردنخور می‎توانیم بازی‎های خلاقانه طراحی کنیم. برای کودکان‎ در سن دبستان تا حدود 12سالگی، آموزش اطلاعات عمومی، موضوعیت پیدا می‎کند. کودکان در این سن می‎توانند مسابقه‎هایی مثل برنده‎باش را ببینند؛ البته براساس اشتیاق خودشان نه اصرار والدین. چون سوالات این برنامه، از نوع سوالات بسته است و تا جایی که من دیده‎ام محتوای حساسیت‎برانگیزی هم ندارد و برای دیدنش به حضور والدین نیازی نیست.

4- برنامه محله گل‎وبلبل

بین برنامه‎های‎ کودک امروز، «محله گل‎وبلبل» برنامه جالبی است، بار آموزشی دارد و خوشبختانه به شیوه ایرانی ساخته شده‎است. این برنامه، ذهن کودکان را به سمت مفاهیم مثبتی هدایت می‎کند اما از یک اصل مهم، غفلت کرده و آن «توضیح چرایی» است. بچه‎ها با جمله‎هایی مثل «با دوستت دعوا نکن» یا «دروغ گفتن، بد است» قانع نمی‎شوند و نیاز به استدلال دارند.

به همین دلیل، حتی در برنامه‎ای که برای کودکان ساخته شده‎است هم به حضور والدین نیاز داریم؛ با این تفاوت‎که در برنامه‎های بزرگ‌سالانه، واکنش لحظه‎ای پدرومادرها را لازم داریم و این‎جا حضور والدین باید از نوع نظارت از راه دور و جلب همفکری کودک باشد.

بچه‎ها بعد از دیدن برنامه‎ای، در فاصله پنج تا 10 روز علایم تاثیرگذاری از آن را نشان می‎دهند؛ مثلا در رفتارشان می‎بینیم که از شخصیت کارتونی تقلید می‎کنند بنابراین اگر هنگام یا بعد از دیدن برنامه‎ای، علایم گنگ یا تاثیرپذیری در فرزندمان دیدیم باید با او درباره‎‎اش گفت‎وگو کنیم و این گفت‎وگو بهتر است از نوع سوال‎های جهت‎دار باشد؛ «چی شد که فلانی این کار را کرد؟ به نظرت چه حسی داشت؟». توپ را توی زمین خودش می‎اندازیم و در درگیری ذهنی‎اش به او کمک می‎کنیم.

5- آگهی‎های تلویزیونی

عناصری مثل موسیقی، استفاده از رنگ و تنوع در آگهی‎های تلویزیونی، حتی نوزادها را هم جذب می‎کند بنابراین علاقه کودکان به دیدن آن‎ها طبیعی است. ویژگی بارز آگهی‎های بازرگانی، تشویق به مصرف‎گرایی است هرچند بعضی‎های‎شان این‎روزها پیام‎های مثبت رفتاری و اخلاقی را هم منتقل می‎کنند.

جذابیت و گوناگونی‎‎ تبلیغات خلاقیت بچه‎ها را درگیر می کند و سوالاتی هم در ذهن آن‎ها شکل ‎می‌گیرد: «ما چرا این وسیله رو نداریم؟» و این سوال، گاهی به اصرار برای داشتن چیزی خاص منجر می‎شود.

پدرومادرها معمولا برای این‎که فرزندشان را از این موضوع منصرف کنند، می‎گویند «پول نداریم» یا «الان نمی‎تونیم بخریمش». ما اجازه نداریم کودکانِ زیر هشت‎سال را قاطی زندگی بزرگ سالانه‎مان کنیم. آموزش صرفه‎‎جویی به‎صورت غیرمستقیم به بچه‎ها خوب است اما جملاتی مثل «پول نداریم» بچه را وارد فضای استرس‎زایی می‎کند؛ او فکر می‎کند پس «ما بدبختیم. از خونه‎ می‎اندازن‎مون بیرون. ما می‎میریم»!

درعوض والدین می‎توانند مثلا دربرابر اصرار فرزندشان به داشتن اسباب‎بازی جدید، به او بگویند: «برو اسباب‎بازی‎هات رو بشمار. خب به نظرت کدوم یکی شبیه چیزیه که توی تلویزیون دیدی؟ چرا باید اون رو داشته‎باشیم؟ چی کار می‎کنه؟». والدین همچنین به‎دلیل مشغله‎های فراوان، بعضی وظایف‎شان را فراموش کرده‎اند؛ قبلا پدرومادرها خیلی از اسباب‎بازی‎ها را با کاغذ، چوب و مقوا برای فرزندشان می‎ساختند. حباب‎سازِ امروزی، همان ظرف آب و مایعی است که با آن حباب درست می‎کردیم.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا